Hoe blijf je uit de strijd?

Een tegenvallende evaluatie zorgde ervoor dat ik reflecteerde op wat er in de training gebeurd was. Ik ontdekte dat ik de “strijd” was aangegaan en dat een slechte evaluatie de laatste en beslissende slag was die een deelnemer mij had toegebracht. Hoe kon het zover komen?

Evaluaties
Zoals het hoort doen wij aan het eind van onze trainingen altijd een evaluatie. We vragen dan aan de deelnemers wat ze vonden van de training, van de trainer, van het materiaal en van de facilitaire zaken. Vonden ze het eten lekker, zaten de stoelen goed en zo. We vragen ook of er in algemene zin nog iets op te merken is. We hebben ook een  afspraak met elkaar dat we gemiddeld minstens een 8 moeten scoren als we een training geven. Ook andere trajecten die we doen met onze klanten, zoals coachen, het faciliteren van samenwerking en intervisie, sluiten we af met een evaluatie. Alleen de formulieren blijven daarbij meestal achterwege.

Een 7,8
Nu lukt het met die 8 gemiddeld over het algemeen wel goed, maar zo nu en dan ontdek ik dat ik die 8 niet gehaald heb en daar baal ik dan van. Zo zag ik vorige week dat ik bij de evaluatie van een trainingsdag op een 7,8 was uitgekomen. En die 7,8 zit me dan niet lekker. Natuurlijk heb ik gekeken waar die 7,8 vandaan kwam. Het was natuurlijk ook weer het gemiddelde van de waarderingen van individuele deelnemers. Die 7,8 was het gemiddelde van 3 negens, 4 achten, 3 zevens en één 6. En bij die 6 blijf ik hangen. Hoe kan dat nou dat er een deelnemer is die mij maar een 6 gaf? Ik heb die dag een paar keer gevraagd of wat ik deed nog aansloot bij de behoefte van de deelnemers en wat de deelnemers aangepast of gewijzigd wilden hebben. De groep bevestigde dat het goed was zoals we bezig waren en dan zit er toch een 6 tussen. Hoe kan dat nou?

Dat is hem
Als ik dan wat dieper doordenk dan weet ik hoe het komt. Hoewel de evaluaties niet van een naam voorzien zijn weet ik wie die 6 gegeven heeft. Het was de man, die bij de kennismaking zijn uitgebreide ervaring met de groep deelde. Hij vertelde over zijn uitgebreide ervaring als coach en wat de reden was dat hij voor een andere toekomst had gekozen. Hoeveel moeite hij had met mensen met een negatieve instelling . Hij wilde kijken wat er aan bruikbaars in deze training zat. In de loop van de dag was hij enkele malen gekomen met een volgens hem onoplosbaar probleem: zijn directeur, die een meester was in het doorgeven of terugleggen van problemen. Hij wilde van mij de oplossing voor een dergelijke situatie weten. Ik was hem vragen gaan stellen, vragen die gericht waren op wat hij al geprobeerd had en op wat hij nog zou kunnen proberen. En elke keer had hij gereageerd met de mededeling dat hij alles al geprobeerd had. Ik was me er te laat van bewust geworden dat hij aandacht vroeg voor z’n positie. Dat hij daar erkenning in zocht. Vermoedelijk wilde hij vooral van mij niet horen dat er een oplossing voor z’n probleem was. En ik was maar doorgegaan met suggereren dat er wel een oplossing voor was. En daarmee had ik hem met al z’n kennis en ervaring voor de hele groep in z’n hemd gezet. Althans, ik ben bang dat hij dat zo beleefd had. De 6 in de evaluaties was daar het resultaat van.

Uit de strijd
Ik moest terugdenken aan een andere situatie, ongeveer twee jaar geleden, waarbij ook een man met veel ervaring mij steeds met volgens hem niet oplosbare problemen confronteerde. Ook hij kreeg mij zomaar in de overtuigingsstand. Maar gelukkig kwam ik toen snel bij zinnen. En bij zijn volgende probleem antwoordde ik dat ik daar geen oplossing voor had. Het twistgesprek stopte onmiddellijk en na afloop van de training kwamen andere deelnemers me vertellen hoe opgelucht ze waren dat ik zo gereageerd had. De evaluatie die ik vorige week kreeg maakt me er weer extra van bewust dat het in communicatie over inhoud gaat, maar vooral ook over de relatie die mensen met elkaar hebben. Daarbij gaat het volgens Watzlawick ook over de vraag ”wie heeft het in de relatie voor het zeggen” en als je dat via inhoud probeert uit te vechten kost dat veel energie en irritatie. Het is vaak veel effectiever om uit die strijd te stappen. Ik weet dat nu ruim 35 jaar. Er bewust mee omgaan lukt helaas nog niet altijd.