Wie is de winnaar?

Competitie is overal om ons heen, op het sportveld, in de school, in het bedrijf, in de politiek en op de TV. Talloze winnaars worden gehuldigd aan het eind van het jaar. Wat brengt die competitie ons? Jesse Lyn Stoner laat zien hoe onze beelden grote invloed hebben op hoe we onze wereld vormgeven. Adam Grant toont aan dat een cultuur waarin geven centraal staat tot betere resultaten leidt dan een cultuur gebaseerd op nemen. Wat betekent dat voor hoe wij aan onze organisaties leiding geven?

Politicus van het jaar
Vanochtend las ik dat Geert Wilders door het publiek gekozen is tot politicus van het jaar. Er is door 35000 mensen een stem uitgebracht en de meeste van die stemmen kwamen bij Wilders terecht. Als argumenten worden twee zaken genoemd. De heldere kritiek die Wilders uitspreekt als het om Europa gaat en de heldere kritiek op het zittende kabinet. Jeroen Dijselbloem is ook uitgeroepen tot de beste politicus van 2013. Hij was de favoriet van de journalisten. Zij noemen Dijsselbloem intelligent, koelbloedig en evenwichtig. Vorig jaar koos het publiek Diederik Samson als politicus van het jaar, hij is echter dit jaar weggevallen uit de top van het klassement van populaire politici. Er zijn nog al wat van die lijstjes. Niet alleen de lijstjes met politici, maar ook wie het beste cupcakes kan maken, wie het beste op z’n hoofd kan staan, wie het best kan zingen, wie zijn bedrijf het snelst liet groeien of wie de meest tevreden medewerkers heeft. De TV kan niet aan gaan of er is een wedstrijd aan de gang. Het lijstje met politici laat zien dat het in de wacht slepen van zo'n prijs geen garantie voor succes op de lange termijn is. Rita Verdonk, die enkele jaren geleden nog op nummer 1 stond, is zelfs van het politieke toneel verdwenen. Het werkt niet zoals bij voetbal dat we elk jaar weer opnieuw beginnen.

Wedstrijden beeldbepalend
Al die competities en wedstrijden hebben grote invloed op hoe we naar de wereld kijken en hoe we onze werkelijkheid vorm geven. In een recent artikel schrijft Jesse Lyn Stoner daar over. Ze zegt dat mensen, die de vraag gesteld krijgen hoe wereldvrede er nu concreet uitziet, daar moeilijk antwoord op kunnen geven. Ze vinden het echter helemaal niet moeilijk om te beschrijven hoe de wereld er na de derde wereldoorlog uit zal zien. Ze hebben namelijk in films en spelletjes eindeloos veel beelden daarvan langs zien komen. De beelden van de competities die we voorbij zien komen heeft zo ook een sterke invloed op hoe we onze wereld vorm geven. Het gaat steeds om winnen en om de winnaars, elke keer zijn we weer opzoek naar nieuwe winnaars. Alles draait om de winnaars.
Stoner wijst op Nelson Mandela, die in alles het beeld van Zuid Afrika als eenheid uitstraalde. Ondanks alle verschillen was Zuid Afrika één. Er zouden geen winnaars en verliezers zijn en die competitie werd niet opgezocht of aangegaan. One team, one country was het beeld dat Mandela krachtig neerzette. Het was een beeld wat de basis was voor het opnieuw inrichten van de samenleving.

Geven en nemen
In een artikel in McKinsey Quarterly van april 2013 staat een artikel van Adam Grant, hoogleraar aan de University of Pennsylvania Wharton School. Het is een artikel gebaseerd op “Give and Take”, het boek wat hij schreef. In het artikel laat hij zien hoe de beste organisaties een cultuur hebben waarin geven centraal staat. Het gaat er niet om winnen, het gaat er in die organisaties om hoe je de ander het best van dienst kunt zijn. Grant noemt de volgende voordelen van een organisatie waar geven centraal staat.

• Het stelt mensen in staat hun problemen beter en sneller op te lossen
• Het zorgt voor meer samenhang in een team en beter coördinatie
• Het zorgt ervoor dat kennis beter gespreid wordt, niet in handen van één persoon blijft
• Het vermindert wisselvalligheid in prestaties, zorgt voor meer consistentie
• Het zorgt ervoor dat klanten en leveranciers steeds het gevoel hebben dat zij de topprioriteit zijn.

Durven vragen
Een geefcultuur kan je ontwikkelen in een organisatie als de mensen om hulp kunnen vragen. Uit onderzoek blijkt dat hulp vooral geboden wordt als erom verzocht wordt. In veel organisaties is het echter moeilijk om hulp te vragen. Mensen schamen zich ervoor dat ze iets niet weten of niet kunnen. Ze gaan liever lang zelf proberen of worden handig in het uit de weg gaan van een taak. Je moet daarom actief werken aan een cultuur waarin het niet erg is als je iets niet weet of iets niet kunt. Grant beschrijft in zijn artikel praktische methoden om het hulp vragen op gang te krijgen en op gang te houden in een organisatie.
Grant waarschuwt voor de hardnekkige spelbrekers. Iemand die alleen maar neemt richt meer schade aan dat gevers kunnen goedmaken. Neem dus snel afscheid van mensen die alleen maar nemen, is de conclusie van Grant.
In de beelden van Stoner en Grant komen niet veel overwinnaars voor. De organisatie als geheel is overwinnaar, het team als geheel heeft er baat bij en het land als geheel plukt er de vruchten van.

Het nut van competitie?
Als je naar de lijstjes met politicus van het jaar kijkt dan is het niet gemakkelijk te ontdekken hoe het land baat heeft bij deze competitie. Hoe zou de politiek eruit zien als er vanuit andere dan beelden werd gedacht en gewerkt? En, hoe is het in jouw organisatie, durven je collega’s te laten merken dat ze iets niet weten, wie schiet er te hulp en hoe werk jij aan een sfeer van veiligheid en vertrouwen die dat mogelijk maakt?