Waar ben je bang voor?

Als het op het kiezen van leiders gaat hebben we gemakkelijk de voorkeur voor mensen met dominant gedrag. Dominant gedrag kan verschillende oorzaken hebben. Als het voortkomt uit angst voor de concurrentie dan kan het niet zoveel kwaad, volgens Herminia Ibarra. Komt het echter voort uit angst voor aandeelhouders, dan is het de dood in de pot.

Populair
Met de vuist op tafel slaan, krachtdadig optreden of de wind eronder hebben zijn kenmerken van leiderschap dat  nog altijd voor bewonderende blikken zorgt.  Het lijkt of we een voorkeur hebben voor mensen waarvan we denken dat ze weten hoe de wereld in elkaar zit. En voor mensen die er vervolgens voor zullen zorgen dat het ook zo geregeld wordt. Mensen die de dissidenten en de afwijkenden in het gareel weten te krijgen, zodat de door hen geschetste toekomst gerealiseerd kan worden.Het is niet voor niks dat Steven Jobs zich in een grote populariteit mag verheugen en voordat professor Diederik Stapel ontmaskerd werd als iemand die het niet zo nauw nam met zijn data, mocht ook hij zich in een behoorlijke populariteit verheugen.

Oordeelsvermogen uitgeschakeld
Noreena Herz  schrijft in haar boek Eyes wide open over onderzoek waaruit blijkt hoe mensen hun eigen oordeelsvermogen letterlijk uitschakelen als ze denken dat ze te maken hebben met iemand die weet hoe het zit. En Henri Minzberg laat in recente artikelen zien hoe slecht het gesteld is met het oordeelsvermogen van mensen in de boardroom. Mensen blijken een voorkeur te hebben voor dominant gedrag als het gaat om het kiezen van een leider.

Wat mensen kiezen
Dat werd aangetoond in onderzoek, gedaan door Joey Cheng van de University van British Columbia. Dominant gedrag blijkt de belangrijkste reden waarom mensen iemand als leider kiezen. Het is dus geen wonder dat mensen als Donald Trump en Steven Jobs zo’n grote populariteit genieten. En Cheng vond nog iets anders: mensen tonen zich vergevensgezinder naar dominante leiders dan naar anderen.

Soorten angst
Dominante leiders hebben invloed door de angst, die ze oproepen bij hun omgeving. In een recent artikel komt Herminia Ibarra tot de conclusie dat er door dominante leiders twee soorten angst wordt aangewakkerd. Het kan gaan om angst voor wat er in de buitenwereld gebeurt en dan kan die angst ook nuttig zijn. Maar het kan ook gaan om angst voor aandeelhouders en hogere managers en collega’s. En het is met name die laatste angst die fnuikend is voor een bedrijf. Ibarra schrijft het artikel naar aanleiding van het overlijden van Andy Grove, de CEO van Intel. Hij werd tachtig jaar. Ze schrijft  hoe Andy Grove zijn omgeving voortdurend opriep om op je hoede te zijn. Hij stelde zich op het standpunt dat je om te overleven paranoïde moet zijn. Ibarra vergelijkt die nadruk op paranoia van Grove met de angst die werd opgeroepen door Jorma Ollila, de CEO van Nokia. En ze vraagt zich af hoe het kan dat Intel zich zo goed aanpaste aan de ontwikkelingen in de wereld terwijl Nokia ten onder ging.

Verschil
En ze constateert een groot verschil. Bij Intel was de angst het gevolg van bang zijn voor de concurrentie, terwijl het bij Nokia ging om angst voor het niet behalen van de overeengekomen resultaten en het niet uitvoeren van de ontwikkelde programma’s. Het is met name die naar binnen gerichte angst die destructief is. Het bang zijn voor je baas, voor je collega’s, voor de aandeelhouders leidde er juist toe dat er helemaal niet meer gelet werd wat op er buiten het bedrijf gebeurde. Iedereen keek alleen maar naar boven. Ollila schreeuwde als managers hun targets niet haalden. De top, die ook nog eens weinig van de telecom business begreep, riep tegen managers die naar ontwikkelingen bij de concurrentie vroegen dat ze hun mond moesten houden.

Mensen begrijpen
Grove daarentegen had een heel andere insteek. Hoewel hij veel van technologie wist deed hij juist zijn best mensen te begrijpen, dat was de kern van zijn aanpak. Hij hield ervan tegengesproken te worden. Hij hield van felle discussies en debatten en nam het iemand absoluut niet kwalijk als hij werd tegengesproken. Winnen of verliezen in een discussie was gebaseerd op kennis, niet op positie. Bij Nokia ging het om positie. Grove riep mensen voortdurend op bang te zijn voor de concurrentie. Grove vond het ook erg belangrijk om bilaterale contacten te hebben in het bedrijf, zo bleef hij in nauw contact houden met de uitvoering. Ibarra maakt zo onderscheid tussen angst voor wat er buiten het bedrijf gebeurt en angst voor wat er binnen het bedrijf gebeurt. Dat laatste is pas echt destructief stelt ze. Waar zijn de mensen in jouw bedrijf bang voor?