Klaar voor onzekere tijden

Consument of burger?
In de Correspondent van 13 maart 2020 publiceerde Rob Wijnberg een artikel over de post-moderne mens, die zich overal bewust van is maar die niets wil veranderen.
Wijnberg betoogd in het artikel dat de postmoderne mens vooral consument is en veel minder burger of betrokken lid van de samenleving. Burger zijn komt op de tweede plaats.
De moderne mens is zich wel bewust van het feit dat er iets moet veranderen maar ziet de eigen rol daarin niet. Alles is te groot, te versnipperd, te ver weg. Beslissingen worden door anderen op grote afstand genomen. Die luisteren niet, daar heb je geen invloed op.
Een jaar geleden heb ik mij auto weg gedaan, ik loop en fiets nou  en maak gebruik van het openbaar vervoer. Als ik dan iets zeg over het klimaat als motivatie dan krijg ik als reactie ’denk je dat dat helpt?’

Niet hamsteren
In de supermarkt merkte ik de afgelopen dagen dat de schappen leeg waren. De oproep van de premier om niet te hamsteren heeft maar beperkt effect. Er wordt op grote schaal gehamsterd. Een kennis die ik tegen kwam op straat vertelde dat ze wel een jaar pasta konden eten. Ook de oproep om afstand te bewaren lijkt niet al te serieus te worden genomen. Belgen kwamen naar Brabant toe daar de cafe’s gesloten werden. Kennelijk nemen we ook onze leiders niet al te serieus en is er weinig vertrouwen in wat zeggen.

Verantwoordelijk
In de Guardian van 17 maart kun je lezen dat Billie Eilish, Taylor Swift, Ariana Grande en Camila Cabello hun fans oproepen zich verantwoordelijker te gedragen. Ze schrijven hoe ze zien dat hun fans met elkaar plezier maken en absoluut niet na lijken te denken over mogelijke risico’s het covid 19 virus op anderen over te dragen.

Lummi nation
Hoe anders is de reactie op de Corona crisis, die ik in de Guardian van gisteren 18 maart lees. Die reactie wordt beschreven in een artikel waarin je kunt lezen hoe een oorspronkelijke Amerikaanse Indianenstam, de Lummi heeft gereageerd op de uitbraak  van het Corona. Deze stam ( ca 7000 mensen) heeft maatregelen genomen 10 dagen voordat de Amerikaanse president Donald Trump met zijn eerste maatregelen kwam. Vanaf het moment dat de uitbraak in Wuhan in het nieuws kwam heeft de stam zich voorbereid. Ze hebben snel gehandeld en ze hebben offers gebracht om de stan als geheel te kunnen beschermen. Zo is er ‘social distancing‘ ingevoerd, zijn er ‘drive-in’ testen geregeld, zijn er ‘telemedische’ klinieken opgericht en een bezorgdienst voor ouderen.
De aanpak die deze stam trekt de aandacht van de overheid. En het opperhoofd Lauwrence Solomon zegt dat ze een oplossing hebben, die geen enkele private partij kan bieden.

Niet langer consument
De basis voor die aanpak ligt in een toenemende mate van zelfsturendheid waar de stam zich in het afgelopen decenium op gericht heeft. Ze stellen zich niet meer op als consument van overheidssteun.
Eén van de artsen daar zegt we geloven in  zelf verantwoordelijkeheid nemen en als we anderen kunnen helpen doen we dat graag.
Het beeld wat hier ontstaat schetst het tegenovergestelde van de mens als consument, de mensen zijn hier in de eerste plaats burger.
Moed
In de Harvard Business Review van 20 mei 2009 publiceerde Freek Vermeulen hoogleraar aan de London Business School een artikel met de titel: “Is your company brave enough to survive?”. Hij schreef het artikel tijdens de bankencrisis. In dat artikel wat je kunt doen als het slechter gaat met je bedrijf. Met name in tijden van crisis en grote onzekerheid. In de markt is de theorie van Darwin van toepassing. De organisatie met het grootste aanpassingsvermogen overleefd onder moeilijke omstandigheden. Daarvoor is het belangrijk wat vet op de botten te hebben. Dat vet moet je kweken als het nog goed gaat. Als je wacht tot het slecht gaat is de kans groot dat je te laat bent. Vermeulen gebruikt de metafoor van de jaargetijden in Alaska. Je moet je in het voorjaar, de zomer en de herft voorbereiden. Doe je dat niet dan ga je eraan. In de winter lukt je dat niet meer. Vermeulen ziet in zo’n situatie enkele mogelijke strategieën.

Bezuinigen
De eerste strategie in een hele bekende, die vaak in een automatische reflex wordt toegepast. Die strategie bestaat uit allerlei afslankoperaties. Bij de uitvoering van zo’n strategie komt de organisatie ook bijna automatisch terecht bij een veel meer hiërarchische aansturing. Macht verplaatst zich naar de top van de organisatie en de uitvoering consumeert de opdrachten. Helaas, zegt Vermeulen, leidt deze strategie niet zelden tot het nog dieper in de problemen komen van de organisatie en het niet meer in staat  zijn om tot echte oplossingen te komen. De gekozen strategie verhindert dat.

Openstellen en ruimte geven
Maar er is ook een andere strategie, die vaak veel effectiever is en die strategie is je openstellen als organisatie en het zoeken naar nieuwe bronnen om inkomen te genereren. Daarvoor is het echter van essentieel belang om de communicatie van onder in de organisatie naar de top van de organisatie volledig open te maken. Maar dat laatste valt niet mee als je dat niet gewend bent.
Een mooi voorbeeld van een organisatie waar dat wel lukte is Fuji en het is bijzonder om te lezen dat nu in de tijd van de Corona crisis een medicijn ontwikkeld door Fuji effect lijkt te hebben bij het bestrijden van het Corona virus.
Vermeulen noemt als voorbeeld een software bedrijf. Tijdens de banken crisis betrok de CEO alle mensen bij het zoeken van een oplossing. Ze kwamen met ideeën en één ervan werd uitgewerkt met zeer positieve resultaten.
Er was moed voor nodig om die ruimte te geven, om op een andere manier te gaan leiden. Om niet langer alles vast te houden maar om ruimte te geven en los te laten.

Coachend leiderschap en betrokken medewerkers
Het is heel verstandig om niet te wachten met het kiezen voor zo’n aanpak ook als het goed gaat met het bedrijf. Om te zorgen dat je vet op de botten krijgt. Vet in de vorm van betrokken en bevlogen medewerkers en leiders die een coachende stijl van leiding geven ontwikkeld hebben.
Het is ook goed je medewerkers de ruimte te geven zich als eigenaars te ontwikkelen en niet als consument van opdrachten.
Als je dat doet als het goed gaat ben je goed voorbereid om onverwachte en onzekere tijden te doorstaan. Ik schreef daar een jaar of wat geleden als een aantal blogs over.

Wil je hierover of over iets anders (vrijblijvend) verder praten bel me dan op 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleidersschap.nl of één van mijn colega’s