Eerst begrijpen

In organisaties en de wetenschap over die organisaties en de mensen die er werken zijn we steeds op zoek naar modellen, die ons helpen de werkelijkheid te begrijpen en modellen en typologieën, die ons inzicht geven in hoe we moeten handelen. Een eenvoudig model met een beperkte keuze in handelingsmogelijkheden lijkt ideaal. Maar, de mens is complex en een model is nooit de werkelijkheid. Toch is er wel een standaardoplossing, die bijna altijd past. Dat is luisteren vragen en begrijpen.

Geen opladertje
Laatst was het weer zover. Ik zat in de auto, op weg naar de locatie waar ik die dag een trainingsdag in een leiderschapstraject voor directeuren zou verzorgen. Ineens hoorde ik mijn telefoon het geluid maken dat hoort bij een bijna lege batterij. Ik baalde want het klopte, de batterij van mijn mobiele telefoon van op sterven na dood. En, mijn batterij oplader lag nog thuis. Ik zou mijn bestemming met deze batterij nog wel halen. Ik kon misschien mijn vrouw nog even kunnen informeren maar daarmee was het wel gebeurd. Onmiddellijk begon ik na te denken over de mogelijke aanwezigheid van een oplader op de trainingslocatie. Op die locatie aangekomen ging ik onmiddellijk op zoek. Er zijn daar altijd heel aardige mensen. Zij hielpen mij zoeken in laatjes en achter deurtjes. Er kwam een doos met stekkertjes en snoertjes tevoorschijn. Daarin zaten zowaar een paar opladers. Maar, helaas, u raadt het al, geen enkel stekkertje paste in het contrastekkertje op mijn telefoon. Met de toezegging dat er nog iemand thuis zou gaan zoeken, begon ik aan de training. Natuurlijk ging ik in de koffiepauze nog even snel informeren maar er was nog niets. Toen de tijd voor de lunch gekomen was lag er een oplader naast mijn bord. Zo te zien paste het stekkertje. Iedereen leefde mee en onder het oog van enkele belangstellenden ontdekten we dat het stekkertje paste. Er volgde echter een deceptie want hoewel het stekkertje paste bleek in de theepauze dat er van opladen geen sprake was geweest. Het is niet gelukt, die dag en ik ben met een lege telefoon weer naar huis gereden.

Standaardisering
Gedurende de hele dag kwam regelmatig de ergernis over het ontbreken van een standaard voor opladertjes bij me boven. Waarom passen die dingen nou nooit. Waarom doet de beamer het thuis wel maar weigert hij dienst op locatie. Wat zou het heerlijk zijn als al die koppelingen en aansluitingen eens gewoon simpel en standaard zouden passen. Het is irritant dat er altijd weer van die kleine verschillen zijn. Als je LPG tankt moet je allerlei aansluitstukken mee op vakantie en ook voor stopcontacten heb je van overloop stukken waarmee je als het systeem anders is de zaak toch weer aan elkaar kan passen.

Samenwerking
In de samenwerking tussen mensen, is het ook belangrijk en noodzakelijk om op elkaar aan te sluiten. Als je dat niet doet of als dat niet lukt dan komt er geen goede samenwerking tot stand. Welk stekkertje of welke stekkertjes heb je nodig om een goede aansluiting tot stand te brengen. Het is niet moeilijk om vast te stellen dat het vaak moeite kost om het goede stekkertje te vinden. In de vergadering van gisteren zag ik er weer diverse voorbeelden van. Hoe mensen langs elkaar heen praten, hoe over gaan op het verwijten maken aan elkaar. Hoe ze een probleem in de toekomst willen oplossen maar gaan ruzie maken over het verleden. Hoe ze vragen om adviezen en op elk advies dat ze krijgen zeggen dat het niet passend is en ga zo maar door.

Stekkertjes
Veel leidinggevenden, managers, teamleiders, supervisors en directeuren zijn dan op zoek naar het stekkertje dat past. Van Paul Postma, goeroe op het gebied van marketing,  verscheen in september het boek Neuromarketing. In het boek wordt uitgelegd hoe d contrastekkertjes bij mensen eruit zien en welke stekkertjes daar op passen. Door in de hersenen van de ander te kijken, kom je erachter wat je moet doen.
Er zit een gevaar aan dit soort benaderingen. Ze suggereren dat er voor mensen inderdaad al een standaard is uitgevonden en dat je aan twee of drie sleutels genoeg hebt om door te dringen tot ieders hart. Herken de typen, plak het juiste etiket en je weet wat je doen moet. Mensen zitten echter zeer complex in elkaar.

Complex
Prof. Paul Wylleman, expert in sportpsychologie aan de vrije universiteit van Brussel, liet ons 5 november bij het NOC/NSF zien welke variabelen allemaal een rol spelen in de ontwikkeling van een talent tot topsporter. Het duizelt je voor ogen als je de schema’s ziet met al die variabelen en de manier waarop die op elkaar inwerken. Wylleman relativeerde zichzelf en gaf aan dat hij vast en zeker niet compleet was. Het is dus nog ingewikkelder en op al die ingewikkeldheid is maar een goed antwoord en dat antwoord is begrijpen. Niet de theorie begrijpen maar, de ander begrijpen. Door te vragen, te luisteren en door te vragen kom je in contact met de ander. Er ontstaat verbinding en door die verbinding ontstaat de noodzakelijke uitwisseling van kennis, opvattingen, ideeën en emoties. Er ontstaat bewustwording en ruimte voor verantwoordelijkheid nemen en eigenaarschap. Er kan gedeeld worden.
Bij mensen is daar gelukkig al een standaard voor. Het is een standaard, die we bij onze geboorte mee krijgen. We kunnen waarnemen, kijken, voelen en luisteren en daarmee kunnen we de wereld om ons heen begrijpen. We beginnen met waarnemen en dat is ook logisch. Pas daarna gaan we praten. Het is jammer dat we de sleutel praten veel meer gebruiken dan de sleutel luisteren. De sleutel luisteren, past meestal een stuk beter dan de sleutel praten. Met de sleutel luisteren beschadig je het slot niet. Met de sleutel praten doe je dat maar al te gemakkelijk.

Wat doe jij met je sleutel luisteren, ligt hij voor het grijpen of heb je die opgeborgen en is hij verstopt onder dossiers, modellen, typologieën?