Als je resultaat belangrijk vindt

Als je resultaat belangrijk vindt moet je aardig zijn. Dat is een uitdagende stelling en ik kan mij herinneren dat ik ooit werd afgewezen voor een managementfunctie omdat ik te aardig was. Dat paste niet bij een zakelijk omgeving, zei de man die mij interviewde. Toch probeer ik vandaag uit te leggen waarom het wel belangrijk is, ook als het om resultaten gaat

Wie was belangrijk?
Zo nu en dan wordt je geconfronteerd met de vraag wie er belangrijk voor je is geweest in het proces van groei en ontwikkeling. Aan wie heb je wat gehad in je jeugd, in het begin van je loopbaan of zomaar in je leven. Je krijgt dat soort vragen in trainingen, workshops en seminars en vaak is de vraag wat specifieker, er wordt dan gevraagd naar een leerkracht die van bijzondere betekenis voor je was. Het is vooral die laatste vraag die mij maar bezig blijft houden. Ik voel mij er ongelukkig mee, want ik kan eigenlijk geen enkele leerkracht bedenken waar ik met plezier en liefde aan terugdenk. Ik had niets met leerkrachten, ik had ook geen hekel aan ze. Ik had er gewoon niets mee. Ik had het ermee te doen, dat was zo op de basisschool en ook op de middelbare school was dat het geval. Het had niets met cijfers te maken heb ik ontdekt, want ik had niets met de leraren die mij hoge cijfers gaven. Dat kwam trouwens zelden voor. Alleen voor tekenen kreeg ik soms een 10 op mijn rapport maar ik had niets met de tekenleraar. En ik had niets tegen leraren, die mij slechte cijfers gaven. Mijn waardering voor leraren of liever gezegd het gebrek daar aan heeft niet met de beloning te maken, die ik ergens voor kreeg.

Toch wel
Of toch wel? Want ja, al dat denken brengt mij elke keer weer terug bij één moment. Het was in de derde klas van de HBS (voorloper van het huidige Atheneum). Het was het begin van de les Duits. We kwamen de klas binnen en ik was wat aan het harrewarren met een aantal klasgenoten. Ze hadden kritiek  op mijn uiterlijk. We liepen kibbelend de Duitse leraar voorbij, die in de deuropening stond. We gingen zitten en de les begon. De leraar begon over “Pfilzkopfen”. Hij vertelde dat in Duitsland die term gebruikt werd om jongens met lang haar mee aan te duiden. Ja, en ik had lang haar, als enige in de klas toen. Hoewel hij zelf al op leeftijd was en een kaal hoofd had, sprak hij met waardering over die Pfilzkopfen. Het was voor iedereen en zeker voor mij duidelijk dat hij het over mij had. Daarna vervolgde hij over “Halbstarken”, dat waren de Duitse nozems in die tijd en daarover was hij minder positief. Dat ene moment ben ik nooit meer vergeten. Ik werd er blij van. Ik voelde me erkend, ik voelde me gezien. Het zijn niet meer dan vijf minuten geweest, maar voor mij waren dat bijzondere minuten. Een concreet gevolg was dat ik voor mij eindexamen tweemaal het verplichte aantal Duitse boeken had gelezen, tien in plaats van vijf. Vanaf dat moment zorgde ik dat ik altijd mijn Duitse huiswerk had gemaakt en op mijn eindlijst stond voor Duits een eenzame zeven tussen zessen voor de andere talen, inclusief die voor Nederlands. Ik weet niet of dat resultaat ook de drijfveer van de Duitse leraar was, ik denk het eigenlijk niet maar zijn handelen had wel dit gevolg. Dit in tegenstelling tot wat er gebeurde met een meisje wat recent moest kiezen hoe ze haar middelbare schoolloopbaan zou voortzetten. Ik was in alle vakken slecht. Zij is in alle vakken goed en je zou daarom zeggen dat het Technasium een voor de hand liggende keuze zou zijn. Maar nee, dat wilde ze niet. Want ze vond de leraar niet aardig. Haar ouders, haar mentor en andere leraren konden hoog en laag springen maar ze vertikte het.

Aardig zijn
Ja, aardig zijn is een belangrijke factor. Het helpt mensen zich geaccepteerd te voelen, het geeft je een gevoel van vertrouwen en ruimte. In theorie over coaching kom je regelmatig het begrip presence tegen. Het is een belangrijk aspect van het vorm geven aan de coachrelatie, de relatie met de coachee. Het accent ligt daarbij op de wat de coach doet om aan zijn of haar presence vorm te geven. Bij het aardig zijn waarover ik het hier heb gaat het om het spiegelbeeld daarvan. Namelijk het aandacht hebben voor de presence van de ander. Dat deed mijn leraar Duits lang geleden. Hij liet merken dat hij mij zag, hij liet ook merken dat probeerde mijn non-verbale communicatie te begrijpen en dat hij gezien had dat ik daarin verschilde van mijn klasgenoten. Dat ik ik was. Het ging niet om zijn authenticiteit. Hij nam de moeite om mijn authenticiteit te zien. Iemand die dat doet vindt je aardig. Kortgeleden had ik een coachgesprek met een manager. Volgens zijn directeur ging het niet goed met hem. Misschien zat hij wel tegen een burn-out aan. Ik ken die manager al langer. Hij knapte regelmatig de moeilijke klussen op voor de onderneming en daarom was de directeur zeer op hem gesteld. Hij begreep het niet goed waar die onrust en spanning in de man nu vandaan kwamen. Ik begreep het ook niet. Maar in het eerste gesprek kwam ik erachter. Het ging om hele kleine dingen. Hij voelde zich niet meer erkent in zijn presence, in zijn authenticiteit. Hij kreeg nog steeds de lastige klussen. Maar hij kreeg er gelijk de oplossing bij en als hij zei dat het anders werd dan kreeg hij het gevoel dat er alleen nog maar uit beleefdheid werd geluisterd. Er was geen ruimte meer voor zijn gedachten en ideeën. Ja, hij werd nog wel gestimuleerd om te komen als er iets was en aan te geven welke hulp en steun hij nodig had. Maar er werd niet meer geluisterd. Hij had altijd het idee gehad dat ze het samen deden, nu voelde hij zich er alleen voor staan. Hij hoefde alleen nog maar in een vakje te passen en dat gaf een onveilig gevoel. Op mijn vraag of hij z’n baas aardig vond ontweek hij het antwoord. Ja, het zijn maar kleine dingen die veranderd waren. Maar het waren kleine dingen met grote gevolgen. Het is van groot belang om je als leidinggevende bewust te zijn van die kleine dingen als je resultaten tenminste de moeite waard vindt.