Geestdodend werk, wat zijn de gevolgen?

Met je kinderen praten over hun beroepskeuze brengt je terug bij de keuzes, die je ooit zelf maakte. Ik heb nooit gedacht aan ondernemer worden. Ik stelde me een loopbaan als trouwe, loyale, hardwerkende medewerker voor. Dat bleek moeilijker dan ik dacht en ruim 15 jaar geleden was ondernemen het enige alternatief dat overbleef.

Ongerust
Mijn jongste dochter maakt zich ongerust, ze zit in de derde klas van de middelbare school en ze moet voor volgend jaar een profiel kiezen. Ze merkt dat veel van haar vriendinnen precies weten wat ze later willen worden en dus weten die ook heel goed welk profiel ze moeten kiezen. Maar mijn dochter heeft geen flauw idee wat ze wil worden en ze weet dus ook niet welk profiel ze moet kiezen. En of ik nu al zeg dat dat niets geeft, dat ik het zelf niet wist toen ik de middelbare school had afgerond en dat haar oudste zus ook pas na haar eindexamen gymnasium bedacht wat ze wilde gaan studeren (iets wat absoluut niet aansloot op haar profiel trouwens), het helpt niet echt om mijn dochter gerust te stellen. Ze komt er steeds op terug.

Mijn eigen historie
De gesprekken met mijn dochter brengen mij terug naar mijn eigen historie. Ik ben nu al ruim vijftien jaar ondernemer . Maar dat ik dat zou worden wist ik absoluut niet toen ik mijn middelbare school diploma haalde. Ik stelde mij nooit als ondernemer voor, ik droomde over een positie als werknemer. Iemand die enthousiast en vol overgave een bijdrage ergens aan zou leveren en waarover de baas tevreden zou zijn. En zo is het ook begonnen. Ik werd poedermaker bij de melkfabriek in Bedum, drieploegendienst volcontinue en ik was blij dat mijn baas en mij collega’s blij met me waren, vooral met mijn inzet en doorzettingsvermogen (het was zwaar werk). Vervolgens kwam ik bij een transportbedrijf terecht. Ik was goed in het met koeien rijden en met gebruikte spoorbielzen sjouwen en mijn baas en mijn collega’s waren ook hier blij met mijn inzet. Ik deed het graag. En toen ging ik “normaal” werk doen. Ik kreeg een kantoorbaan op de administratie van een technische groothandel.

Ontslag
Maar ik vond het vreselijk. Ik zag de zin niet van het werk wat ik deed en ik hoorde er ook niets over van mijn baas of collega’s. Ik nam na een maand mijn ontslag en na allerlei omzwervingen kwam ik terecht op de plaats, die ik in mijn blog van 6 september beschreef. Toen ik ook bij KPN mijn ontslag nam waren er nog twee sollicitatiegesprekken elders nodig om mij er bewust van te worden dat ik nooit meer voor een baas wilde werken. En een artikel van executive coach Monique Valcour in de Harvard Business Review van 26 augustus helpt mij doorzien waar dat door kwam.

Zinloos en geestdodend
Valcour schrijft in haar artikel dat zinloos en geestdodend werk ervoor zorgt dat je je zelfrespect en je gevoel voor eigenwaarde verliest. Onderzoekers noemen zulk werk “geestdodend”, het werk wat je neerslachtig maakt en wat indringende gevolgen kan hebben voor je gezondheid. Het kan leiden tot een burn-out, tot gezin-werk conflicten, werk gerelateerde stress, het zorgt voor toename van het stresshormoon cortisol en zaken als slapeloosheid. Werk wordt er een straf door.

Sterke hiërarchie
Uit onderzoek blijkt dat dit soort situaties zich meer voordoen in organisaties waar een sterke hiërarchie is en besluiten genomen worden ver van de plaats waar het werk wordt uitgevoerd. Vaak is onwetendheid bij de leiding er de oorzaak van dat dit gebeurt, veroorzaakt door die afstand. Soms weet de leiding niet dat dezelfde overzichten op meer plaatsen in de organisatie worden gemaakt. Soms ook is dit het gevolg van managers, die zich de baas willen voelen of managers die een productieve indruk willen maken. Het komt ook voor dat een manager zo iemand op z’n plaats wil zetten.

Schadelijk
Voor organisaties zijn dit schadelijke situaties, ze lijden tot verzuim maar ook tot negatieve gevoelens ten aanzien van de organisatie en het onzorgvuldig omgaan met bedrijfseigendommen.

Suggesties
Valcour suggereert ook een aantal zaken, die je kunt doen om ervoor te zorgen dat al die vervelende gevolgen niet optreden.

1. Doe een audit van de taken van je team en stel de waarde van die taken vast. Het is wel belangrijk om dit samen met je team te doen. Nodig de leden van je team uit duidelijk te maken hoeveel tijd ze aan hun taken kwijt zijn. Hoe belangrijk de taken zijn voor hun rol in de organisaties en wat de waarde is van die respectievelijke taken. Vraag ook of er misschien taken zijn die een negatieve impact hebben op de uitvoering van hun rol in de organisaties.
2. Werk samen met je team aan het schrappen van die geestdodende taken, nodig je team uit om na te denken hoe die taken op een andere manier kunnen worden opgepakt. Vaak helpt dat al om processen beter en bevredigender te organiseren.
3. Kom op voor je team, en houd zaken die geestdodend werk veroorzaken op een afstand. Zorg ervoor dat informatie helder is en dat resources eerlijk verdeeld worden. Zorg ervoor dat je team de middelen krijgt om haar werk goed te doen.

En daarnaast zijn er nog drie andere dingen die je doen kunt, zegt Valcour.

1. Besteed aandacht aan het psychologische contract. Wees zo transparant en volledig mogelijk over het werk wat gedaan moet worden. Geef een eerlijk antwoord op vragen van medewerkers. Soms helpt het om zaken over en weer vast te leggen. En bedenk dat een psychologisch contract dynamisch is. Praat er dus regelmatig samen over.
2. Reflecteer op je eigen gedrag als leidinggevende en vraag regelmatig om feedback. Probeer meer ondersteunend te zijn en beperk het in de weg lopen.
3. Verzacht de ellende van het geestdodende wat over blijft, probeer de zin ervan duidelijk te maken. Erken dat het vervelend en lastig is, maar wel nodig. En maak er gepast grapjes over.

Grote organisaties
Het artikel van Valcour maakt voor mij erg helder waarom ik niet meer voor een grote organisatie wilde werken ondanks de hele goede bazen, die ik daar ook ooit had. De grote organisaties waar ik nu bijna twintig jaar geleden mee in gesprek was riepen bij mij een beeld op van een organisatie, waar veel geestdodende taken verricht moesten worden. Ik zou van de regen in de drup komen.
Met mijn dochter ga ik nadenken over wat je kan helpen te voorkomen dat je terecht komt in een werksituatie, waar experts de organisatie zo inrichten dat de kans op geestdodend werk heel groot is. En waar de top denkt dat dit de enige manier is waarop het werk ingericht kan worden. Een coachende stijl van leidinggeven is een goede garantie dat geestdodende taken tot een minimum beperkt worden. Wil je hier verder over praten bel dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl