Hoe verschil je van mening en houd je toch een goede relatie?

Strijd
Er is een boek van Suske en Wiske wat heel mooi laat zien hoeveel onheil wordt aangericht door belemmerende overtuigingen. In de strip de Toornige Tjiftjaf, die in 1970 gepubliceerd werd in twee Belgische kranten, gaat het over de strijd tussen natuurbeschermers en mensen die vogels vangen met lijmstokjes en dergelijke. De natuurbeschermers zijn mensen, die je nu tot de milieubeschermers zou rekenen. De vogelvangers zijn de jagers, de mensen, die je politiek, wat meer aan de ‘rechterkant’ zou situeren. In de jaren 70 van de vorige eeuw waren het vaak de langharige jongelui, die de tegenbeweging vormden. En als er in een Belgisch dorp in de Ardennen vernielingen worden aangericht, doet de cafébaas de volgende uitspraak over de vermoedelijke boosdoeners: ‘ het  waren zeker de langharigen’. Maar als  getuigen dan reageren met de mededeling dat ze geen langhaar hadden dan reageert de cafébaas met de uitspraak ’dan lieten ze het zeker niet merken’

Evidence zegt niets
Je ziet hier dat evidence niet op kan tegen een belemmerende vooronderstelling. Evidence brengt mensen niet dichter bij elkaar.  Het vervelende is dat nu 50 jaar later belemmerende overtuigingen er nog steeds voor zorgen dat mensen niet tot elkaar komen en zelfs verder uit elkaar raken. Ik zie het voortdurend om mij heen. Ik moet mezelf ook heel erg bij de les houden om te voorkomen dat ik mijzelf door mijn belemmerende overtuigingen laat leiden. Gelukkig merk ik ook elke keer opnieuw dat het parkeren van zulke overtuigingen tot heel mooie resultaten kan leiden. Dat helpt om je er bewuster van te zijn en wel echt in contact te komen met anderen.

Oordelen
De belemmerende overtuiging is vaak een oordeel wat je hebt over een ander. Je ziet de ander als minder. Vijftig jaar geleden kwam ik er tijdens een supervisie plotseling achter dat ik mensen indeelde in twee groepen,  mensen die deugen en mensen die niet deugen. Niet deugers kwamen uit de stad en dan vooral uit een stad in het westen van Nederland. Deugers kwamen van het platteland en vooral uit de Noordelijke provincies. Ik was me er niet eens bewust van dat ik dat onderscheid maakte. Het was mijn supervisor Henri Zier, die het me liet zien. Ik schrok er van, dat wilde ik helemaal niet en ik heb ze ook wat van me af kunnen schudden. Maar toch ze liggen voortdurend op de loer.

Waarde toekennen
Fisher en Shapiro schrijven ik hun boek: ‘Beyond reason’ hoe belangrijk mensen het vinden om gewaardeerd te worden. Ze laten in dat boek zien hoe belangrijk die waardering is om echt met elkaar in gesprek te raken. Waardering heeft met evenwaardigheid te maken , belemmerende overtuigingen leiden vaak tot oordelen, die tot gevolg hebben dat mensen zich niet gewaardeerd voelen. Dat leidt tot het ontbreken of verdwijnen van evenwaardigheid. Het maakt een goed gesprek , een dialoog waarin je tot goede afspraken kunt komen, bijna onmogelijk. Mensen komen erdoor in de ziektewet terecht zoals ik deze week weer mocht ervaren. Oplossingen komen steeds verder buiten bereik en daarmee worden de belemmerende overtuigingen helaas versterkt. ‘Ze lieten het zeker niet merken’ zoals de cafébaas in de Toornige Tjiftjaf zei. De overtuiging overstemt de waarneming totaal. De ander deugt niet en daar is niets aan te veranderen.

Begrijpen
Fisher en Shapiro maken in hun boek duidelijk wat je moet doen om de ander wel het gevoel te geven dat hij of zij gewaardeerd wordt. Zonder daarbij die ander gelijk te geven. Op die manier blijft de evenwaardigheid in stand en kan er een goed gesprek gevoerd worden.
Het is belangrijk elkaars standpunten echt te begrijpen.

