Angst

Angst kennen we allemaal. Soms angst voor dingen die objectief waarneembaar zijn. Vaak ook angst voor dingen, die we ons in het hoofd hebben gehaald. Angst haalt gemakkelijk de effectiviteit uit je gedrag als leidinggevende. Het gaat je in de weg staan en leidt tot een negatieve spiraal. Dat risico is vooral groot als je de angst ontkent en overschreeuwt. Zie je angst onder ogen en doe er iets mee voordat de angst iets met jou doet.

Bang
Als kleine jongen moest ik wel eens een stuk door het bos fietsen. Niet een bos met wolven hoor en ook geen bos met hele donkere bomen. De weg waarover ik moest fietsen was ook niet smal en slingerend. Nee, het was een gewone klinkerweg en misschien was die weg maar twee kilometer lang. Toch was ik bang als ik daar alleen over die weg fietste. Bang waarvoor? Voor al die dingen die zouden kunnen gebeuren: boeven, beesten, spoken, geesten, witte wieven misschien, of weerwolven? Het was per slot van rekening vlak bij het Fochteloerveen op de grens van Drenthe en Friesland.
Nee, er was natuurlijk niets om bang voor te zijn. Maar ik was wel bang en als wapen tegen al die onzichtbare in het bos verborgen vijanden ging ik zingen. Die twee kilometer door het bos zong ik het hoogste lied. Ik dacht daarmee de potentiële aanvallers op afstand te houden. Met dat zingen wilde ik ze laten merken dat ik niet bang was. Met dat zingen probeerde ik mogelijke vijanden te imponeren. Als ik uit het bos weer in de bewoonde wereld kwam was ik opgelucht en blij dat het weer goed afgelopen was.

Onzichtbare dreiging
In mijn tienertijd wilde ik van die angst afkomen en ik ben mezelf gaan trainen. ’s Nachts alleen het bos in. Oh, wat moest ik mezelf dwingen. Voortdurend dacht ik dat er iemand achter me liep, ik hoorde overal gekraak, gezucht, en andere nachtgeluiden en elke keer als ik me omdraaide was er niets.
Angst voor dingen die er niet zijn of die er alleen maar zijn in je hoofd. Dingen die in je hoofd heel echt en werkelijk zijn. Niet van namaak te onderscheiden. En toch heeft die angst geen relatie met de objectieve werkelijkheid om je heen. Het is angst die een verlammende werking heeft, angst die je vreemd gedrag doet vertonen, zoals zingen in het bos of steeds weer achterom kijken naar de dingen die er niet zijn.

Ansten van leidinggevenden
Angst is een grote bedreiging als je effectief wilt leiding geven. Veel leidinggevenden hebben last van angst, soms van dingen die echt zijn maar vaak ook voor zaken die vooral als muizenissen in hun hoofd leven. Wat als? Wat als? Wat als? Als er angst is gaat die angst ook een rol spelen in het gedrag dat je laat zien. De angst en de daardoor in je hoofd ontstane beelden worden bepalend voor je handelen en een groot risico is dat je je groter voor gaat doen dan je bent, dat je je extra flink gaat gedragen, dat je je spierballen laat zien om zo te voorkomen dat anderen zien dat je angst voelt. Om te voorkomen dat anderen zich tegen je keren en om ervoor te zorgen dat anderen doen wat jij zegt. De keerzijde van dat gedrag is echter dat je afstand schept naar anderen. Anderen begrijpen dat gedrag niet goed en gaan broeden op de achtergrond ervan.

Carl Rogers
Het is wat Carl Rogers incongruent gedrag noemde. Wat mensen van je zien stemt niet overeen met hoe het binnen in je is. Van binnen bang en van buiten flink gedrag, dat klopt niet met elkaar en mensen voelen onmiddellijk wanneer er iets niet klopt. Ze vertrouwen het niet, ze raken op hun hoede en laten het achterste van hun tong niet meer zien. Op die manier krijg je niet de open cultuur die je zo graag wilde, een cultuur waarin mensen elkaar aanspreken, waarin je kunt zeggen waar het op staat, een professionele cultuur.

Professionele cultuur
Als je wel een professionele cultuur wilt ontwikkelen doe dan iets anders met je angsten. Negeer ze niet, overschreeuw ze niet, maar zie ze onder ogen. Treedt ze tegemoet en doe er iets mee. Leiderschap onderscheidt zich door dat te doen. Door het aan te gaan. Niet zwaar bewapend, maar met jezelf, je oprechtheid, je integriteit en bewust van je eigen kwetsbaarheid. Niet als de onkwetsbare maar als een gewoon mens. Vanuit je gewoon mens zijn kun je de verbinding aangaan met andere mensen en vanuit een gedeelde visie kun je samen stappen zetten.
Ik ben nog altijd bang voor kritiek, ik houd niet van feedback, waaruit blijkt dat ik iets niet goed gedaan heb. Ik vind het vervelend als mensen niet willen wat ik wil of als ze zeggen dat ze niets aan mijn training of mijn coaching gehad hebben. Ik ben nog altijd een beetje bang voor zulke dingen. Ik ben ook blij als ik ze hoor. Het betekent dat ik benaderbaar ben. Dat mensen bij me in de buurt willen komen. Dat ze me serieus nemen en de moeite waard om hun meningen en gevoelens met me te delen. Alleen dan kan ik eraan werken en proberen dingen beter te doen.

Wat doe jij met je angst? Op welke werkelijkheid is jouw angst gebaseerd? Waar ben jij bang voor en hoe belemmert jouw angst je in je leiderschap? Hoe zorg jij ervoor dat je spierballen je authentiek zijn vertroebelen?