Waar zweeft de verantwoordelijkheid?

Verantwoordelijkheid
Leiderschap betekent verantwoordelijkheid nemen. In de eerste plaats voor je eigen gedrag. Als je wilt dat er iets gebeurt. Als je wilt dat er iets verandert. Dan zal je iets moeten doen. Als je niets doet gebeurt er niets. Of misschien gebeurt er wel wat maar dat is dan iets waarop jij geen invloed hebt. Als jij wilt dat er iets gebeurt, dat een probleem wordt aangepakt, dat een droom werkelijkheid wordt of dat de afdeling waarvoor je werkt resultaten behaald dan moet jij iets doen. Zolang je iets niet waarneemt of met een grote boog om je uitdaging of je probleem heenloopt gebeurt er niets en als je wacht tot anderen er iets aan doen dan laat je geen leiderschap zien.

‘Ziet hij het werk’
In het oude beoordelingsformulier van de PTT stond de vraag “ziet hij het werk?” Dat was een vraag die iets te maken had met bewustzijn. Zag je dat er iets gedaan moest worden en was je je er ook van bewust dat jij iets moest doen. Het was een vraag naar hoe het zat met het verantwoordelijkheid nemen. Het lastige aan verantwoordelijkheid is dat je het moet nemen. Je hebt het pas en je bent het pas als je het neemt. Anderen kunnen je de ruimte geven om verantwoordelijkheid te nemen. Ze kunnen je helpen je er bewust van te worden dat je die verantwoordelijkheid moet of kunt nemen maar geven kunnen ze het niet als je het niet aanneemt.

100 stappen
In Indonesië nodigde ik in de door mij georganiseerde programma’s voor leiderschap ontwikkeling graag een bevriende zeer succesvolle ondernemer uit. Zijn toehoorders waren hoogopgeleide potentials uit de Indonesische telecom operator. Sommigen hadden een MBA uit de VS op zak en hadden misschien het gevoel dat ze er bijna waren. De bevriende ondernemer, Bob Sadino, zette ze met beide benen op de grond. Jullie hebben de 100 stappen tot succes geleerd op de universiteit zei hij dan maar jullie willen alleen stap 99 zetten. Dat kan echter niet je hebt maar één keus en dat is beginnen met stap 1 en als je die gezet hebt zijn er twee mogelijkheden. Stap 1 gaat goed en dan kun je stap 2 zetten en als stap 1 fout gaat is er geen man over boord dan zet je stap 1 gewoon nog een keer. Net zolang tot stap 1 gelukt is.  Die stap 1 heeft alles te maken met het nemen van verantwoordelijkheid.

Kierkegaard
De Deense theoloog en filosoof Kierkegaard had een vernieuwende kijk op verantwoordelijkheid. In tegenstelling tot zijn voorgangers, die verantwoordelijkheid vooral zagen als een ethische kwestie als iets om over na te denken en een debat over te voeren, zag hij verantwoordelijkheid in relatie tot het vraagstuk van de vrije wil. Volgens Kierkegaard heeft verantwoordelijkheid alles met die vrije wil te maken. Een mens kan leren dat hij een vrije wil heeft zegt hij. In eerste instantie wil de mens van alles maar wat de mens wil is vooral op  zichzelf gericht en daarom geven ze zich over aan de waan van de dag aan de stemming van het moment. Ze zijn dan eigenlijk niets, zegt Kierkegaard. Ze zijn de ‘real nowhere man’ uit het liedje van de Beatles, op zichzelf gericht.  Maar de mens is daar uiteindelijk niet tevreden mee  zegt Kierkegaard. Hij komt in een volgende fase terecht. Hij wordt meer individu en ontdekt dat hij keuzes kan maken. Hij krijgt oog voor anderen voor normen en waarden en hij gaat rekening houden met die anderen. In de derde fase gaat de mens bewust kiezen, verantwoordelijkheid nemen, om zijn leven inhoud en vorm te geven. Hij doet dingen niet meer omdat het zo hoort of omdat anderen het doen maar omdat hij er bewust voor kiest. Hij gaat zich verantwoordelijk voelen voor zijn eigen daden.
Die derde fase is niet gemakkelijk.

Lastig
Zelf vind ik het nemen van verantwoordelijkheid soms ook lastig. Dan heb ik liever dat anderen dat doen. Ik vind het makkelijker om commentaar te hebben op wat anderen doen. Als ik daar over na denk schaam ik me daarvoor. Gelukkig heb ik gemerkt dat je er beter in kunt worden. Die stap 1 van Bob Sadino  is ook het moeilijkst. Stap 2 is gemakkelijker als je stap 1 gezet hebt en stap 3 is gemakkelijker dan stap 2. Een jaar of wat geleden schreef ik een blog over de truc die ik verzonnen had om met die verantwoordelijkheid om te gaan. Toen ik graag iets van de grond wilde krijgen sleepte ik er een vriend met de haren bij om de leiding te nemen. Hij moest het zichtbare boegbeeld zijn. Ik bepaalde achter de schermen wat er gebeurde. Hij vond dat prima want hij had er zelf geen tijd voor. Zo loste ik het probleem van verantwoordelijkheid nemen op.

Act and think
Van verantwoordelijkheid nemen leer je ook, dat is een onverwacht voordeel. Heminia Ibarra schrijft daarover in haar boek Act like a leader, think like a leader. Dat denken is net zoiets als het broeden op stap 99 en die niet kunnen zetten omdat je stap 1 nog niet gezet hebt.

Drama driehoek
Sommige mensen hebben een bijzondere manier om beweging te creëren. Ze stellen zich op als slachtoffer en proberen een ander daarmee tot handelen te bewegen. Ze kunnen ook kiezen voor de rol van aanklager ook dat is een manier om anderen vanuit een zo opgewekt schuldgevoel, in beweging te krijgen. Het zijn handige manieren om verantwoordelijkheid te ontlopen.
Zichtbaar
Normaal betekent verantwoordelijkheid nemen, dat je zichtbaar wordt. Andere mensen kunnen daar iets van vinden. Die kunnen allerlei interpretaties hebben bij wat ze van je zien. Ze kunnen je bewonderen, jaloers worden, boos zijn en ga zo maar door. Het is goed om daar enigszins op voorbereid te zijn en er niet teveel door van de kaart te raken
Verantwoordelijkheid wordt je niet door anderen opgeplakt. Verantwoordelijkheid moet je nemen. Dat betekent een actieve handeling van jou kant. Een stap die jij zet, een keuze die jij maakt. Jij steekt je nek uit. En daar begint leiderschap, zelfleiderschap maar ook leiderschap van een groep of een organisatie

Miranda Houben heeft geleerd hoe je verantwoordelijkheid kan nemen met coachend leiderschap. Heb je hier interesse in? Lees dan nu de case study!

Case study lezen

Wil je hierover of over iets anders verder praten bel dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl