Het draait om integriteit

Opgeblazen, zo reageert de partijleiding op berichten over frauduleus handelen door een aanstormend talent in de partij. Met die reactie probeert de top van de partij de geest weer in de fles te krijgen. Maar het kwaad is geschied en wordt groter door de pogingen het te verdonkeremanen. Integriteit is het sleutelwoord als het om vertrouwen in de overheid en het bedrijfsleven gaat. Daar kan je niet zorgvuldig genoeg mee zijn.

Opgeblazen?
En opnieuw worden we opgeschrikt door een berichten over een frauderende volksvertegenwoordiger. Het houdt niet op. En wat ook niet ophoudt zijn de commentaren van mensen, die zeggen dat het allemaal wel meevalt. Dat de media de zaak opblazen en dat het maar om een kleinigheidje gaat. Het zijn diezelfde kleinigheidjes, die ervoor gezorgd hebben dat onze samenleving nu al langere tijd in een economische crisis verkeerd. En mocht je je nog afvragen hoe het komt dat de gewone mensen het vertrouwen in de politiek en in het bedrijfsleven kwijt zijn: dan zijn dit geen kleinigheidjes. Nee,  dan zijn dit grote zaken. Niet als je naar de absolute bedragen kijkt waarom het gaat misschien, maar wel als je kijkt naar de gevolgen. De politicus waar het nu om gaat belooft dat hij alles terug zal betalen en doet alsof de zaak daarmee afgedaan kan worden. En ja, financieel kloppen de zaken dan weer. Maar verdwenen vertrouwen kan je niet herstellen door de zaken financieel weer glad te strijken. Je hoeft maar een heel klein beetje zout in een glas water te strooien om het water ondrinkbaar te maken. je kunt wel een paar korrels terug doen in de zoutpot, maar het glas water blijft daarmee ondrinkbaar.

Integriteit centraal
Uit allerlei onderzoek blijkt het belang van integriteit voor leiderschap. In een artikel in de Globe and Mail van 8 september 2013 wordt melding gemaakt van één van die onderzoeken. Een onderzoek van het Center for Creative Leadership toont aan dat integriteit de belangrijkste factor is om effectief te zijn als leider. Aan de top van een organisatie is integriteit cruciaal. Leiders die integer zijn “walk the talk”, ze doen wat ze zeggen. Ze zijn consistent, eerlijk, hebben een hoge moraal en zijn betrouwbaar. Hun gedrag sluit aan bij wat ze zeggen. Leiders zonder integriteit kunnen niet vertrouwd worden, niet door hun collega’s, niet door hun bazen, hun medewerkers en het publiek en dat leidt onvermijdelijk tot problemen. Integriteit is dus van het allergrootste belang en daarom is het ook zo  merkwaardig dat er gezegd wordt dat het allemaal wel meevalt, want het valt niet mee, de gevolgen zijn groot. Kijk maar eens naar wat er met het merk Rabobank gebeurt, op alle merken-ranglijsten maakt het merk een vrije val. En die vrije val wordt niet alleen veroorzaakt door de fraude die aan het licht komt. En ook door het aanvankelijk bagatelliseren ervan door de top van het bedrijf. Bill Gentry, de man die het onderzoek waaraan de Globe and Mail refereert leidde, benadrukt het belang van aandacht geven aan integriteit in de ontwikkeling van mensen. Zeker als die mensen potentials zijn en het in zich hebben om aan de top van het bedrijf terecht te komen. Je zou daartoe het boek Managen met moraal van Willem Verhoeven kunnen lezen. Maar Gentry zegt dat het vooral belangrijk is wanneer integriteit onderwerp is in gesprekken tussen topmanagers en de mensen die op weg zijn naar de top. Het moet onderwerp zijn in functionerings- en beoordelingsgesprekken. Als mensen zich er bewust van zijn zullen ze er eerder naar handelen. Maar, zegt Gentry, het belangrijkste is het geven van een goed voorbeeld aan de top.

Terug bij af
En daarmee zijn we terug bij af. Want het lijkt wel of het juist aan de top mis gaat. Nu is het aan de top ook moeilijker. In een ander artikel in de Globe and Mail van 18 februari jl, schrijft Mark Kingwell over het asshole effect. Hij heeft dat van de psycholoog Paul Pfiff. Die heeft samen met collega’s aangetoond dat er een betrouwbaar verband is tussen rijkdom en hufterig gedrag, rijke mensen zijn van mening dat ze recht hebben op voordelen. Zijn experimenten staan beschreven in het boek Assholes: A Theory.
Cees Kools, hoogleraar in Tilburg, zei bij zijn aantreden als hoogleraar in Tilburg in juni 2014, dat je dit probleem inderdaad niet oplost door meer controle. Het gaat om gedrag en dat ontwikkel je niet door nog meer regels en nog scherpere controles.

Adrian Furnham
In de Sunday Times van 24 oktober 1010 schrijft professor Adrian Furnham over het belang van integriteit bij leidinggevenden. Hij schrijft dat het ontbreken van integriteit bij de leiding leidt tot een sfeer van wantrouwen en onzekerheid in de organisatie, zo ontwikkel je geen gemeenschap maar het tegenovergestelde daarvan. Furnham is hoogleraar psychologie aan University College London. Alle studenten weten dat integriteit belangrijk is, zegt hij. Furnham doet een interessante suggestie om te zorgen dat er integer wordt gehandeld in je organisatie. Stel vragen aan de mensen van wie je integer gedrag verwacht, maar stel die vragen ook aan anderen. Doe een soort 360 graden feedback rondom integriteit. Die vragen stellen aan mensen hoger in de hiërarchie heeft geen zin zegt hij: wel als ze over henzelf gaan, maar niet als het gaat om de mensen die aan hen rapporteren.  Mensen hoger in de hiërarchie zien makkelijk gebrek aan integriteit over het hoofd. Mensen die lager in de organisatie zitten weten vaak maar al te goed hoe het met de integriteit van leidinggevenden gesteld is. Hij geeft een aantal voorbeelden van stellinge, die je voor kunt leggen:

• Mijn manager wordt altijd vertrouwd door de groep mensen waarmee hij werkt.
• Mijn manager houdt er altijd een hoge morele standaard op na.
• Mijn manager vertelt altijd de waarheid.
• Mijn manager stelt organisatiebelang altijd boven eigen belang.
• Er is een hoge mate van consistentie tussen wat mijn manager zegt en wat hij doet.

Als je mensen deze stellingen voorlegt krijg je een goed beeld, zegt Furnham. Zelf heb ik daar een recente ervaring mee.  In een medewerkersbetrokkenheid onderzoek dat ik recent uitvoerde, stonden stellingen die hiermee te vergelijken waren. De managers zagen vervolgens hoe ze gescoord waren en het was bijzonder om te zien hoe slecht scorende managers van de uitslag schrokken. Daar hoefde verder niets aan toegevoegd.
Furnham pleit voor structurele aandacht voor integriteit in de organisatie, het gaat namelijk om gedrag en daarmee zit hij op dezelfde lijn als Cees Kools. Hij schreef er het boek “The Elephant in the Boardroom” over. Gedrag  beïnvloedt je door erover in gesprek te zijn, niet op een abstracte theoretische manier, maar direct in één op één gesprekken en in kleine groepen. Voor ons is het in onze trainingen een belangrijk gespreksonderwerp.
Hoe wil jij er in jouw organisatie mee omgaan?