Goed luisteren
 Het betekent dat je echt moet luisteren en dat is meer dan stil zijn, vragen stellen is daarbij een zeer nuttig instrument. Het is belangrijk om te luisteren naar wat iemand te vertellen heeft maar ook naar hoe het verteld wordt. Als iemand met stemverheffing zegt dat hij niet boos is dan is de kans groot dat het tegenovergestelde waar is.
Het is daarnaast ook van groot belang alert te zijn op ‘meta-boodschappen’ Niet zelden zijn er in de boodschap andere boodschappen verborgen. Zo kan iemand tegen z’n bezoek zeggen, het was zo’n gezellige avond, ik ben helemaal de tijd vergeten. Dat kan heel goed de boodschap zijn dat de gastheer of vrouw vind dat je maar eens op moet stappen. De meta-boodschap blijkt ook vaak uit hoe iemand erbij zit, betrokken of afstandelijk, weigerachtig of steunend. Ook iemands lichaam brengt vaak een boodschap over. Tijdens een vergadering van het bestuur van de voetbalclub, wees een medebestuurslid mij erop dat ik steeds op mijn telefoon zat te kijken en dat ik daarmee de boodschap overbracht dat ik het onderwerp of mijn medebestuursleden niet interessant vond.
Het is dus heel goed opletten op wat je laat zien en horen als je met iemand anders in gesprek bent.

Welke waarde
Behalve begrijpen is het ook nodig om vast te stellen wat de waarde is van wat een ander denkt, voelt of doet. Dat is nog een slag ingewikkelder dan luisteren en begrijpen. Zoek iets in wat de ander zegt, voelt en doet waar jij ook de waarde van ziet. Dat kan zijn de logica in een redenering, een bepaalde kant van die redenering, de overtuiging waarmee iemand iets brengt, of misschien de manier waarop iemand zich heeft voorbereid of het feit dat iemand bereid is tijd te steken in een gesprek. Het is belangrijk dat je met oprechte waardering komt, het mag geen spelletje zijn, daar prikken mensen snel doorheen. Probeer in gedachten in de schoenen van de ander te gaan staan, dan ontdek je misschien punten van waarde in diens redenering.

Teruggeven
Wat je begrijpt en wat je kunt waarderen communiceer dat vervolgens ook met de ander en doe dat op een bevestigende manier, onthoud je van sarcasme of cynisme. Reflecteer op wat je begrepen en gewaardeerd hebt en geef ook aan hoe je zelf gereageerd zou hebben als het jou was overkomen.

Begrijpen is niet hetzelfde als gelijk geven
Het erkennen van het standpunt betekent absoluut niet dat je het met de ander eens bent. Daar zijn mensen vaak bang voor. Twee weken geleden was ik nog bij de kantonrechter. Ik was er daar getuige van hoe vaak de rechter en zelfs de officier begrip toonden voor wat een verdachte had gedaan zo was er een mevrouw die door het rode licht gereden had, omdat ze telefoon kreeg dat haar invalide moeder gevallen was in de badkamer. De rechter en de officier toonden veel begrip maar handhaafden de boete en de mevrouw kwam tot rust omdat de rechter en de officier haar begrepen.

Vragen
Omdat de ander begrijpen en waarderen niet gemakkelijk is, is het verstandig een gesprek goed voor te bereiden met iemand die je kan helpen hoe je de ander kunt begrijpen. Probeer vragen te bedenken zoals; ‘Hoe kan je me helpen jouw standpunt te begrijpen?
Wat is voor jou nou het belangrijkste punt?
Welke andere zaken mogen niet over het hoofd gezien worden?

Waardeer je eigen standpunt
En als je de ander begrepen en gewaardeerd hebt, vraag de ander dan ook om jou te begrijpen en te waarderen. Vraag of er extra toelichting nodig is, wat de belangrijkste punten zijn.
Je moet daarbij wel bedenken dat je je niet van de waardering van die ander afhankelijk moet maken. Zorg er dus voor dat je in elk geval waardering voor je eigenstandpunten kunt opbrengen.

Welke belemmeringen moet jij overwinnen om de door Fisher en Ury voorgestelde aanpak te gaan gebruiken?

Wil je hierover of over iets anders verder praten bel dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl of één van mijn collega’s