Hart, de bron van kracht

De gouverneur van de stad Jakarta, Ahok, heeft in korte tijd krachtig ingegrepen in het openbare leven in Jakarta. Hij bond de strijd aan met de mafia, met grote ondernemers, de vervuiling, de overstromingen en ga zo maar door. Hij lijkt onvermoeibaar en komt over als een krachtig bestuurder. Hij noemt zij eigen stijl echter de stijl van dienend leiderschap. Bij Ahok is dienend leiderschap niet soft, er is moed voor nodig. Moed die komt uit het hart.

Vraaggesprek
Mijn vrouw zat te kijken naar een filmpje op Youtube. Het was een filmpje van een vraaggesprek met de man, die als de regels gevolgd worden, de nieuwe gouverneur van de stad Jakarta zal zijn, Ahok. Gouverneur is hetzelfde als burgemeester. Hij wordt dan burgemeester van een stad met de oppervlakte van de provincie Utrecht en met net zoveel inwoners als heel Nederland. Een stad met grote uitdagingen, altijd overstromingen in de regentijd, vervuiling, files en een overheidsapparaat dat veel last heeft van bureaucratie en corruptie. Het is verrassend dat deze man op het punt staat burgemeester te worden. Hij is een Chinees en hij is geen moslim. Enkele jaren geleden was het ondenkbaar dat iemand die Chinese wortels had een positie bij de overheid zou vervullen en het was ook een noodzakelijke voorwaarde dat je je in elk geval bij de burgerlijke stand had ingeschreven als Moslim.

Haatmails
De nieuwe burgemeester valt dus buiten het normale patroon. Wat de gevolgen daarvan zijn heeft hij in de afgelopen periode waarin hij de positie van plaatsvervangend gouverneur bekleedde al kunnen merken. Er waren regelmatig mensen die zich vol haat tegen hem uitlieten, er waren tweets met een dreigende inhoud, er waren haatmails en demonstraties. Dat was ook niet zo opzienbarend, want Ahok zat niet stil sinds zijn aantreden. Samen met Jokowi, de man die nu als president gekozen is, pakte hij de zaken voortvarend aan. Ahok was daarbij vaak de “bad guy”. Hij nam en neemt geen blad voor de mond en gaat als het nodig is de confrontatie aan. Hij deed dat onder andere met de maffia, die één van Jakarta’s grootste commerciële centra onder controle had, Tanah Abang. Er werd gedreigd en gedaan, maar Ahok zette door. Hij gaat de confrontatie aan met grote ondernemeningen, die hun oplossing voor het openbaar vervoer probleem erdoorheen proberen te drukken. Ook die grote ondernemingen moeten zich nu aan de spelregels houden. Sommige raadsvergaderingen zette hij online, zodat burgers rechtstreeks konden  zien hoe er met hun belangen werd omgesprongen en hij sprak ambtenaren aan die zich niet aan de regels hielden of er de kantjes vanaf liepen. Aan de andere kant krijgen burgers antwoord op hun vragen en worden ze niet meer van het kastje naar de muur gestuurd. Veel gewone mensen zijn wel blij met Ahok als gouverneur, de gevestigde orde echter niet.
Enige tijd geleden sprak ik iemand die hem net bezocht had, die vertelde over de strenge bewaking om te voorkomen dat er een aanslag wordt gepleegd. Ahok loopt risico’s. Er zijn onder de gevestigde orde veel mensen, die niet blij met hem zijn.

Dienend leiderschap
Ik luisterde met een half oor naar het vraaggesprek dat gevolgd werd door mijn vrouw. Ja, ik hoorde het goed, Ahok is voorstander van dienend leiderschap. Hij heeft vertrouwen in zijn mensen en in de burgers. Dat klinkt raar uit de mond van een man die zo krachtig kan optreden, die niets softs over zich heeft. En toch, hij meent het echt. Hij vertelt over zijn jeugd. Hoe zijn vader hem heeft bijgebracht bezig te zijn met wat je kunt bijdragen aan de samenleving. Van zijn vader leerde hij dat je van je kapitaal kunt uitdelen aan mensen die het moeilijk hebben, maar dat het beter is ervoor te zorgen dat die mensen het niet moeilijk krijgen. Je dient pas echt goed als je bijdraagt aan een rechtvaardige samenleving. Die woorden van zijn vader zijn erg belangrijk voor Ahok en daar ligt voor hem de inspiratie om te doen wat hij doet en daarin vol te houden. Daarom is hij in de politiek gegaan. En daar is moed voor nodig. Moed om te blijven doen waarin je gelooft in plaats van je te voegen naar de gevestigde belangen. Die gevestigde belangen kunnen jou helpen aan persoonlijke rijkdom, maar zorgen ervoor dat je verloochent dat het je gaat om een rechtvaardige samenleving. Ahok praat hier over de dimensie leiderschap, die door Ingen Nuijten in haar proefschrift onderzocht is. Daarbij gaat het om mensen in hun kracht zetten, verantwoordelijkheid, rentmeesterschap en moed. En moed beschrijft Ahok hier vooral als de kracht die je nodig hebt om op koers te blijven en niet als de kracht om mensen op hun plaats te zetten.

Hoofd en hart
Op 23 juli van dit jaar schreef Peter Bregman een artikel in de Harvard Business Review. De titel is: Laat je hoofd je hart niet aanvallen. Hij beschrijft hoe hij op het feestje voor de verjaardag van zijn vrouw het gesprek wilde laten gaan over zaken, die er echt toe doen in het leven. Hij had daarvoor vragen voorbereid, over je gevoel. Tijdens het idee startte hij zelf met het delen van zijn eigen gevoel. Hij gaf zich bloot. Eén van de aanwezigen reageerde daarop met een grapje, niet eens een hele grote grap, nee het was maar een klein grapje. Het voelde toch als een “steek” in zijn hart, schrijft hij. Anderen reageerden ook met grapjes. En zijn hele programma viel in duigen. Hij concludeert dat hij die avond leerde dat het hart een makkelijk slachtoffer van het hoofd is. Ik stelde vragen die met het hart te maken hadden, maar het hoofd vocht terug. Onze hoofden zijn daar uitstekend in getraind, zegt Bregman. Grappen behoren tot het repertoire van het hoofd. Het hart mist zulke verdedigingsmechanismen. Een open hart is een gemakkelijke prooi van een hoofd waarin angst de baas is. Mensen zijn bang voor gevoelens, net zoals ze bang zijn voor geesten en spoken. Gevoelens zijn ongrijpbaar, je kunt ze niet in een doosje stoppen. Ons hoofd heeft een hekel aan dingen die het niet begrijpt en bouwt daarom een muur op voor gevoelens.

Kracht
Alleen dat is vreselijk jammer, want de bron van je kracht ligt in je hart en niet in het hoofd met al zijn redeneringen. Met het hart verbinden we ons met anderen, kan vertrouwen groeien. In leiderschap staat het hart centraal en daar is vreselijk veel moed voor nodig. Het gaat bij leiderschap niet om de vraag wat je moet doen maar om de moed het te gaan doen.
Het is daarom belangrijk dat je in de gaten hebt wanneer je hoofd je bij je hart vandaan wil houden. En, daarnaast is het belangrijk om risico’s te durven nemen, daarmee bouw je moed op, laat je moed groeien.Dat kun je altijd en overal proberen, je kunt er nu al mee beginnen.
Het is duidelijk dat Ahok al heel wat stappen op die weg gezet heeft, ik wens voor de burgers van Jakarta, dat hem nog veel kansen gegund worden.