Het beste uit mensen halen

Veel van wat we doen wordt bepaald door de gedachte dat anderen nog niet zover zijn. Ze begrijpen het niet en zien het verkeerd. Er moet daarom geïnstrueerd, opgedragen en gecorrigeerd worden. Daarmee zetten we de ander in een positie die onze denkbeelden bevestigt. Als je het beste uit mensen wilt halen moet je zelf voor een andere positie kiezen.

Mijn baas
Mijn baas was een grote forse man. Hij had een stem die klonk als een klok. Als hij gewoon sprak ging het schilderij aan de wand van zijn kamer een beetje trillen. Hij had ook vaak een dwingende manier van spreken. Hij dacht in oplossingen en strooide daar kwistig mee rond. Wij, mijn collega’s en ik, waren er om die oplossingen op te rapen en ervoor te zorgen dat ze ook in het echt gestalte kregen. Van tegenspreken hield hij niet, dan werd hij ongeduldig, ging harder praten en meestal was dat genoeg om ervoor te zorgen dat de ander zijn mond dichthield. In zijn jonge jaren was hij een niet onverdienstelijk amateurbokser geweest en dat kon je nog wel zien aan z’n postuur. Hij maakte indruk, dat deed hij trouwens ook met z’n auto en met de inrichting van z’n kamer. Je zag het gelijk, daar zat iemand.

Een hogere baas
Op een dag kwam een nog hogere baas. Hij kwam uit een ander land. Mijn baas ging hem van het vliegveld halen. Het was een kleine man, niet alleen kort van stuk maar ook smal en slank. Het was een drukke man. Hij maakte een alerte en oplettende indruk . We hadden al veel over hem gehoord, want mijn baas was trots op de goede relatie die hij met deze nog hogere baas had. Het was trouwens de allerhoogste baas en wij hadden de indruk gekregen dat hij er heel goed mee bevriend was. De dag nadat de allerhoogste baas gearriveerd was mocht ik mee naar een bijeenkomst waar belangrijke contracten getekend zouden worden. Voor één van de contracten had ik het voorwerk gedaan, dus mijn aanwezigheid was op z’n plaats. We zaten met ons drieën in de auto, die door een chauffeur gereden werd. Ik voorin naast de chauffeur en de beide hoge bazen samen op de achterbank. Meeluisteren was onvermijdelijk en mijn mond viel open toen ik merkte hoe klein mijn baas zich maakte. Hij schrompelde ineen op de achterbank. Werd gecorrigeerd op z’n uitspraken, deed een nieuwe poging en sloeg opnieuw de plank mis. Om zich daarna, nog eens, gewillig te laten corrigeren. Dat ging zo door tot we op de plaats van bestemming aangekomen waren. Evenwaardigheid ontbrak totaal. Er was geen aansluiting. Er ontstond niets, of toch wel ja, want na enige tijd werd mijn baas een echo van de nog hogere baas. Een slechte, dat wel, maar als je niet goed oplette leek het of het klopte. Voor de oppervlakkige beschouwer begonnen het misschien zelfs vier handen op één buik te worden. Het werd mij pijnlijk duidelijk hoe de relatie het gedrag van mijn baas bepaalde en hoe er in dat ene lijf totaal verschillende mensen zaten. En wie was nou de echte?

Trainingsituatie
Nog niet zo lang geleden zag ik in een trainingsituatie een hogere leidinggevende een poging doen een andere leidinggevende, die minder hoog was, te coachen. Ik ken de gecoachte als een evenwichtige, goed doordenkende en gezag uitstralende vrouw. De hogere leidinggevende was begonnen met vragenstellen maar was al snel overgegaan op het geven van adviezen. Hij zat op het puntje van zijn stoel, rechtop, z’n handen gebarend boven de tafel. Ik luisterde even mee en hoorde hoe hij zijn gesprekspartner de weg wilde wijzen. Die gesprekspartner was inmiddels een beetje weggezakt onder de tafel, had haar mond een beetje open en staarde naar haar coach, die daardoor leek te worden aangemoedigd om z’n adviezen nog eens te herhalen.
Het was bijzonder om te zien hoe in die korte oefening deze leidinggevende geheel uit haar kracht raakte. De adviezen hadden haar niet verder geholpen, maar haar het idee gegeven dat ze volstrekt onmachtig en onkundig was.

Het beste naar boven
Als je als leidinggevende het beste uit je mensen wilt halen dan moet je mensen ook de kans geven dat beste naar boven te laten komen. Dat is niet alleen maar afhankelijk van de taakvolwassenheid van degene aan wie je leiding geeft maar vooral van, hoe jij vorm geeft aan de relatie met de mensen aan wie je leiding geeft. Waar positioneer je jezelf? Jouw positionering bepaald in belangrijke mate de positionering van je medewerker, je gesprekspartner of van degene die je coacht. Als het je lukt om de evenwaardigheid op te zoeken schep je ruimte voor de ander om zich te laten zien. Om talenten te tonen en om daarover in gesprek te raken. Mensen kunnen veel gezichten laten zien. In een organisatie heb je het meest aan de echte gezichten, daar zit vaak de echte kracht van mensen. Door je als leidinggevende evenwaardig, bescheiden en met aandacht op te stellen, krijg je die kracht te zien.
Mijn baas en de nog hogere baas zijn inmiddels moe gestreden. De successen waarop zij hoopten en waar zij naar verlangden kwamen niet. Hoe ga jij je opstellen zodat de resultaten waar jij op hoopt en waar jij naar verlangt wel werkelijkheid worden?