Wat doe je met belemmerende beelden?

Beelden in je hoofd hebben een grote invloed op wat je waarneemt en beïnvloeden zo ook je handelen. Je kunt je effectiviteit aanzienlijk vergroten door de beelden in je hoofd te kennen. Hoe doe je dat?

Vies appelsap
Mijn dochter had een glas biologisch appelsap leeggedronken. Een glas dat ik had ingeschonken, nadat ze mijn vraag of ze dat wilde bevestigend beantwoord had. En nu wilde ze me iets vertellen over appelsap of liever gezegd over een ervaring, die ze er kortgeleden mee had gehad. Op een schoolfeest een paar dagen geleden had ze ook appelsap gedronken en dat was heel raar appelsap. Ze had het vreemd gevonden. Niet echt vies, maar het smaakte raar, niet zoals het appelsap wat ze kende. En toen had ze aan het eind van de avond ontdekt wat er aan de hand was. Ze had perensap gedronken. Ze vond het jammer dat ze dat pas aan het eind van de avond ontdekt had, want ze houdt wel van perensap en als ze het geweten had zou ze er meer van genoten hebben.

Beeld en beleving
Dat is vreemd, vond ze, hoe iets smaakte werd beïnvloed door wat ze dacht. Proeven alleen was niet voldoende. Wat ze dacht in haar hoofd speelde ook een rol bij haar waardering voor iets. Het liet mooi zien hoe denken en beelden in je hoofd je waarneming beïnvloeden.
Bij leidinggeven is goed waarnemen erg belangrijk. Je handelen is gebaseerd op je waarneming en je oordeel over die waarneming. Van vies appelsap neem je geen tweede glas, maar van lekker perensap lust je wel een hele fles in één keer.

Klopt je meetinstrument?
Het is dus belangrijk om je bewust te zijn van de norm die je hanteert en om je ervan te overtuigen dat het de juiste norm is. Daar zit in organisaties en managementsystemen vaak een groot probleem. Meten is weten is een uitspraak die je vaak hoort. Maar meet je wel wat je wilt weten? Kloppen je norm en je meetinstrument wel? Wat zit er in je hoofd als je het over medewerkers hebt, als het over uitzendkrachten of ZZP'ers gaat en in hoeverre wordt je waarneming bepaald door wat er in je hoofd zit? Wat betekenen etiketten als Rijnlands, Buurtzorg of resultaatgerichtheid? In hoeverre beperken dat soort etiketten een goede waarneming? Ik ben bang dat ze in veel gevallen een goede waarneming in de weg staan. Dat mensen ergens voor kiezen omdat het Rijnlands is of omdat het resultaatgericht is. Of ze schuiven iets terzijde omdat het te Amerikaans is of omdat ze niet in lean geloven.

Belemmerende beelden
Het komt er bij leidinggeven op aan dat de beelden in je hoofd je niet in de weg staan bij je waarneming. Daarvoor is het om te beginnen nodig dat je ze kent. Iets wat je kent kun je beter hanteren dan iets wat je niet kent. Je kunt die beelden leren kennen door er zelf op te reflecteren. Word je zo nu en dan eens even bewust van jezelf en van de beelden in je hoofd. Controleer nog eens heel expliciet of die beelden wel kloppen en hoe het komt dat die beelden kloppen of waar er nog rafelrandjes aan die beelden zitten. Het helpt ook heel erg om erover in gesprek te gaan. Met een collega, een vriend of vriendin of een coach. Niet om te ontdekken wie je bent, maar wel om je bewust te worden van de beelden in je hoofd en hoe die van invloed zijn op je handelen. Niet zelden zijn zulke beelden een rem of belemmering op je effectiviteit. Mijn dochter zou genoten hebben van haar drinken als ze geweten had dat het perensap was. En misschien heeft ze het tweede glas wel afgeslagen. Als ze geweten had dat het perensap was had ze er naar hartenlust van kunnen drinken. Als je het beeld hebt dat medewerkers nog taakonvolwassen zijn baseer je daar je handelen op. Als je de moeite deed om te ontdekken wat ze echt kunnen en willen dan zou je je organisatie veel effectiever kunnen maken.
Effectief zijn is iets wat iedereen wel wil. Veel belemmeringen zitten daartoe zitten in je eigen hoofd. Wat ga jij doen om die van jou op te ruimen?