Hoe moeilijk is de participatiesamenleving?

Kim Putter schreef een essay over de moeiten bij het realiseren van de participatiesamenleving. welke taken horen bij de overheid? Welke taken horen bij de burger? Hoe stel je dat vast? Je ontwikkeld kracht door te werken aan den gezamenlijk toekomstbeeld. Ga de dialoog aan

VGN
Kim Putters, de directeur van het sociaal cultureel planbureau kwam gisteren naar buiten met een essay waarin hij benadrukte dat de regering te hoge verwachtingen heeft over de participatiesamenleving. “Niet iedereen heeft zin, tijd of de vaardigheden om als mantelzorger of vrijwilliger ouders, familieleden of buren te verzorgen of verplegen”, schrijft Putters. Hij presenteerde zijn essay op het jaarcongres van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Putter zegt zelf geen oordeel te willen hebben over het idee van de participatiesamenleving. Hij voorspelt alleen dat het moeilijk zal zijn deze te realiseren. Putters zegt dat zowel gemeenten als burgers nog niet klaar zijn voor hun nieuwe taak. Gemeenten worstelen met de vraag hoe het pakket aan zorg van de gemeente eruit moet gaan zien en wat er van de burgers mag worden gevraagd.

Kracht
Wat is de participatiesamenleving nou eigenlijk. Waar gaat het precies over. Wat wordt er bedoeld als we het over eigen kracht hebben. Leiderschap betekent voor mij. Mensen uitdagen, prikkelen en de ruimte geven het beste uit zichzelf te halen. Hun eigen kracht te ontdekken. De inspiratie en de energie daarvoor ontstaan doordat er een toekomstbeeld is. Er is iets wat bereikt moet worden. Mijn dochter heeft gisteren haar eigen tas ingepakt, ze heeft nauwkeurig gecontroleerd of alle spullen op het lijstje van de juf ook in de tas zitten, want ze gaat vandaag op kamp met de klas. Dat is een toekomstbeeld waar ze zich erg op verheugd, ze praat er al weken over. Dat toekomstbeeld brengt haar in beweging. En, het tas inpakken is ineens een fluitje van een cent geworden.
Om welk toekomstbeeld gaat het bij de participatiesamenleving en hoe is dat toekomstbeeld tot stand gekomen. Wie zorgt ervoor dat de gemeente en de burgers werken aan een gezamenlijk toekomstbeeld en hoe wordt daarvoor gezorgd. De gemeente, die zegt zo dicht bij mij te staan heeft met mij nog geen woord gesproken over de participatiesamenleving. Wat ik erover weet heb ik uit de landelijke pers en de landelijke radio. De gemeente ken ik niet van een dialoog maar van wat wel mag en wat niet mag en vooral van dat laatste.

Ervaring
Uit mijn eigen ervaring ken ik de ontstaansgeschiedenis van het dorpshuis in Niehove, een piepklein plaatsje ergens bij de grens tussen Groningen en Friesland. De dorpelingen verbouwden na de sluiting van het dorpscafé een bouwval in het dorp tot bruin cafe. Ze maakten er een dorpshuis van. De noodzakelijke vergunningen nodig voor het exploiteren van een horecaonderneming werden gehaald en er was eer een café, dat met vrijwilligers werd gedraaid. Het café, was eigendom van een door de dorpelingen opgerichte vereniging. Die vereniging verkocht een aantal jaren later het dorpshuis om met het geld het echte oude café met erboven een mooie toneelzaal aan te kopen. Er werd een uitbater gevonden, die het caféwilde uitbaten. En nu, 30 jaar later heeft het dorp nog steeds en eigen café, waar optredens zijn, die van heinde en verre bezoekers trekken. Gelukkig legde de gemeente ons 30 jaar gelden geen strobreed in de weg en konden we onze eigen droom verwerkelijken. Er was een gedeeld toekomstbeeld wat de mensen in het dorp het beste uit zichzelf deed halen. Er werd hard gewerkt en we spraken ook veel met elkaar. Voor de buitenstaander in een omslachtig en inefficiënt proces. Er waren veel mensen op vergaderingen en iedereen had wat te zeggen er waren veel opvattingen waarnaar geluisterd moest worden, tijdrovend, maar ook verbindend en gewoon gezellig.

Wie bepaald het toekomstbeld?
De participatiesamenleving, die nu gestalte moet krijgen dreigt te worden bedacht achter bureaus, door mensen, die er verstand van hebben. Dat is een aanpak die onvermijdelijk leidt tot het hoofdstuk implementatie en in de implementatiefase krijgen mensen te horen wat ze moeten doen en hoe ze het moeten doen. Ze mogen participeren in de uitvoering. Maar, dan is de kracht weg. De kracht ontstaat, in het gezamenlijke toekomstbeeld.
David van Reybrouck laat in zijn boek tegen verkiezingen zien hoe de moderne democratie er juist voor zorgde dat participatie beperkt bleef. Reybrouck haalt de typologie van Motesquieu aan en schrijft dat de patriottische leiders het volk liever niet in de koets van de macht wilden laten rijden. Ze wilden liever zelf de teugels in handen houden. Met reisadviezen van hardnekkige passagiers werd met tegenzin rekening gehouden omdat ze anders stokken in de wielen van de koets zouden kunnen steken.
Het toekomstbeeld moest dus bepaald worden door een elite van wijze deskundige mensen. Als je dat overliet aan de gewone mensen, zou er chaos ontstaan.

Gedeeld toekomstbeeld
Steve Denning schrijft in de Forbes van 14 maart jl. een artikel met als titel “Can Management Get Us Out Of The Economic Mess It Has Created?”
Leiderschap is ervoor zorgen dat er een toekomstbeeld wordt gecreëerd en dat er gewerkt wordt aan het delen van dat toekomstbeeld. Vanuit een gedeeld toekomstbeeld worden menen uitgedaagd te ontdekken wat hun bijdrage zal zijn aan het tot stand brengen van dat toekomstbeeld en om ervoor te zorgen dat zaken niet dubbel oren gedaan of mensen elkaar niet voor de voeten lopen worden er afspraken met elkaar gemaakt. Dit alles zoveel mogelijk in dialoog en zo min mogelijk van boven gestuurd. “Van boven” zorg je ervoor dat de dialoog gestart wordt, goed gevoerd wordt en op gang blijft. En, als er al een dialoog is dan zorg je ervoor dat je die niet verstoort met je eigen ideeén en inbreng.
De participatiesamenleving bouwen is een fluitje van een cent, de moet er tijd aandacht en energie in steken. Maar het resultaat mag er dan wezen.