Wij helpen je graag verder! +31 492386063

De delen en het geheel

19 november 2013, gepubliceerd door Dirk Boersma

Iets krijgt betekenis door de relaties of de verbinding met de omgeving. Organisaties zijn geen verzameling losse onderdelen maar vormen ook een geheel. Hoe zorg je er als leidinggevende voor dat dit geheel een vorm krijgt, die aansluit op de betekenis, die je wilt hebben in de samenleving.

Rijksmuseum
Eindelijk ben ik weer naar het Rijksmuseum geweest. Jaren heb ik er naar uitgekeken. Ja, ik ben er wel eens in geweest in de periode dat het werd verbouwd. De nachtwacht, de poppenhuizen en de achtersteven van HMS Royal Charles, het vlaggenschip van de Engelse vloot, buitgemaakt tijdens de tocht naar Chatham in 1667, heb ik nog wel een paar keer gezien. Het hele museum echter, daar moest ik jaren op wachten. Dit voorjaar ging het weer open. Er was veel aandacht in de pers er waren prachtige beelden op de TV en ik verheugde me op de hernieuwde kennismaking. Zondag 17 november 2013 was het zover. Eindelijk weer naar het Rijksmuseum, eindelijk weer toegang tot alle zalen, vertrekken, trappen en gangen waar ik als jongetje van 12 zo heerlijk rond kon dwalen. De oude donkerblauwe lijn 16, twee losse rijtuigen, een open balkon. Door die mooie Van Baerlestraat, met al die statige huizen. Je reed door een schilderij van Breitner naar het museumplein en dan met een kwartje in je hand het museumplein over naar het museum. De vaderlandse geschiedenis, links achter de ingang. De harnassen, de zwaarden, de scheepsmodellen. Ik droomde weg, een dag lang zwierf ik dan door andere werelden. Het koste aan het eind van de dag moeite de uitgang weer te vinden en er was nauwelijks iemand om de weg te vragen.

Dat viel tegen
Vol verwachting ging ik naar binnen maar oh, wat viel dat tegen. Heel veel mensen, steeds weer poortjes waar je je kaartje moet tonen. En heel veel losse objecten. Mooie objecten, dat wel maar hun context is totaal veranderd. Het voelde nu of ik door een driedimensionale catalogus liep. Ik heb naar De Nachtwacht gekeken, naar een mooi portret geschilderd door Isaac Israels naar het schilderij dat Pieneman maakte na de slag bij Waterloo. En het schilderij wat hij maakte van de overgave van prins Dipanegara aan het eind van de Javaoorlog in 1830. Het waren voor mijn nu geïsoleerde stukken, los van hun oude context.

Geheel en delen
Een gedachte aan organisaties en organisatieverandering drong zich bij me op. In ons werken met organisaties halen wij vaak onderdelen uit hun context, ze worden gemodificeerd, opgepoetst, bijgesneden en dan weer ergens terugeplaatst. We gaan er dan vanuit dat een organisatie uit losse onderdelen bestaat. Net zoiets als een machine of een legobouwwerk. We gaan met losse onderdelen aan de slag, verplaatsen die onderdelen, vervangen die onderdelen, voegen onderdelen toe en stoten onderdelen af. Vaak houden we er dan geen rekening mee dat al die onderdelen iets met elkaar te maken hebben. Dat ze samen één geheel vormen en dat het geheel verandert als je onderdelen verplaatst. Het geheel van een organisatie is wat mensen aan de organisatie beleven en wat ze ook zichtbaar maken naar buiten toe. Het heeft te maken met waarden met normen en het gedrag waarin, die waarden en normen zichtbaar worden. De indruk van een klant, een collega, een concurrent wordt daardoor bepaald.

Cultuur
In organisaties spreken we in dat verband graag over cultuur, over organisatiecultuur en over hoe je organisatiecultuur kunt veranderen en beïnvloeden.
Cultuur kan je beïnvloeden en veranderen door er met elkaar over in gesprek te zijn. Door met elkaar te praten over hoe je gezien, ervaren en beleefd wilt worden. Dat heeft te maken met wat je als organisatie wilt betekenen in de samenleving. Het betekent dat je met elkaar bespreekt wat je doet en wat het effect is van dat doen voor de betekenis die je wilt hebben in de samenleving. Het betekent dat je daar als leidinggevende in voorop gaat. Dat je in jouw gedrag zichtbaar maakt welk gedrag je van anderen verwacht. Het betekent dat er aandacht is voor de verbinding of de verbindingen in de organisatie. Vaak wordt daar weinig energie in gestoken. We denken als manager of leidinggevende dat dat vanzelf wel goed komt. Voor je het weet heb je dan echter een organisatie, die uit losse en geïsoleerde onderdelen bestaat. Zo’n organisatie dreigt voortdurend uit elkaar te vallen. Als je verzuimt aandacht te besteden aan die verbindingen, rol je van de ene crisis in de andere. In het Rijksmuseum had ik het na twee uur wel gezien, ik voelde er geen band meer mee. Wel met sommige losse objecten, maar dat is toch anders.

Warm lopen
Bij de organisatie waar ik werk wil ik die band wel graag voelen. Ik wil er warm voor lopen, ik wil enthousiasme voelen, ik wil er voor kunnen gaan. Dat doe ik niet voor een onderdeel van de organisatie maar voor de hele organisatie.
In de schilderijen van Israels en Breitner wordt dat heel mooi zichtbaar hoe dat kan. Het werk van beide schilders brengt een impressie over. Ze slagen erin om zonder in details te treden de sfeer van een moment, de betekenis van een situatie of de emotionele lading van iets weer te geven. Ze doen dat met een paar grote strepen op het doek. Niet door met een fijn penseel onderdeel voor onderdeel weer te geven. Ook voor een leider is het belangrijk om met een paar grote streken of een beeld neer te zetten. Dat beeld inspireert mensen en spoort ze aan hun eigen invulling te geven. Het geeft ze de kans om er verbinding mee te zoeken. Het is de basis voor een krachtige organisatie.
En wat het Rijksmuseum betreft, ik ga op een doordeweekse dag, buiten de vakantieperiodes nog eens kijken waar ik de verbinding weer kan vinden.

Stel je vraag via ons contactformulier

Neem contact met ons op!
Voor al je vragen kun je bellen met

+31 492386063