Coachend leidingeven, 10 principes

De term coachen kom je overal tegen. Er worden tal van betekenissen aan gegeven en er worden regelmatig discussies over gevoerd. Wij hanteren 10 principes van coachend leidinggeven, die hier nog eens op een rij gezet worden.

Een containerbegrip
Als je even rustig gaat zitten, je ogen sluit en jezelf de vraag stelt hoeveel coaches er in jouw netwerk zitten dan is het niet zo moeilijk om er een paar te bedenken. Soms lijkt het of iedereen een buurman of een buurvrouw heeft die coach is. In personeelsadvertenties waarin gezocht wordt naar een leidinggevende komt je in deze tijd vrijwel altijd het bijvoeglijk naamwoord “coachend” tegen. Het lijkt zo of coachen en coachend leidinggeven gemeengoed geworden zijn in onze samenleving.

Veel interpretaties
Aan de andere kant kom je om de haverklap in een discussie terecht over coachen of coachend leidinggeven. Er blijkt dan een verscheidenheid aan betekenissen te zijn, die aan het begrip coachen gegeven worden. Is coachen nu sturend of niet sturend?  Mag je als coach ingrijpen als je het verkeerd ziet gaan? Kun je als leidinggevende wel coachen, gaat dat wel samen met het feit dat je als leidinggevende ook beoordeelt? Kan je altijd coachen of zijn er ook situaties waarin dat echt niet mogelijk is? De mensen die dat vragen komen meestal snel met het voorbeeld van de brandweer of het neerstortende vliegtuig en komen met de hypothetische vraag wat er gebeurt als de captain in het vliegtuig of de brandweercommandant eerst de calamiteit in de groep gooit alvorens in te gaan grijpen. Ja, en dan ligt het vliegtuig al in stukken op de grond of is het huis in een blakerende puinhoop veranderd. Conclusie: er zijn situaties waarin je directief moet zijn en coachen niet kan. Daarmee stellen zij gelijk vast dat coachen tijd kost en dat een coachende aanpak niet tot snelle en scherpe resultaten kan leiden.

Tien principes
Om in die verscheidenheid aan betekenissen en invullingen in elk geval aan te geven waar wij staan hebben we jaren geleden tien principes van coachend leidinggeven opgesteld. Wij richten ons in onze aanpak op die tien principes. Hieronder wil ik ze nog eens aan de orde stellen.

1. Geen coachend leidinggeven zonder zelfsturing. Dat betekent dat zowel de leidinggevende als de leiding ontvanger zelfsturend moeten zijn. Zelfsturend betekent dat ze ieder een doel hebben waaraan ze willen werken.
2. Coachend leidinggeven is resultaatgericht. Dit punt hangt samen met het eerste punt. Je werkt samen naar resultaten toe. Die resultaten spreek je samen af en je checkt samen hoe het gaat met het realiseren van die resultaten. Beiden zijn in control.
3. Coachend leidinggeven is streng, dat betekent dat je je houdt aan afspraken, dat je confronteert en dat je elkaar aanspreekt als resultaten niet behaald worden of wanneer overeengekomen kaders niet gerespecteerd worden.
4. Coachend leidinggeven vraagt evenwaardigheid. Dat betekent dat je niet als beterweter boven een ander gaat staan. Het betekent ook niet dat je allemaal gelijk bent. Mensen zijn ongelijk. Evenwaardigheid is erkende ongelijkheid maar als mens dezelfde waarde hebben.
5. Coachend leidinggeven gaat uit van de medewerker. Basis is waar de medewerker is in talent, competentie, ontwikkeling, emotie en ideeën. De coachend leidinggevende sluit daar bij aan.
6. Coachend leiding geven is gebaseerd op vertrouwen. Evenwaardigheid is voorwaarde voor vertrouwen. Het vertrouwen legt een basis voor ontwikkeling. Om het vertrouwen handen en voeten te geven maak je afspraken met elkaar en je stelt samen vast of de afspraken gehaald worden.
7. Coachend leidinggeven stimuleert de eigen verantwoordelijkheid. Je spreekt mensen ook aan op de die verantwoordelijkheid. Niet de leidinggevende is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de medewerker, dat is de medewerker zelf. “Wat ga jij er aan doen”.
8. Coachend leidinggeven vergroot bewustzijn. Je stelt vragen om dat bewustzijn te ontwikkelen. Wat wil jij bereiken? Hoe ga jij daaraan werken? Wanneer heb je het gerealiseerd?
9. Coachend leidinggeven doe je overal en altijd. Coachend leidingggeven is niet een stijl waarvoor je in een gepaste situatie kiest, je doet het ook als de nood aan de man komt. Coachend leidinggeven betekent de inzet van alle competenties en talenten en een optimale communicatie.
10. Een coachend leidinggevende is authentiek. Je bent jezelf, je laat je zelf zien. Het is geen rol die je speelt. Mensen voelen meestal of je wel of niet authentiek bent. Authenticiteit stimuleert openheid. Gebrek aan authenticiteit veroorzaakt dat mensen op hun hoede zijn. Dat is een rem op ontwikkeling.

Zo kijken wij tegen de basisprincipes van coachend leidinggeven aan. Wij hanteren ze als principes in ons werk. Wij hebben ze niet wetenschappelijk getoetst en vastgesteld. In het boek “Managen zonder hiërarchie” heeft Willem Verhoeven echter wel onderzoeksresultaten verzameld, die deze principes ondersteunen.