Publieke waarde en de Nationale Politie

Er is een nieuwe topman bij de Nationale Politie. Zjn naam was al een aantal malen genoemd en nu is het zover. Hij pakt het stokje over van Gerard Bouman. De vraag is of hij het tij kan keren of hij in staat is ervoor te zorgen dat het proces van vernietigen van publieke waarde wordt omgebogen in een proces van het scheppen van publieke waarde.Een hoog presterende organisatie vraagt volgens AndrǸ de Waal om excellent leiderschap. Excellent leiderschap betekent dat je coachend leiding geeft. Hoe breng je dat tot stand bij de politie?

Scheppen of vernietigen?
De laatste dagen heb ik een paar keer geschreven over het creëren van publieke waarde of over het vernietigen daarvan. En de benoeming van Erik Akerboom tot het nieuwe hoofd van de Nationale Politie  dwingt mij er als het ware toe er nog een keer over te schrijven. Want de politie is een organisatie waarbij publieke waarde een heel belangrijke tol speelt. De politie is belangrijk voor burgers en voor de samenleving. De politie helpt als het gaat om je veilig voelen. Meer blauw op straat is een manier om burgers dat gevoel van veiligheid te bezorgen. En in de politiek wordt daar ook regelmatig over gedebateerd. Er wordt geld in gestoken, er worden budgetten vrijgemaakt en er wordt geschoven met budgetten. De politie komt met cijfers over de resultaten van haar werk en die cijfers worden elders weer in twijfel getrokken.

Het gaat om mensen
In een blog van 14 januari 2014 met als titel ”mensen brengen structuren tot leven”, schreef ik over de publieke waarde van de politie en hoe die vooral gelegen is in hoe de politie mens zich verhoudt tot jou als mens. En in een blog van 11 januari dat jaar schreef ik over de vorming van de Nationale Politie. In dat stuk haalde ik een zin aan, die Gerard Bouman uitsprak bij zijn aantreden: ”Wij zijn de organogrammen voorbij en zetten een punt achter alle vuistdikke plannen. Want papier maakt geen politie. Structuren laten ons niet beter functioneren. Mensen maken politie. Mensen brengen structuren tot leven. Samen met al die mensen gaan wij schouder aan schouder deze complexe, uitdagende en eervolle klus klaren. Samen werken wij aan de toekomst. En die toekomst begint vandaag”.

Niet gelukt
Met dat samenwerken lijkt het in de afgelopen twee jaar nog niet zo gelukt te zijn. In tal van publicaties en interviews komt naar voren dat de vorming van de Nationale Politie niet volgens plan verloopt. En zoals wel vaker het geval is ruimt de man die de Nationale Politie van de grond moest trekken het veld. Maar daarmee is aan het proces van verdampen van publieke waarde geen einde gekomen. Hoe gaat Erik Akerboom dat tij nu keren? Er is lang gezocht naar iemand, die de klus waar Gerard Bouman aan begonnen is, tot een goed einde gaat brengen. Dat gaat Akerboom alleen maar lukken als hij al die politiemedewerkers mee kan krijgen in de beweging die hij maakt en als zij worden uitgedaagd hun schouders te zetten onder een Nationale Politie organisatie, die substantiële waarde creëert voor de burgers en de samenleving. In de krant kun je lezen dat de ontwikkeling van de IT slecht loopt, dat er sprake is van veel bureaucratie, dat het ziekteverzuim hoog is, dat de medewerkers gedemotiveerd raken. Kortom, een rijstebrijberg aan problemen.

Leiderschap
Het gekke is dat het in mijn ogen grootste probleem niet genoemd wordt, namelijk het leiderschap en het management bij de politie. En dan bedoel ik niet dat van de hoogste man alleen, maar ook van al die mensen die er samen met de hoogste man of vrouw voor moeten zorgen dat al die politiemensen in de uitvoering gaan doen wat Bouman bij zijn aantreden twee jaar geleden beloofde: namelijk samen, schouder aan schouder, werken aan deze uitdagende, eervolle en complexe klus. Daar lees je weinig over. Integendeel, je leest weer over structuren, organigrammen, functiebeschrijvingen en systemen. In 2008 verscheen er een artikel van André de Waal van de universiteit van Maastricht. Hij doet onderzoek naar High Performance Organisaties en zijn conclusie is scherp. Bepalend voor high performance is de kwaliteit van het leiderschap, de kwaliteit  van het management.

Een excellente organisatie vraagt excellent leiderschap
Een excellente organisatie vraagt om excellent leiderschap. Die conclusie vermeldde ik kort geleden ook naar aanleiding van een groot onderzoek van Egon Zehnder en McKinsey. Er zijn leiders nodig, die  echt schouder aan schouder met de mensen aan de slag gaan. Schouder aan schouder betekent niet op iemands schouders staan en het betekent ook niet iemand op je schouders laten staan. Het betekent managen zonder hiërarchie. Twee jaar gelden sprak ik de hoop uit dat Gerard Bouman dat zou gaan doen en nu spreek ik diezelfde hoop uit ten aanzien van Erik Akerboom.

Ongevraagd advies
Hier is een ongevraagd advies. Ga in gesprek over je visie met de mensen om je heen. Werk aan een gezamenlijke visie en zorg dat de mensen om je heen dat weer met hun mensen gaan doen en zo door de hele organisatie heen. Maak afspraken met elkaar, probeer bij de opdrachten weg te blijven. Bespreek met grote regelmaat hoever jullie gevorderd zijn. Kijk vooral naar wat er goed gaat en doe dat niet door de cijfers te manipuleren. Kortom, ga coachend leidinggeven en zorg dat alle leidinggevenden in de organisatie dat gaan doen. Realiseer je vervolgens dat coachend leidinggeven een kwestie is van doen. Het heeft alles met je gedrag te maken. Het  draait om veel luisteren en proberen te begrijpen. Dat is iets totaal anders dan wat er nu gebeurt. De mensen verwijten nu de leiding dat ze niet luistert. En dat luisteren moet je zelf doen, dat kan niet met enquêtes, PZ‘ers of maatschappelijk werkers. Het is belangrijk dat alle leidinggevenden in de organisatie leren luisteren, niet alleen naar wat van boven komt maar vooral naar wat uit de operatie komt. Als je zo aan de slag gaat schep je publieke waarde en daar gaat het om bij de politie.