De wet van behoud van ellende

Gisteren een dag gewerkt met coaches in opleiding.

Thema van de dag: comfortzone. Daar zat ik meteen middenin. Ik woon om de hoek bij ons eigen conferentiecentrum De Couwenbergh, dus in geval van nood wordt ik gebeld. Een zieke collega en of ik wil invallen.  Dit vraagt om snel schakelen: waar gaat deze dag over, welke groep is dit, heb ik materiaal, ben ik voldoende in staat om onvoorbereid in te springen, wat staat er voor vandaag in mijn agenda, hoe ga ik daar mee om, etc. En dan kiezen: doe ik wat ik al van plan was en waarvan ik weet waar ik aan toe ben of kies ik voor het onverwachte en onbekende? De keuze is snel gemaakt. Ik laat geen groep onverrichter zake naar huis gaan, met mijn afspraken kan ik dit goed oplossen. Ik vertrouw op mijn vakmanschap. Ook al weet ik op het moment van kiezen nog niet alles, toch stap ik in het onbekende. Is dat spannend? Ja, natuurlijk. Ik weet niet goed wat er te doen staat, wat er verwacht wordt. Ik moet volkomen vertrouwen op mijn eigen kwaliteiten en competenties. En ik moet er vooral op durven vertrouwen dat ik aan het werk ga met mensen die weten wat ze willen leren en daar verantwoordelijkheid voor nemen. Ik zal adequaat moeten inspelen op een situatie die ik nog niet goed kan overzien. Niks programma, ondersteunend materiaal en goede voorbereiding. Gewoon doen wat er gedaan moet worden. Fantaseren over wat er allemaal mis kan gaan, wat er allemaal anders geregeld had moeten zijn: het zijn allemaal mijn eigen mentale constructies die mij afhouden van het nemen van mijn verantwoordelijkheid, die mij afhouden van actie. In alle oefeningen van de dag lopen ook de deelnemers aan tegen hun grenzen. Mag ik dit wel, kan ik dit wel, zo iets vraag je toch niet, ik moet toch eigenlijk…., etc. Leerzaam, want het gaat niet alleen om het verkennen van hun eigen begrenzende opvattingen en hoe daarmee om te gaan, het gaat ook over het coachen op het verlaten van de comfortzone. Een coachee die altijd binnen die zone blijft zal uiteindelijk niet veel leren.

Voor leidinggevenden en hun medewerkers geldt hetzelfde. Het lijkt natuurlijk redelijk veilig om je medewerkers voortdurend te vertellen wat ze moeten doen, wanneer en hoe. Om dat vervolgens te controleren. En dat weer te vervolgen met correcties, net zolang tot de medewerkers ophouden met nadenken, tot ze ophouden met zich verantwoordelijk voelen. En jij als leidinggevende leeft in de illusie dat je alles perfect in de hand hebt. Tot er iets onverwachts gebeurt, en jij ook niet meteen de oplossing voorhanden hebt. Dan loop je voor je het weet te mopperen op die medewerkers die ook nooit eens iets zelfstandig kunnen aanpakken.

Coachend leidinggeven is wel sturing geven, maar ook het onbekende aandurven. Durven vertrouwen op het vermogen van je medewerkers om verantwoordelijkheid te dragen, om zelfstandig aan de slag te gaan met een duidelijk afgesproken doel voor ogen. Dat gaat wellicht wel eens op een andere manier dan hoe jij dat gedaan zou hebben. Maar is dat per definitie slechter? Of ga je daar van uit omdat je geen risico’s durft te nemen? Voorschriften, dat controleren, niet vertrouwen op de kwaliteit die je medewerkers wel in huis hebben maar dat misschien niet meer durven tonen lijken mij een prachtig voorbeeld van de wet van behoud van ellende. Je weet precies waar je aan toe bent (zo lang het volgens het boekje gaat) maar vanuit de veronderstelling dat de verantwoordelijkheid echt uitsluitend en alleen bij jou ligt bezorg je jezelf ook een onnodige hoop werk. Als jij als leidinggevende nou eens je comfortzone verlaat: wat zou je daarbij kunnen winnen?