Het slechtste uit mensen halen

Bij pesten komt het slechtste uit mensen boven. Een organisatie, die pesten toelaat zorgt er voor dat het beste onzichtbaar blijft.In zo’n organsatie zijn de kosten voor ziekteverzuim hoog en is er sprake van onevenredig hoge faalkosten. Als er gepest wordt in je organisatie is dat een signaal dat er aan meer gewerkt moet worden dan aan het pestgedrag.

Pesten
Op basis van een onderzoek van de Universiteit van Twente zijn de schattingen dat er in Nederland tussen de 250.000 tot 350.000 medewerkers regelmatig het voorwerp zijn van pesterijen. Een schrikwekkend groot aantal. In wat ik erover lees komt vooral naar voren dat medewerkers die gepest worden daar ernstige schade van kunnen ondervinden. Pesten is een bron van stress op het werk en leidt gemakkelijk tot verzuim. De kosten daarvan zijn inderdaad niet te onderschatten. Het is niet voor niets dat minister Lodewijk Asscher zijn pijlen heeft gericht op get terugdringen van stress als oorzaak van arbeidsverzuim. Een zeer dramatisch gevolg van pesten op het werk kunnen we lezen in het bewerkte dagboek van Arthur Gotlieb, de medewerkers van de NZA, die zich dit voorjaar van het leven beroofde. In het boek is te lezen hoe hij zichzelf systematisch naar dit punt toegedreven voelde. De man, die hij als dader beschrijft, de pester, heeft als interim manager ook elders slachtoffers gemaakt. Dat kun je lezen in de commentaren, die in een discussie op Linked In  rond dit onderwerp gevoerd werd. Nergens lees je dat er gewerkt is aan de organisatiecultuur om ervoor te zorgen dat dit soort pesterijen, niet meer voor kan komen.de pester prijst zichzelf op een website nog steeds aan als een uitstekende verandermanager. Echter, wel één die in staat is te ontroesten.
het lijkt vaak of het bij pesten om individuele daders en individuele slachtoffers gaat. En die slachtoffer hebben het dan vaak nog aan zichzelf te danken. Ze riepen het over zichzelf af. Als ze zich nu maar normaal gedragen hadden dan waren ze ook niet gepest. Het lijkt op de relatie tussen korte rokjes en aanrandingen.

Gepest
Zelf ben ik ook gepest. En, ik had het grotendeels aan mijzelf te danken. Ik kwam uit Drenthe van het platteland en dan moet je natuurlijk niet in Amsterdam gaan wonen. Ja, het waren eigenlijk mijn ouders, die het deden want zij waren het die verhuisden en als je 10 jaar bent dan moet je wel mee. Mijn moeder was er niet in geslaagd mij ABN te leren spreken. Daar had ze erg haar best voor gedaan. Maar ik nam het plat Drents gemakkelijk over en sprak het ook nog op de lagere school in Osdorp. Dat kwam mij duur te staan. Elke dag vechten want ik liet me als boertje natuurlijk niet op mijn  kop zitten door die stadsjongens. Ik had de eerste boeken van de kameleon al gelezen en wist wat mijn rol was. Maar, één tegen tien dat win je nooit. Het heeft mij in elke geval een diepgewortelde afkeer opgeleverd van mensen, die zich boven je opstellen en zich arrogant gedragen. En, zo werd ik later op de middelbare school zelf een pester. Ik wilde wraak voor wat mij op de lagere school was aangedaan. Overal waar ik een mogelijkheid zag zette ik een voet dwars. De heel middelbare school heb ik dat ongestraft kunnen doen. En, ook in mijn studenten tijd kon ik me er nog creatief in uitleven.

Machtongelijkheid
Pas toen ik supervisie kreeg, aangeboden door de PTT,om van mij een betere trainer te maken, werd ik me bewust van mijn eigen gedrag.  Ik werd me er bewust van hoe ik mensen opdeelde in mensen die deugden en mensen die niet deugden. Die mensen die niet deugden waren vogelvrij. Ik plaatse mezelf boven die mensen. Van het belang van  evenwaardigheid waarvan ik me nu zo bewust  ben had ik toen nog geen notie.
Als ik eraan terugdenk schaam ik me voor het pesten van mensen, wat er de reden ook van was. Ik heb er spijt van. Niet alleen omdat het naar voor de objecten van het pesten was maar ook omdat onevenwaardigheid ervoor zorfgen dat niet het beste maar het slechtste in mensen bovenkomt. En dat slechtste leidt niet alleen tot ziekteverzuim maar ook tot mindere prestaties in de organisatie.

