Coachend leidinggeven en zinvol werk

Aan welke aspecten moet je werken om mensen de ruimte te geven hun talenten in je organisatie tot bloei te laten komen?

Rode strepen
Mijn spellingsboekje uit de vierde klas van de basisschool kan ik mij nog goed herinneren. Het stond vol met rode strepen, erin geplaatst met de BIC ballpoint van meester Roemers. Toen ik in diezelfde vierde klas, doordat ons gezin verhuisde, in Amsterdam op de lagere school de vierde klas mocht afmaken, vergaten mijn ouders de brief van meester Roemers voor het hoofd  van mijn nieuwe school in Amsterdam ook daadwerkelijk te overhandigen. In die brief stond dat ik de vierde klas het beste nog eens over kon doen, volgens meester Roemers. De toon was gezet, ik kon niet zoveel. Voor mijn gevoel ging ik per ongeluk over naar de vijfde klas, slaagde ik per ongeluk voor het toelatingsexamen van de middelbare school en bevestigde een herexamen Algebra na het eerste jaar dat het met mijn capaciteiten maar pover gesteld was. De hele middelbare school was een worsteling, sterk wisselende prestaties en ik kon mijn ogen niet geloven toen bleek dat ik geslaagd was voor HBS-B.

Vergissing
Dat was een vergissing, die ik toch maar accepteerde. Voor tekenen had ik een 9 op mijn eindlijst, dat was ook het enige vak waar ik plezier in had. Op de Universiteit van Amsterdam, die daarop volgde, kon ik mijn draai helemaal niet vinden. Ik hield mezelf op de been met het visioen dat het na het propedeuse leuker zou worden, en vervolgens dat het doctoraal de noodzakelijke bevrediging zou geven. Dat bleek echter allemaal niet te kloppen. Ook mijn vlucht naar Groningen bood geen soelaas. De RUG gaf mij het gevoel weer terug te zijn op de middelbare school. Ik vond voor het eerst rust en bevrediging bij de melkfabriek van de Domo in Bedum. Als poedermaker voelde ik me gewaardeerd door mijn collega’s en mijn baas. Die bevestiging kreeg ik opnieuw toen ik aan het werk ging bij het transportbedrijf in het dorp waar ik inmiddels was gaan wonen. Ik hielp mee met het laden en lossen van vrachtauto’s met gebruikte spoorbielsen. Zware krengen die je uit spoorwagons moest tillen, waar ze door een kraan als een bosje mikadostokjes ingegooid waren. Uren van hard doorwerken met een paar anderen. We waren meestal met z’n drieën of vieren, een enkele keer met z’n tweeën. Ik had het gevoel dat ik er toe deed, dat ik iets kon, dat ik nuttig kon zijn. Dat werd nog sterker toen ik mee mocht met veerijden. ’s Nachts bij boeren koeien ophalen en die naar de veemarkt brengen. Dat ging me goed af, de koeien liepen zo maar mee. Ik hoefde nooit met een stok te slaan of iets dergelijks.
Het was fijn om iets goed te kunnen, om het gevoel te hebben een bijdrage te leveren. En om te merken dat mijn baas en collega’s dat op prijs stelden. Ik leefde op. Keek niet op een uurtje en was blij als ik kon werken. Het werk gaf betekenis aan mijn leven.

Zinvol werk
Roger Fisher en Daniel Shapiro hebben het hierover in hun boek “Beyond Reason”, een boek waarnaar ik ook in mijn blog van gisteren verwees. Zij benadrukken het belang van het hebben van een zinvolle rol voor mensen, voor werknemers. En een baas, die wil dat zijn mensen het beste uit zichzelf halen, doet er goed aan zijn mensen te helpen in het vinden van een zinvolle rol. Een zinvolle rol heeft drie kernkwaliteiten. Een zinvolle rol heeft een helder doel, dient ergens toe. Een zinvolle rol heeft betekenis voor degene die de rol vervult. En, een zinvolle rol is een authentieke rol, het is geen masker. De rol pas bij jou als persoon. Het is duidelijk dat de kwaliteiten van de zinvolle rol niet automatisch in de functie- of taakomschrijving zijn weergegeven. Meestal gaat het om standaardrollen als wetenschapper, timmerman, piloot of brandweerman. Die conventionele rollen zeggen niets over de vraag of die rol ook zinvol zal zijn voor iemand. Het is belangrijk om te ontdekken hoe je een zinvolle invulling kunt geven aan die rol. Welk gedrag vraagt die rol van je? Welke activiteiten, die belangrijk voor je zijn kun je eraan toevoegen en wat kun je aanpassen. Wat kun je aan een ander overdragen en wat is gewoon overbodig.

Coachend leidinggeven
Coachend leidinggeven, mensen de kans geven het beste uit zichzelf te halen, maakt het noodzakelijk om hierover serieus met je mensen in gesprek te gaan. Er zijn ook een heleboel rollen die door Fisher en Shapiro tijdelijke rollen genoemd worden. Dat zijn rollen die van invloed zijn op de manier waarop je met anderen samenwerkt. Welke keuzes maak je daarin, wat geeft je het gevoel een zinvolle bijdrage te leveren? Praat je graag? Luister je graag? Speel je gemakkelijk de rol van advocaat van de duivel? Of ben je iemand die graag met nieuwe ideeën komt? Zoek uit welke rollen bij jou zelf en je mensen passen. Help mensen zich er bewust van te worden, zodat ze die rollen zinvol kunnen inzetten en de organisatie er zinvol gebruik van kan maken. Het is daarbij ook belangrijk dat mensen die rollen van elkaar kennen en waarderen. Word je bewust van het nut van de advocaat van de duivel en maak er gebruik van in plaats van je eraan te ergeren. Help als coachend leidinggevende mensen te ontdekken in welke rollen ze goed zijn en help mensen die rollen van elkaar te zien. Volgens Fisher en Shapiro hebben veel mensen de ruimte niet ontdekt om hiermee te werken in en organisatie en daardoor ook niet gevonden welke kracht ervan uit kan gaan. Ontdek welke mogelijkheden dit biedt tot verbinding en het tegelijk ook ruimte kan geven aan mensen. Het is werken aan wat Willem Verhoeven noemt wederzijdse afhankelijkheid. Daar ligt de uitdaging voor iemand die coachend leiding geeft. Zo haal je het beste uit je mensen en uit je hele organisatie.