Vertrouwen essentieel voor leiderschap

De rellen in Baltimore en eerder elders in de VS, maar ook de bezetting van het Maagdenhuis zijn gevolgen van het verdwijnen van vertrouwen in de mensen die het voor het zeggen hebben. Als je succesvol wilt zijn is vertrouwen een belangrijk voorwaarde.

Vertrouwenscrisis
En opnieuw worden we opgeschrikt door ernstige rellen in de VS, ditmaal is Baltimore het toneel van heftige confrontaties tussen de bevolking en het politie-apparaat als de vertegenwoordiger van het legitieme gezag. Het ziet er naar uit dat een groot deel van de bevolking het geloof in dat gezag verloren heeft. En ze laten dat merken ook door dingen te doen, die niet toegestaan zijn door het wettige gezag. De volgers geloven niet langer in de leiders. En omdat ze niet meer in de officieel aangestelde leiders geloven, hebben ze nieuwe leiders gevonden. Leiders die misschien nog niet bekend zijn, maar die er wel in slagen grote groepen mensen op de been te brengen en die er ook toe in staat zijn die groepen tot actie te laten overgaan. Hoewel ik het niet onderzocht heb, lijkt het mij duidelijk dat een groot deel van de bevolking het vertrouwen in haar leiders kwijt is. En zich daardoor gemakkelijk aansluit bij andere leiders. De gevolgen daarvan hebben we in de krant kunnen lezen en op de televisie kunnen zien.
Vertrouwen is van het allergrootste belang als het om leiderschap gaat en als dat vertrouwen weg is wordt het moeilijk om nog langer zaken voor elkaar te krijgen. Je hebt dan veel machtsvertoon nodig om te zorgen dat mensen in het gareel blijven. Maar met dat machtsvertoon herstel je geen vertrouwen, laat staan dat je er vertrouwen mee kunt opbouwen.

Vertrouwen en succes
Recent kreeg ik de gelegenheid te spreken met een succesvolle en ervaren beurshandelaar. Ook in zijn situatie speelt vertrouwen een bealngrijke rol. Ik vroeg hem wat het succesvol zijn van een beurshandelaar bepaalde. Wat is er nou voor nodig om het goed te doen? Hij noemde drie zaken die belangrijk waren. Natuurlijk vakkennis, je moet weten waarover je het hebt en je moet kunnen rekenen. In de tweede plaats moet je in staat zijn relaties te bouwen, je moet in staat zijn te begrijpen wat een ander wil of nodig heeft. Je moet dus goed kunnen luisteren en vragen stellen. En, zei hij, er is nog iets nodig: je moet op de toekomst gericht kunnen blijven. Het is erg belangrijk om niet in het verleden te blijven hangen of er in gedachten mee bezig te zijn. Je moet altijd de kansen en mogelijkheden van de toekomst in je hoofd hebben.
Dat is heel belangrijk, want het komt in de handel op de beurs regelmatig voor dat het niet gaat zoals je dacht dat het zou gaan. Je koopt dan niet goed in. Je betaalt teveel of je zit met iets wat moeilijk te verkopen is. Je moet daar dan afscheid van kunnen nemen. Je moet je verlies kunnen nemen zodat je met de toekomst bezig kunt zijn. Veel mensen kunnen dat niet, die gaan wachten tot de tijden beter worden. Maar daarmee mis je de kansen en mogelijkheden van vandaag. Het helpt niet om als manager daar richtlijnen voor te geven. Mensen die handelen moet in staat zijn dat uit eigen beweging te doen. Het is belangrijk dat ze al hun talenten en vaardigheden inzetten en hun nek durven uitsteken. Daar is vertrouwen voor nodig. Vertrouwen in jezelf, maar ook vertrouwen van je baas en vertrouwen in je baas. Dat vertrouwen geeft je de kans om verder te ontwikkelen en te leren. Dat vertrouwen maakt het ook mogelijk dat je dingen tegen elkaar kunt zeggen, dat feedback gegeven wordt en ontvangen kan worden. Dat vertrouwen is er bij ons, zei hij. Wij worden serieus genomen. Onze organisatie is erg plat en er is weinig formele hiërarchie. Er wordt wel gecoördineerd en afgestemd. En we weten zelf welke ruimte er is. Als we hard gewerkt hebben gaan we ’s middags op een terrasje zitten.

De baas bepaald
Bij mijn vorige baas was dat wel anders, zei hij. Dat was een multinational. Als we daar de maandafsluiting af hadden en we hadden een paar dagen zo’n 10 uur per dag gewerkt, dan droeg de baas ons op om op vrijdagmiddag vast de rapportage voor de volgende maand voor te bereiden. Een terrasje was er niet bij. Hoewel we daar soms meer uren op kantoor zaten werkten we veel minder hard en met veel minder aandacht. Vertrouwen is een sleutel tot succes. En daar ligt ook de oplossing voor de situatie in de VS en de situatie bij de Universiteit van Amsterdam en al die andere situaties waar volgers het vertrouwen in de leiders verloren hebben. Zoek de mensen op, ga luisteren. Doe je uiterste best om te ontdekken wat er aan de hand is en wat de mensen belangrijk vinden. Het is absoluut niet nodig om daarbij als Sinterklaas op te treden. Het is belangrijk dat mensen zich begrepen voelen, niet dat ze zoet gehouden worden. Als je je begrepen voelt kan er vertrouwen ontstaan en verder groeien. Daar is geen waterkanon voor nodig.