Wij helpen je graag verder! +31 492386063

Hoe communiceer jij?

11 december 2017, gepubliceerd door Dirk Boersma

Dat wil ik
“Dat wil ik”zei het kleine meisje dat samen met haar moeder langs de vitrines van het restaurant van een HEMA vestiging liep. Haar moderne jonge moeder was op een dienblad iets te eten en iets om te drinken aan het verzamelen. Omdat haar moeder niet reageerde herhaalde het kleine meisje haar uitspraak. Tot mijn verbazing hoorde ik haar moeder op bestraffende toon zeggen:”Je weet wel dat je dat niet mag zeggen, wij zeggen niet “ik wil”. Dat weet je best”. Het meisje deed nog en poging: “ja maar, ik vindt dat zo lekker en daarom wil ik het”. Nu werd haar moeder nog wat bozer ze reageerde met ”ik wil het nooit meer horen” . Het meisje keek beteuterd maar schuifelde achter haar moeder, die naar de kassa liep, aan.

Gevoelens
Ik moest denken aan de uitdrukking: “kinderen, die vragen worden overgeslagen”. Ik hoorde dat vroeger vaak van mijn ouders en ik vond het ook heel normaal tot ik in mijn opleiding tot trainer bij de het staatsbedrijf der PTT geconfronteerd werd met  trainer Louis de Swaaf. Die benadrukte voortdurend  dat het in je communicatie van essentieel belang was om je emoties en gevoelens helder te uiten en het zelfde gold voor je behoeften. Je bleef dan bij jezelf en was niet oordelend naar anderen.  Ik kan me overigens niet meer herinneren wat de theorie erachter was waarop De Swaaf zich baseerde.

Behoefte
Maar ik weet nog heel goed hoe hij ons elke keer corrigeerde als wat we zeiden geen gevoel of emotie was. En ook dat hij dan  altijd doorvroeg naar de behoefte die bij dat gevoel hoorde. Dat bleek regelmatig niet zo eenvoudig. Er waren dan meerdere pogingen nodig om een behoefte een gevoel of een emotie goed onder woorden te brengen. In de jaren die volgden heb ik, in moeilijke situaties, regelmatig teruggegrepen op wat ik leerde bij De Swaaf. Het hielp me heel erg om bij mijzelf te blijven en om te ontdekken wat er nou precies bij mij zelf gebeurde.Waar kwamen mijn ongenoegen, mijn ontevredenheid, mijn frustratie nou precies vandaan? Welke emotie was de oorzaak van dat gevoel en om welke onbevredigde behoefte ging het eigenlijk.

Bewust worden
Dat heb ik bij De Swaaf geleerd; me bewust worden van de behoeftes, die ik had. Behoeften,die eigenlijk elk mens heeft en de emoties, die het gevolg zijn van het al dan niet bevredigd worden van die behoeften of het ervaren van belemmeringen bij het vervullen van die behoeften. De behoefte aan veiligheid, de behoefte aan erkenning, de behoefte aan voedsel en ga zo maar door. Als je lichaam een behoefte heeft en die behoefte kan niet bevredigd worden dan leidt dat een emotie, die op haar beurt weer een gevoel teweeg brengt. Een gevoel wat je vervolgens tot handelen laat komen.

Afgeleerd
Volgens Marshall Rosenberg, de man achter “geweldloze communicatie” hebben wij in de loop van de geschiedenis afgeleerd om op een goede manier over onze behoeften te communiceren. Behoeften waren ongepast, daar kon je beter niet teveel van laten zien. Dat is volgens Rosenberg veroorzaakt door het ontstaan van machtsverschillen in onze maatschappij. De bovenliggende klasse gaf uiting aan haar behoeften door opdrachten te verstrekken. De onderliggende klasse, het grootste deel van de samenleving leerde om te zwijgen over behoeften. Ze mocht alleen dankbaarheid tonen als er behoeften vervuld werden.

Ontdekken
Volgens Rosenberg is het erg belangrijk om te ontdekken wat je behoeften zijn en om te leren erover te communiceren. Uit het voorbeeld met het meisje waarmee ik deze blog begon wordt duidelijk dat we ook nu in onze moderne tijd nog steeds op de vingers getikt worden als we een behoefte uitspreken. Uit het voorbeeld wordt ook duidelijk dat we dat als we klein zijn dingen nog moeiteloos doen en hoe onze opvoeding erop gericht is dat te stoppen.

Hoe het hoort
In een artikel in Forbes van 16 october 2014 wordt duidelijk gemaakt hoe ons opvoeden sterk gericht is op het aanleren van hoe het hoort en hoe de ontwikkeling van creativiteit daarbij het kind van de rekening wordt. Rosenberg legt uit dat we ook afleren over onze behoeften en onze gevoelens te praten. Ook het nauwkeurig waarnemen maakt plaats voor ergens iets van vinden. Ik merk aan mijn kinderen hoe lastig ze het vinden als ze ergens iets van moeten vinden. Ze krijgen dan al gauw te horen dat het dom is als je er niets van vindt.

Knelpunt
In onze organisaties wordt communicatie vaak genoemd als een knelpunt. Mensen vinden dat er niet geluisterd wordt. Recent zei een senior leidinggevende na een intervisie bijeenkomst, bij een groot bedrijf, tegen mijn collega en mij, er wordt nu voor het eerst in 25 jaar naar me geluisterd. Hij zei het met vochtige ogen en zijn uitspraak raakte me.

Geweldloze communicatie
Geweldloze communicatie, zoals Rosenberg die ontwikkelde en ook toepaste in vredesbesprekingen bij ernstige gewelddadige conflicten. Het gaat er bij geweldloze communicatie om dat we behalve naar de ander ook goed naar onszelf leren luisteren. Dat we ons onthouden van oordelen over onszelf en over anderen. Het is belangrijk om je eigen gevoelens te leren herkennen en je eigen behoeften waar deze gevoelens mee verbonden zijn. Je moet die goed leren benoemen  in je communicatie met een ander. Je behoeften uit je door te zeggen wat je wilt of wat je nodig hebt. In het voorbeeld aan het begin van deze blog kon je lezen hoe we dat afleren als kind. In een korte samenvatting van Wendela Kloosterman kun je lezen waar het bij geweldloze communicatie omdraait.

Leiderschapstrainingen
In onze leiderschapstrainingen komen een aantal aspecten van die geweldloze communicatie uitgebreid aan bod. Bij aanspreken, bij vragen stellen, bij waarnemen zonder oordeel, bij afspraken maken maar ook bij zoiets als evenwaardigheid, oefenen we met de deelnemers communicatie, die vergelijkbaar is met geweldloze communicatie. Het is elke keer weer een plezier om te ervaren hoe deelnemers uitspreken dat ze daar echt iets mee kunnen in hun werk.
Hoe is geweldloos communiceer jij?

Stel je vraag via ons contactformulier

Neem contact met ons op!
Voor al je vragen kun je bellen met

+31 492386063