Regels

Regels remmen het nemen van verantwoordelijkheid

Regels voor gedrag
Op mijn kleine ochtendwandeling stond ik ineens voor het receptiegebouwtje van een kleine camping. Recht voor mijn neus hing het reglement van de camping. Er stond in zo’n 10 regels onder elkaar wat er allemaal niet mocht. In regel 1 werd een poging tot bewustwording gedaan, als een soort samenvatting van wat ging volgen. Er stond zoiets als: “Bezorg je medegasten geen last”.
Die regel vervulde mij met verbazing en ook met de vraag wat er zou gebeuren als deze regel er niet zou hangen. Zou iedereen dan de beest uit gaan hangen?
Regels zijn bedoeld om het gedrag van mensen te sturen. Vaak om te voorkomen dat er dingen gebeuren, die we niet willen; zoals stelen, liegen of iets vernielen. Je kunt ook regels tegenkomen, die iets positiefs proberen te bewerkstelligen, dan krijg je regels als: “Hier spreken we met elkaar en niet over elkaar”. Vaak wordt er heel wat tijd gestoken in het opstellen van regels en de opstellers van het reglement zijn zich erg bewust van het belang van die regels. Het schrijven ervan heeft ze nog bewuster gemaakt. Of beter gezegd het nadenken over wat er nu precies opgeschreven moet worden. Ik heb vroeger op school heel wat keren strafregels geschreven, 100 keer “Ik moet met mijn stoel op 4 poten zitten” of zoiets, maar dat schrijven heeft niet echt geholpen. Soms wip ik nu nog op mijn stoel. Het lijkt wel eens of die regel me na 50 jaar nog tot ongehoorzaamheid uitdaagt.

Niet effectief
Regels blijken helaas vaak niet zo effectief. Zo verzuchtte het bestuur van een buurthuis laatst na het zoveelste probleem. “We hebben er alles al aan gedaan”. “Duidelijker kan het niet”. “Er hangt een mooi lijstje met regels, naast de ingang, in de keuken, bij de bar, en toch staat de muziek te hard en wordt er niet opgeruimd”. “Wat kunnen we er nog meer aan doen?” “Een groter bord soms?”.
Regels doen van alles maar nodigen niet uit tot het nemen van verantwoordelijkheid en daar zit nu precies de kneep. Als je wilt dat mensen zich verantwoordelijk gedragen dan is het noodzakelijk dat ze zich ook verantwoordelijk voelen. Dat kun je niet opleggen en dat krijg je met regels niet voor elkaar tenzij je ze zelf mag opstellen.

In gesprek
Met gesprekken krijg je dat wel voor elkaar. Niet met het afkondigen van regels en dan applaus vragen, maar door mensen te vragen hoe ze er tegen aan kijken, hoe zij het zouden willen, met luisteren en samenvatten en met aanspreken. Met vragen naar gewenst gedrag worden mensen zich bewust van hun verantwoordelijkheid en kunnen ze die nemen ook. Als je daarmee aan de slag gaat hoef je niet steeds meer en betere regels te maken.

Voorbeeld
Het is trouwens naast het in gesprek gaan ook erg effectief om het goede voorbeeld te geven. Dat valt misschien niet altijd mee maar geeft wel de beste resultaten.
Een gedragscode, die in sommige organisaties op papier staat, werkt alleen als je zelf het goede voorbeeld geeft en verantwoordelijkheid neemt voor de toepassing van de code. Als je dat nalaat stimuleer je alleen de werking van de ongeschreven regel dat je je hier niet aan de regels hoeft te houden.