De opticien en de pianoleraar

De afgelopen dagen werd ik een paar maal met luisteren geconfronteerd. Eenmaal met slecht luisteren, eenmaal met luisteren of iets wel volgens de norm is en eenmaal met luisteren naar waar iemand in z’n ontwikkeling is en wat een goede volgende stap zou kunnen zijn.

Een nieuwe bril
Omdat er de laatste tijd heel wat brillen van mij gesneuveld zijn – twee stuk gekauwd door de hond omdat hij zich ’s nachts alleen voelde en één aan gruzelementen toen diezelfde hond mij van mijn fiets trok en ik met mijn hoofd op de straat terecht kwam- had ik een nieuwe bril nodig.
Een reclamefolder die ik tussen de post aantrof vormde de aanleiding om in beweging te komen. Twee brillen voor ongeveer €90. Dat was heel goedkoop. Zo goedkoop was ik geloof ik niet eerder brillen tegengekomen. Afgelopen maandag ging ik met mijn vrouw naar de apotheek die met dit brillenaanbod kwam. In de apotheek las ik dat die elke maandag gesloten was. Op dinsdag kon ik er wel terecht.

De opticien
Dat was precies het uitstel wat ik nodig had om mijn besluit, een nieuwe bril bij dit filiaal van een keten van apotheken te kopen, te herzien. De afgelopen jaren was ik al een paar keer binnengelopen bij een opticien in de stad waar ik woon, om kleine reparaties te laten verrichten aan mijn nu gesneuvelde brillen. Het waren brillen die ik gekocht had in Jakarta. Maar, ondanks het feit dat ze niet bij de opticien in de stad gekocht waren, werden de reparaties steeds kosteloos verricht. Tezamen met de vriendelijke behandeling, had dat ervoor gezorgd dat mijn beeld van deze opticien zeer positief geworden was.  Dat positieve beeld bracht mij ertoe om toch ook bij deze opticien naar een nieuwe bril en de prijs ervan te gaan informeren. En zo stapte ik afgelopen maandag een half uur na het bezoek aan de brillen verkopende apotheker, bij deze opticien naar binnen. Er kwam onmiddellijk een jongedame op mij af die vroeg of ze mij ergens mee kon helpen. Ik trok de meegebrachte folder met de goedkope brillen aanbieding uit de binnenzak van mijn jas en stak van wal. Ik begon over het bezoek die ochtend aan de zaak met het aanbod en ik vertelde over mijn eerdere ervaringen met de opticien waar ik nu weer binnen stond.

Daar kunnen we niet aan beginnen
Ze onderbrak me. Nee, daar konden ze niet aan beginnen. Brillen aanpassen die elders gekocht waren, zeker bij zo’n goedkope keten, waren van een heel andere kwaliteit en zij konden en wilden daar geen aanpassingen aan doen. Ze sprak met een zekere heftigheid en ik merkte dat ze niet echt geluisterd had. Ik voelde me geoordeeld en had de neiging de zaak weer te verlaten. Eerdere ervaringen bij deze zaak en de ontwapenende indruk die de jongedame in haar verontwaardiging toch maakte, deden me besluiten om toch te blijven. Ze heeft me die ochtend prima geholpen met het kiezen van een montuur. Bescheiden, maar beslist, zei ze wat ze bij mij vond passen. De keuze liet ze echter geheel aan mij over. Gistermorgen mocht ik terugkomen voor de metingen. Twee uur lang werd er gepast en gemeten. De zorgvuldigheid en de aandacht waarmee dat gedaan werd gaven een goed gevoel. Tegen het eind van de meetsessie vroeg ik haar of ik haar wat terug mocht geven over  onze eerste ontmoeting twee dagen daarvoor. ‘Natuurlijk mag dat,’ zei ze. Ik vertelde hoe ik dat ervaren had. Dat ik het idee had dat ze niet naar me luisterde en dat dat er bijna toe geleid had dat ik de confrontatie met haar had gezocht en verontwaardigd de zaak weer had verlaten. Ze herkende wat ik zei, bedankt me en zei dat ze er voortaan beter op zou letten. Ze legde me ook uit hoe het luisteren haar belemmerd werd door vooringenomenheid. Er waren al zoveel mensen met een bril uit zo’n aanbieding bij hen binnengestapt met de vraag of zij er aanpassingen aan wilden verrichten. Ze dacht aanvankelijk dat ik daar ook voor kwam en had vanuit die gedachte gereageerd.

Vooringenomenheid
Er zijn weinig zaken die zo onderschat worden als luisteren en, in nauwe samenhang daarmee, vragen stellen. We doen het automatisch en zijn ons er vaak niet van bewust dat we niet echt luisteren en ons laten leiden door het beeld dat we al gevormd hebben op basis van een paar eerste signalen. Daarmee kom ik weer terug op de pianostemmer waarover ik gisteren schreef. Die man kan heel goed luisteren: hij heeft een absoluut gehoor en hoort nauwkeurig of de toon die een aangeslagen snaar voortbrengt overeenkomt met de norm die hij daarvoor heeft. Hij luistert dus ook vanuit vooringenomenheid en is pas tevreden als wat hij hoort klopt met zijn norm. Het gesprek met de pianostemmer ging al gauw over de pianoleraar van mijn dochter. Mijn dochter was thuisgekomen van de pianoles met het telefoonnummer van deze pianostemmer bovenaan een muziekstuk en dat had ertoe geleid dat ik een afspraak met de man gemaakt had. Ik had mijn dochter niet gevraagd om het telefoonnummer van de stemmer, ze was er ongevraagd mee thuisgekomen en had me geadviseerd om deze stemmer te bellen. Het was de man die ook de piano’s op de muziekschool stemt.

De pianoleraar
We kregen het erover dat de pianoleraar van mijn dochter dit jaar met pensioen gaat. Mijn dochter vind dat erg en de stemmer bevestigde dat. Hij vertelde dat iedereen dat erg vind.  Mijn dochter heeft nu zes jaar les van deze leraar en is nog nooit met tegenzin naar les gegaan. Ze zegt soms dat het een heel goede leraar is als ik haar pianospel prijst. Dat komt door haar leraar zegt ze. De stemmer bevestigde dat beeld. ‘Iedereen vind het erg dat hij stopt,’ zei de stemmer. Op mijn vraag of hij dan misschien een goed alternatief wist voor mijn dochter antwoordde hij ontkennend. Nee, natuurlijk er waren prima leraren, maar er was er geen een zoals meester Wim. ‘Wat is het verschil dan,’ vroeg ik. De stemmer dacht even na. En zei toen dat er niemand is die zo goed kan luisteren als meester Wim. Ander leraren volgen een methode, een programma. Meester Wim, daarentegen, volgt de leerling. Hij stemt nauwkeurig af met zijn leerlingen, weet wat ze willen, kunnen en waar ze aan toe zijn en daarbij is hijzelf een begaafd pianist. Die avond zei mijn dochter toen ik haar ophaalde van de pianoles dat meester Wim altijd begint met vragen hoe het ermee is. Hij luistert dan echt naar wat ze verteld. Ze had hem verteld dat de piano anders klonk na de verhuizing en ze had van hem het telefoonnummer van de stemmer gekregen. Meester Wim weet van welke muziek ze houdt en hij zorgt dat ze met die muziek mag oefenen. Meester Wim moedigt mijn dochter aan en zegt: ‘Denk nog eens na’ en dan weet mijn dochter het eigenlijk altijd, zegt ze.
Het is jammer dat meester Wim weggaat, het is nog veel meer jammer dat er zo weinig mensen zijn die de moeite nemen om echt te luisteren. Dat geld ook en vooral voor leidinggevenden. En de snelheid waarmee het pianospel van mijn dochter zich ontwikkeld laat zien dat luisteren niet ten koste gaat van de effectiviteit.