Wat heb je geleerd?

We hebben het veel over leren, leren is belangrijk, ook in organisaties. Maar wat is leren nu eigenlijk? Wanneer leer je? Wat is er nodig om te leren? Leren is meer dan het eenzijdig overdragen en naar binnen dwingen van kennis. Welke andere methoden heb je ter beschikking?

Veel geleerd
“Maar ik heb er veel van geleerd”. Die uitspraak hoor ik bijna dagelijks. Na een coachgesprek, in een training of ook wel gewoon na eens met iemand gesproken te hebben. “Ik heb er veel van geleerd”. Meestal vraag ik dan: wat heb je er dan van geleerd? Dat vraag ik niet om te plagen maar om de ander zich bewust te laten zijn van het geleerde. Die vraag wordt dan niet zo makkelijk beantwoord. De ander kijkt in de lucht, zucht eens diep, laat de ogen wegdraaien en komt dan met horten en stoten tot een aantal conclusies. Vaak is die ander opgelucht na het uitspreken van die conclusies, tevreden ook over wat hij of zij gezegd heeft. De conclusie wordt nog eens herhaald en dan is het goed.

Wat is leren?
Wat is leren nu eigenlijk. Er wordt over leren veel geschreven en gesproken. Het is wel zeker dat iedereen leren erg belangrijk vindt. We gaan niet voor niets zo lang naar school. Aan de achterkant wordt de leerplicht verlengd en ook wordt er regelmatig gesproken over het verlengen van de leerplicht aan de voorkant. Niet op je vierde jaar naar school maar op je derde jaar. Dat vervroegen van de leerplicht heeft vooral te maken met het voorkomen van taalachterstand. Hoe eerder kinderen met de Nederlandse taal in aanraking komen hoe groter de kans dat ze die taal ook goed kunnen inzetten in de rest van hun leven.
Kinderen van 2 of 3 jaar, hoe leren die? Zitten, die in een bankje en luisteren die naar de juf die hen uitlegt hoe de Nederlandse taal in elkaar zit? Nee, natuurlijk niet. Die leren doordat ze samen spelen, doordat ze de juf horen praten. Eén van mij dochters sprak op haar tweede jaar vloeiend Javaans en Indonesisch en Nederlands. Wij, haar ouders, spraken geen Javaans. Maar omdat we in Yogyakarta op Midden Java woonden sprak wel haar hele omgeving Javaans. Op haar kleuterschool werd Javaans of Indonesisch gesproken en dus sprak zij ook Javaans. Ze hoorde het, kopieerde het, misschien bewust maar vaak ook onbewust denk ik. In het samen spelen ontwikkelde zich bij haar de Javaanse taal.

Hoe leer je?
Toen ik op de middelbare school moest kiezen tussen de Alpha kant, de talen, en de Bèta kant, de wiskunde, adviseerden de leerkrachten mijn ouders om mij vooral niet de talenkant op te gaan. Daar had ik geen gevoel voor, stelden zij vast. Ik haalde ook slechte cijfers, niet alleen voor Frans, Engels en Duits maar ook voor Nederlands. Het lukte mij niet om zonder fouten te schrijven. En woordjes kon ik ook al niet onthouden. In Indonesië leerde ik echter wonderbaarlijk snel de taal spreken, lezen en schrijven. Het leek wel een besmettelijk ziekte en ik was vatbaar voor die besmettelijke ziekte. Want voor ik het wist sprak het beter dan andere expats in mijn omgeving. De taal bleef gewoon aan me plakken. Ik gebruikte woorden waarover ik na gebruik nog eens moest nadenken over de betekenis ervan. Hoe had ik dat woord geleerd? Waar had ik het vandaan? Ik herinnerde mij mijn moeders boosheid omdat ik plats Drents, plat Amsterdams of plats Gronings ging spreken. Dat deed ik snel nadat ik wij ons ergens gevestigd hadden. Mijn moeder deed haar best haar kinderen ABN bij te brengen en het stelde haar teleur dat ik steeds van dat pad afweek. Ik hoor nog wel eens van mensen dat ik veel taalgevoel heb en dat is volstrekt in tegenspraak met het oordeel van de leerkrachten op mijn middelbare school. Inmiddels weet ik wel beter. Ik had moeite met de manier waarop het taalonderwijs werd aangeboden. Rijtjes en grammatica helpen mij niet een taal onder de knie te krijgen. Wat mij helpt is met andere mensen die een taal spreken in contact zijn.

Kolbs leercyclus
Hoe leren wij nu eigenlijk? Als we het hebben over het belang van kennis voor Nederland, dan gaat het al gauw over het aanbieden van lesstof en het uit je hoofd leren ervan. Daar wordt ook vaak het belang van internet naar voren geschoven. TED talks is een van de kanalen die je de ruimte geeft om veel kennis en veel inzichten tot je te nemen. De vraag is echter of dat hetzelfde is als leren.
Kolb heeft ons veel inzichten gegeven als het om leren gaat. Kolb laat zien dat mensen op verschillende manieren leren. Dat het leerproces van mensen op verschillende punten in de door hem ontwikkelde leercyclus start. Kolb benadrukt ook dat je pas echt geleerd hebt als je de cirkel door bent. De cirkel bestaat uit 4 fasen. De conceptfase, de experimentfase, de praktijkfase en de reflectiefase. Van de reflectiefase kom je weer in de conceptfase terecht. Het is belangrijk om die cyclus steeds opnieuw weer helemaal door te gaan. Pas als je de cyclus doorgaat ben je echt aan het leren. Je hebt pas geleerd als je gedrag ook verandert. Als je dingen beter of anders doet.
Er valt aan het onderwijs, aan opleidingen, aan trainingen nog heel wat te verbeteren om aan dat echte leren toe te komen.