Dingen van mensen gedaan krijgen

Luisteren, vragen, geduld hebben zijn goede wegen om iets van iemand gedaan te krijgen.

Bezet
Jaren geleden werd het districtshoofdkantoor, waar ik toen werkte, op een zonnige zomermiddag, bezet door buurtbewoners. Het waren vooral studenten, krakers en andere alternatief ogende mensen. Ze liepen ineens door ons anders zo kalme kantoor alsof ze op een camping aangekomen waren. Midden in de entree stond onze onberispelijk geklede, en altijd zeer formele directeur. Hij was ontploft van boosheid. Het schuim stond op zijn mond. Hij probeerde de bezetters weg te sturen. Niemand trok zich echter ook maar iets van hem aan. Hij werd volledig genegeerd.
Dat was een vreemde ervaring want zijn ondergeschikten waren toch een beetje bang voor hem. De bezetters deden echter net of hij er niet was. De macht die hij normaal had over alle mensen op ons kantoor, zelfs in de hele regio, bleek nu volledig verdwenen. Het werd heel duidelijk dat macht niet iets is wat aan een persoon kan worden toegekend. Het is iets wat speelt in de relatie die de persoon met anderen heeft. In de relatie naar zijn medewerkers had hij een bovenliggende positie maar in de relatie met de bezetters had hij niet eens een neutrale positie. Hij werd volledig genegeerd, zij hadden geen boodschap aan autoriteiten.

Netwerk
Vaak is macht iets wat optreedt in een netwerk van relaties. Dan krijgt iemand macht toegekend zolang hij of zij zich aan een set van regels houdt. Soms zijn die regels zichtbaar maar vaak ken je de regels niet. Je ontdekt ze dan pas als je het effect ziet van je niet aan de regels houden. Zo raakte de 4^e president van Indonesië,Abdurahman Wahid, snel zijn macht kwijt. Hij was in het jaar 1999 nog een machtig man. Hij was de voorzitter van de grootste Moslim organisatie ter wereld, zo’n 35 miljoen aanhangers, van wie velen voor hem door het vuur zouden gaan. Hij durfde zich als één van de weinigen te verzetten tegen de militaire dictatuur van president Soeharto. In 1999 werd hij president en in 2001 moest hij roemloos het veld ruimen, afgezet door het parlement. Hij was succesvol beschadigd door mensen, die zijn optreden als bedreigend zagen. Op slippers in het presidentieel paleis gasten ontvangen, zonder protocol mensen tot je werkkamer toelaten. Met iedereen, ook met gewone mensen in gesprek gaan. Je macht gebruiken om te decentraliseren. Dat was teveel van het goede, het netwerk van generaals, ministers, hoge ambtenaren en zakenmensen vond dat te bedreigend en een campagne waarin de president werd afgeschilderd als een zielige, blinde, dementerende oude man deed diens macht als sneeuw voor de zon verdampen.
Bij Job Cohen zagen we iets dergelijks van gedoodverfd premier tot aangeschoten wild.

Macht beweegt
Het is met macht dus heel vaak niet zo absoluut. Macht beweegt, macht verplaatst zich, macht wordt gemanipuleerd en macht manipuleert.
Macht wordt hanteerbaar en krijgt een positieve kracht in afspraken. In zijn boek Afspreken en Aanspreken stelt Willem Verhoeven dat je door overtuiging het meeste van mensen gedaan krijgt. Als er sprake is van overtuiging dan nemen mensen zelf verantwoordelijkheid voor hun actie. Het betekent dat je als leidinggevende de tijd moet nemen en het geduld moet hebben om het proces van overtuigen en overtuigd worden plaats te laten vinden. Dat betekent luisteren, vragen en ideeën ter discussie stellen en uiteindelijk afspraken maken.
De directeur van mijn hoofdkantoor kende die manier van werken vermoedelijk niet. Abdurahman Wahid kende die methode wel en het bezorgde hem macht in z’n eigen organisatie. Toen hij als president macht meende te hebben en het op een andere manier ging toepassen kwam hij op de koffie, z’n nieuwe omgeving was nog niet overtuigd.
Ook bij Job Cohen klopte de omgeving niet meer. Zijn optreden in relaties bleek niet effectief in de tweede kamer.
Hoe zit het bij jou, in jou relaties? Hoe kan jij op een coachende manier zonder cumulatie van macht dingen van mensen gedaan krijgen?