Het slechtste uit mensen halen
Toen ik vorige week in een directieteam vroeg eens te zeggen wat leiderschap nu eigenlijk was, antwoorde bijna elk teamlid:”het beste uit mensen halen”. Eén vertelde er nog enthousiast bij hoe fijn het is als al dien mensen hard voor je lopen en de opdrachten snel en correct uitvoeren. Hij zei het niet met zoveel woorden maar tussen de regels door kon je horen dat hij er graag de wind onder had. Ook in het team had hij graag dat er naar hem geluisterd werd en als dat niet het geval was gaf hij gemakkelijk een steek onder water aan één van zijn collega’s hij speelde dan de man en niet de bal. En dat is wat er met pesten ook gebeurt. Op internet zijn diverse onderzoeken te vinden waaruit blijkt dat er op het werk structureel gepest wordt. Het is de reden dat veel talentvolle jonge mensen, die aan een nieuwe baan begonnen zijn al snel weer weg willen van de plaats waar ze zijn gaan werken.

Onderzoek
In een uitgebreid artikel, beschrijven Simons e.a. de resultaten van een onderzoek naar dit pesten bij verpleegkundigen: Bullying in the Workplace—A Qualitative Study ofNewly Licensed Registered  Nurses. Ze beschrijven daar hoe plagen vaak gezien wordt als een manier om tot het team te worden toegelaten. Helaas neemt dit plagen makkelijk de vorm van pesten aan. Het wordt gezien als noodzakelijk in het proces van aanpassen. Helaas wordt het ook vaak voortgezet als de introductie periode al lang achter de rug is. Het gevolg is dat veel jonge verpleegkundigen het niet naar hun zin hebben op het werk. De onderzoekers beschrijven ook hoe dit pestgedrag kan leiden tot gevaarlijke situaties voor patiënten.

Teamontwikkeling
Uit de theorie over de ontwikkeling van teams kennen we inderdaad de stroming fase. De fase waarin teamleden zich een plaats verwerven in een team. In die fase is leiderschap erg belangrijk. Een goed managers, schept de omstandigheden, die het mensen mogelijk maken veilig een goed plek te vinden. Dat er in die fase soms geplaagd wordt is niet erg maar het is van groot belang ervoor te zorgen dat er niet op de man gespeeld wordt. Degene die de leiding heeft moet ervoor zorgen dat het steeds om de zaak gaat. Coachend leiding geven is zo leiding geven dat mensen het beste uit zichzelf kunnen halen natuurlijk voor de organisatie maar ook voor zichzelf. Als er gepest wordt in een organisatie kunnen menen niet het beste uit zichzelf halen. Het is van groot belang je daar als leiding gevende van bewust te zijn. Als er gepest wordt worden niet alleen mensen maar ook de bedrijfsresultaten slachtoffer. Daar lijdt je renedement onder.
Het wordt nog een extra belangrijk als je bedenkt wat Liz Wiseman hierover schrijft in haar bestseller  Rookie smarts. De ondertitel is Why Learning Beats Knowing in the New Game of Work Multipliers: How the Best Leaders Make Everyone Smarter.  In haar boek beschrijft ze hoe bedrijven nieuwe medewerkers vak lastig vinden, ze kennen de mores niet en zijn nog niet ervaren in de uitvoering. Echter, zegt Wiseman, ze zijn heel goed in zien wat er verbetert kan worden in wat er anders kan. Ze zin je toegang naar nieuwe bronnen en nieuwe netwerken, ze kunnen je helpen over grenzen hen te gaan en ze zijn een drijvende kracht achter innovatie. In een pestomgeving komt dat er echter niet uit. Het wordt alleen maar zichtbaar en hanteerbaar als je op een coachende manier leiding geeft.
Hoe pak jij het pesten in jouw organisatie aan?