Wij helpen je graag verder! +31 492386063

Bouwen doe je met verbindingen

13 maart 2015, gepubliceerd door Dirk Boersma

In onze kijk op organisaties gaat het altijd om de juiste man of vrouw op de juiste plaats. Volgens professor Margareth Wheatly zien we daarmee de verbinding als belangrijkste bouwsteen in organisaties over het hoofd. Ze pleit voor meer ruimte om aan en met de relaties tussen mensen te werken.

Rotte appels
Hoe ga je om met een collega die niet gemotiveerd is, die deel uitmaakt van het team omdat het moet. Er is geen ander werk voor deze collega, als die nee zou zeggen. Dus doet hij alleen maar mee omdat het moet. Maar als het even kan is hij er niet. Hij is er de oorzaak van dat ons team niet goed functioneert. Of wat doe je met brugklassers in een team, die eigenlijk niets willen. Die met alles bezig zijn behalve met het samen met andere teamleden werken aan het project. Wat doe je met rotte appels in de mand? Kun je rotte appels er beter uitgooien voordat ze de gezonde appels hebben aangestoken?
Nog niet zo lang geleden zag ik een filmpje dat bedoeld was om aan teamontwikkeling te werken. In dat filmpje werd onderscheid gemaakt tussen verschillende typen medewerkers, variërend van meewerkers tot tegenwerkers. Je moest zien dat je van de tegenwerkers afkwam, was het parool. Alleen met meewerkers of mensen, die daar tegenaan zaten kon je een goed team bouwen.
Regelmatig zijn  wij ergens bij teamontwikkeling betrokken. We merken dat de discussie zich vaak concentreert op enkele mensen waar het team last van heeft en waarvan men vindt dat die eigenlijk het beste kunnen vertrekken. Als zij er maar niet waren zou het wel goed gaan met het team en nu gaat het minder goed omdat zij er deel van uitmaken.

In de toko
Vanmiddag waren mijn vrouw en ik even naar de Aziatische winkel gereden. Terwijl wij in de winkel onze spullen bij elkaar zochten en mijn vrouw geholpen werd door de eigenaar, die afkomstig is uit Cambodja, parkeerde er een vrachtauto voor de deur., Er werden een aantal pallets met producten als ketjap, sambal, mie en kroepoek uit de auto geladen. De chauffeur zette de pallets voor de deur van de winkel en stapte met de papieren naar binnen. De eigenaar riep zijn vrouw om mij vrouw verder te helpen en ging met de papieren aan de slag. Z’n hulp, een kleine man met een Aziatisch uiterlijk, liep met een groot mes naar buiten om de pallets van hun folieverpakking te ontdoen. Toen dat gebeurd was begon hij de pallets af te stapelen en bracht hij de dozen en de trays met sambalpotten naar binnen. Ik stond ernaar te kijken en voelde de verleiding om te gaan helpen. En ineens liep ik ook met een stapel dozen in m’n armen van buiten naar binnen. Ik voelde gelijk dat ik erbij hoorde, dat ik nu onderdeel was van een klein team waar ook de eigenaar en de chauffeur zich bijgevoegd hadden. Er werden een paar vriendelijke woorden gewisseld over en weer. En toen de pallets leeg waren kregen we allemaal een kopje koffie en een stuk spekkoek van de eigenaar.  Het gaf een goed gevoel erbij te horen, om me verbonden te voelen met deze mensen die hard aan het werk waren op zomaar een donderdagmiddag. Het voelde even of ik weer in Indonesië was. Hetzelfde gevoel van saamhorigheid. Het gevoel dat er meer was dan vier individuen bij elkaar.

Wheatly
Professor Margareth Wheatlyschrijft in 2006 dat deze vormen van praktisch iets met elkaar oppakken krachtige voorbeelden zijn van de netwerken, die zo belangrijk zijn in een organisatie en in de samenleving. Van die zelfgevormde, niet officieel ingestelde netwerken van relaties. Mensen proberen daarmee samen een klus te klaren. Je komt ze ook in organisaties tegen, mensen die elkaar steunen, adviseren en taken van elkaar overnemen. Dit soort netwerken vormen vaak de basis van de kerncompetenties van een organisatie. Ze zijn ook vaak de bron van nieuwe toepassingen en ontwikkelingen. Ze zijn niet het resultaat van beoordelings- of functioneringsgesprekken en ook niet van training. Nee, ze ontstaan gewoon omdat mensen elkaar vinden en goede relaties met elkaar aangaan. En in deze relaties worden talenten zichtbaar en ontstaan nieuwe kwaliteiten. Het gaat niet om de losse elementen in zo’n groep, niet om de individuen, maar om de relaties die zich tussen die elementen in ontwikkelen.
Wheatly ziet dat als de grote fout: de manier waarop wij normaal met organisaties bezig zijn. We richten ons op de losse elementen, tekenen die in een schema en maken er functiebeschrijvingen voor. Maar daar gaat het niet om. Het gaat om wat er tussen mensen gebeurt, maar daar besteden we geen aandacht aan. Als er reorganisaties zijn halen we er mensen uit en zetten mensen in een andere context. En we zijn ons er niet van bewust dat we daarmee de relaties kapot maken, die zo belangrijk zijn voor de performance van een afdeling of een organisatie. Managers en consultants schuiven op papier met blokjes en breken zo onbewust relaties af die zo belangrijk zijn, of ze belemmeren de ontwikkeling van nieuwe vruchtbare relaties door hun geschuif en het creëren van hokjes met hekken erom heen.
Wheatly wijst erop dat in de exacte wetenschappen steeds duidelijker wordt dat losse deeltjes er niet toe doen. Losse deeltjes en hun potenties worden pas zichtbaar in de relaties met andere deeltjes.

Relaties tussen delen
De westerse manier van kijken waarbij alles in losse deeltjes wordt ontleed zorgt ervoor dat we veel niet zien. In organisaties is de ironie dat we om een betere prestatie te krijgen juist de daarvoor essentiële bouwstenen kapot maken en ook geen ruimte geven om nieuwe te laten ontstaan. Onze professionele aandacht voor het stimuleren van het ontstaan van relaties is ook vaak heel beperkt. We grijpen altijd weer terug op het middel poppetjes verplaatsen. Daarmee negeren we het feit dat we met mensen te maken hebben. Alle mensen willen samenwerken, alle mensen willen leren, zegt Wheatly. We willen allemaal van betekenis zijn voor anderen. We zij allemaal op zoek naar gezondheid en een beter leven. Daar is geen externe motivatie voor nodig. Met externe beloning en met straffen roepen we alleen maar onnatuurlijk gedrag op.
Als er in je team mensen zitten die niet functioneren, kijk dan eens naar de relaties tussen hen en de ander teamleden. Kijk eens hoe zij op elkaar reageren en richt je daar in je interventies op. Veel rotte appels blijken dan in de relaties nog tot onvermoede dingen in staat.

Stel je vraag via ons contactformulier

Neem contact met ons op!
Voor al je vragen kun je bellen met

+31 492386063