Wij helpen je graag verder! +31 492386063

Wat is jouw kompas?

27 oktober 2017, gepubliceerd door Dirk Boersma

Een oude vriend
Vorig weekend sprak ik een oude vriend, een collega uit de tijd dat ik nog bij een transportbedrijf werkte. We hadden elkaar heel wat te vertellen.  Hij vertelde over de tocht die hij in 2005 naar het zuiden van India gemaakt had om daar hulpgoederen heen te brengen voor de slachtoffers van de Tsunami. Met 10 vrachtauto’s waren ze als vrijwilligers vanuit het Noorden van Nederland naar het Zuiden van India gereden. Hij had heel wat te vertellen. De reis had een enorme indruk op hem gemaakt. Bij de voorbereidingen van de reis was hij niet betroken geweest. Pas twee dagen voor vertrek hadden ze hem gevraagd of hij wilde rijden en zo was hij vertrokken. De dag voor vertrek was een oude vriendin nog even bij hem langs gekomen. Ze had hem iets gegeven wat ze al jaren in haar huis had liggen. Een kompas, dan kun je altijd de weg naar huis vinden had ze gezegd. Hij had het als  aardige en grappige geste gezien en het kompas was in de cabine van zijn auto gelegd. De mensen die het transport hadden voorbereid hadden ook de route uitgestippeld. Zo gingen ze welgemoed op weg.
Maar de werkelijkheid bleek anders dan de uitgestippelde route. Oorlogen en natuurgeweld zorgden ervoor dat ze van de geplande route moesten afwijken. En toen drong het kompas zich als het ware aan mijn vriend en de groep op. Het kompas hielp ze nu niet de weg terug naar huis vinden. Het kompas hielp ze verder te rijden op de route naar het zuiden. Met het kompas konden ze steeds goed zien of ze nog de goede kant opreden. Het was niet erg meer om een stuk om te moeten rijden want met behulp van het kompas konden ze steeds opnieuw de goede richting vinden. Dat was heel handig in een omgeving waar ze niet konden communiceren met de bevolking, waar ze de weg niet kenden en waar  ze ook niet langer op de van te voren uitgestippelde route konden vertrouwen. De goede richting was altijd duidelijk.

Coachgesprekken
Er kwam een beeld bij mij boven van coach gesprekken die ik met mensen heb. Het blijkt elke keer weer lastig om vast te stellen waar mensen heen willen. Wat ze willen bereiken. Heel vaak hebben ze last van een situatie. Van collega’s, bazen of medewerkers met wie het samenwerken lastig is of minstens beter kan. Op mijn vraag wat ze willen bereiken. Welk doel ze voor ogen hebben of wat hun toekomstbeeld is komt dan geen antwoord. Ja, ze willen van de problemen, die ze ervaren, af. Of ze willen dat de samenwerking beter verloopt of dat er eindelijk eens naar ze geluisterd wordt. Ze willen af van het vervelende gevoel wat ze hebben. Ze zijn echter maar zelden bezig geweest met nadenken over wat ze nu precies willen bereiken.

Welke weg
Ze zijn als mensen, die op een punt met meer wegen staan en niet weten welke weg ze moeten kiezen. De routebeschrijving ontbreekt. Ze hebben al eens een paar wegen geprobeerd maar die leidden er niet toe dat ze zich beter voelden. We gaan dan samen op zoek naar hun toekomstbeeld naar het antwoord op de vraag wat ze op de langere termijn bereiken willen en als we of beter gezegd als ze dat ontdekt hebben blijkt het kiezen vandaag ineens ook veel makkelijke en logischer te zijn.

Emoties bepalen
In  zijn boek “The rightous mind” laat sociaal psycholoog Jonathan Haidt de lezer uitgebreid kennis maken met alle onderzoeken waaruit blijkt dat ons gedrag  gestuurd wordt door onze emoties .Hij gebruikt de metafoor van een olifant met haar berijder. De olifant staat voor de emoties, de berijder voor de de ratio. Die emoties zijn veel sterker dan de ratio en de ratio laat zich ongemerkt, zomaar door de emoties meenemen. Het is voor de ratio hard werken om zelf het stuur in handen te krijgen en te houden. Die emoties zorgen ervoor dat we alleen dat waarnemen  wat passend is bij die emoties.

PR
Onze ratio gebruiken we om een toelichting te geven op het handelen wat op basis van onze emoties plaats vindt. Mensen die zichzelf rationeel noemen zijn daar meestal het beste in, die kunnen goed hun emoties verstoppen achter een rationeel verhaal. In een publicatie in de Psychological Science van 17 oktober wordt nog eens onderstreept hoe de ratio door intuïtie wordt gedomineerd.

Een uitgeput systeem
We weten dat trouwens ook al uit het werk van Daniël Kahneman. Bij Kahneman is de intuïtie systeem 1 en de ratio systeem 2.  Systeem 2 zorgt ervoor dat systeem 1 niet ontspoort en dat kost veel inspanning. Kahneman heeft het over het drukke en uitgeputte systeem 2. Systeem 1 laat zich erg gemakkelijk meevoeren door emoties en systeem 2 heeft de handen vol om dat proces steeds ingoede banen te leiden. Mensen laten zich bij de dingen die ze tegenkomen in hun leven ook gemakkelijk leiden door hun emoties maar zijn zich daar zelfs vaak niet bewust van omdat ze hun ratio gebruiken om hun keuzes achteraf te rechtvaardigen.

Dialoog
Dat kan een heel belangrijke reden  zijn om  met anderen over je keuzes te praten, om met anderen na te gaan wat je bereiken wil, wat je toekomstbeeld is. Als dat toekomstbeeld helder is kun je betere keuzes maken in het hier en nu. Je kunt dan je emoties even parkeren en met gebruik van je ratio die stappen zetten, die je echt vooruit helpen. Zo wordt dat toekomstbeeld je kompas. Het is belangrijk om daar regelmatig opnieuw op te kijken om zo te kunnen vast stellen of je nog op de goede weg bent. Het is ook belangrijk om dat te doen met de mensen waar je mee samenwerkt.

Eigen wegen
Als je dat verzuimt is iedereen zo zijn eigen weg in geslagen, is het doel uit het oog verloren en laat men zijn of haar gedrag helemaal leiden door systeem 1 denken of door intuïtie en emotie. Mijn vriend vertelde dat hij en zijn collega chauffeurs zich regelmatig samen over het kompas bogen om vast te stellen wat de beste weg zou zijn. Het is jammer dat we daar in onze organisaties vaak veel te weinig tijd voor nemen en in vergaderingen onze discussies vaak discussies zijn over de verklaringen waarmee we onze intuïtie en emoties hebben ingepakt. Dat  betekent dat we niet tot de kern komen en vaak blijven hangen in het oplossen van de dingen die ons hinderen op dat moment.

Toekomstbeeld
Onze premier Mark Rutte heeft wel eens gezegd dat hij niet van visie hield. Voor visie moest je naar de oogarts. Maar visie zorgt voor richting. Zonder visie doe je maar wat en laat je je sturen door je emoties. In organisaties, waar het management niet vanuit een visie leiding geeft, haast men zich van probleem naar probleem. Coachend leiderschap betekent werken vanuit een toekomstbeeld. Dat van jezelf maar ook dat van de mensen met wie je samenwerkt. Het zorgt ervoor dat jullie samen op hetzelfde kompas kunnen sturen.

Wil je hierover of over iets anders doorpraten bel dan 0622995926 of mail dirkboersma@excellentleiderschap.nl

Stel je vraag via ons contactformulier

Neem contact met ons op!
Voor al je vragen kun je bellen met

+31 492386063