Wij helpen je graag verder! +31 492386063

Zonder reflectie geen leren

07 februari 2017, gepubliceerd door Dirk Boersma

Leren is een veel gebruikt begrip. Vaak wordt onder leren verstaan het tot je nemen van nieuwe kennis. Maar David Kolb liet al in 1984 zien dat er voor leren meer nodig is, er moet ook geëxperimenteerd en gereflecteerd worden. Twee zaken waar we in de meeste organisaties niet zo goed in zijn. Hoe zorg je ervoor dat reflectie onderdeel van het leerproces wordt?

 Gewoonte
Wij hebben de gewoonte om in onze trainingen, zeker als het om trainingen gaat die uit meerdere dagen bestaan, elke volgende trainingsdag te beginnen met wat wij de stand van zaken noemen. In die stand van zaken delen de deelnemers met elkaar wat hun ervaringen waren met wat ze meenamen van de vorige trainingsdag. Waar ze tegenaan liepen, wat moeilijk was, wat ze makkelijk afging of welke vragen er nog zijn. Zo’n ronde neemt soms flink wat tijd in beslag. Het is voor de deelnemers ook een mooie gelegenheid om zich te oefenen in het vragenstellen. Want dat is de enige interventie die gedaan mag worden als een ander iets verteld. Als de training afgelopen is, zijn er veel deelnemers die dat rondje stand van zaken het meest waardevolle onderdeel van de training noemen. Ze geven aan daar het meest van geleerd te hebben.

Weinig nieuws
Aan de andere kant zijn er ook deelnemers, die aangeven dat dat rondje stand van zaken ervoor zorgt dat ze weinig nieuws te horen krijgen. Die tijd gaat af van de tijd dat ze van de trainer nieuwe inzichten , nieuwe concepten en nieuwe vaardigheden aangereikt willen krijgen. Zij zien een training of een opleiding vooral als het aangereikt krijgen van concepten, feiten stappenplannen en ga zo maar door. Er moet een docent of een trainer zijn die iets vertelt dat ze nog niet weten. Leiderschap wordt daarmee het beschikken over een uitgebreid arsenaal aan concepten, ideeën, vaardigheden en slimmigheden om je doelen mee te kunnen bereiken.

Je eigen verhaal
Een recente tweet van leiderschapsgoeroe Lolly Daskal luidt: “authenticity is the narrative of your truth”. Authenticiteit wordt in veel boeken over leiderschap genoemd als een belangrijk kenmerk van effectieve leiders. In dat verband hoor je vaak dat mensen op zoek zijn naar zichzelf. Herminia Ibarra heeft het niet zo op dat naar jezelf zoeken. Welk zelf zoek je dan? Volgens Ibarra zijn in ieder mens wel 100 “zelven” te onderscheiden. Als je daarin blijft zoeken, zoek je tot je een ons weegt. En je vindt niet wat je zoekt. Het gaat volgens Ibarra veel meer om experimenteren. “Act like a leader, think like a leader”, is de titel van een boek dat ze vorig jaar publiceerde.

Ontwikkeling als mens
Het gaat om handelen en dan vervolgens reflecteren op dat handelen, uitzoeken wat werkt en wat niet werkt en ontdekken hoe iets werkt en in samenhang waarmee. Het moet als het ware in je eigen verhaal passen en dat is wat Daskal bevestigt, authenticiteit is het verhaal van jouw waarheid. En dat is geen stabiel verhaal, dat verhaal verandert voortdurend. Het is werk in uitvoering zegt Gianpietro Petriglieri, collega van Ibarra aan Insead, daarover. Leiderschapsontwikkeling is ontwikkeling van jou als mens en dat kun je niet beperken tot het toevoegen van concepten, vaardigheden en ideeën.

Leercyclus
Al in 1984 schetste Kolb wat leren was. Leren beperkt zich niet tot het toevoegen en desnoods uit je hoofd leren van concepten, voor leren is meer nodig. Het is noodzakelijk om iets te doen met die concepten, je moet er mee leren werken. Een deel ervan gaat dan tot je normale handelen behoren. Op dat handelen en overigens ook op het experimenteren reflecteer je . Volgens collega Verhoeven betekent reflecteren de eigen ervaringen en onderliggende keuzes met aandacht onderzoeken en de verkregen inzichten gebruiken voor verbetering van de kwaliteiten van het eigen functioneren, Reflecteren  is een noodzakelijke kwaliteit in professionele ontwikkeling.

Reflecteren
Bij het reflecteren ontwikkelen we onze eigen praktijktheorie, dat is de vorm waarin de theorie voor ons toepasbaar is en we reflecteren ook op onszelf als persoon. We onderzoeken de onderkant van de ijsberg waarin door McClelland genoemd worden sociale rollen, zelfbeeld, eigenschappen en drijfveren. Op die niveaus gebeurt van alles in een leerproces en reflectie is noodzakelijk om daar ook bewust mee om te gaan. Reflectie is een essentieel onderdeel van leren en door daar in een training regelmatig aandacht aan te geven bevorder je het echte leren en de echte ontwikkeling. Wij doen dat door er regelmatig bij stil te staan in een training. Wat ons betreft is er pas sprake van leren als je de door Kolb geschetste cyclus hebt doorlopen.

Stel je vraag via ons contactformulier

Neem contact met ons op!
Voor al je vragen kun je bellen met

+31 492386063