Vertragen

We hebben over het algemeen maar weinig informatie nodig om een verhaal te construeren. Op zo’n verhaal baseren we dan ons handelen. Maar welke risico’s lopen we dan? Om betere informatie te krijgen is het belangrijk om in gesprek te zijn en te vertragen.

Ouderavond
Gisteren kreeg ik van de school van mijn dochter een nieuwsbrief waarin de komst van de binnenkort te houden ouderavond werd aangekondigd. In de brief stond ook dat je je alleen digitaal kon opgeven en dat je daarvoor de link moest gebruiken, die je als ouder enige tijd geleden van de school ontvangen had. Je had er een gebruikersnaam en een wachtwoord bij gekregen zodat je toegang kreeg tot een plaats waar ook informatie over je kind beschikbaar was. Zo kun je cijfers, huiswerk en informatie over verzuim achter die gebruikersnaam en dat wachtwoord vinden.
Ik kijk daar nooit en dus ben ik de gebruikersnaam en het wachtwoord kwijt. Ik wil daar niet kijken. Het gaat namelijk om informatie, die ik ook rechtstreeks van mijn dochter kan krijgen en als ik die aan mijn dochter vraag of die van mijn dochter krijg, is er ook altijd een verhaal bij. Of het moeilijk was, of het leuk was, hoe vervelend of hoe prettig de leraar was en ga zo maar door. Door er met mijn dochter over te praten krijg ik een veel completer beeld van hoe het met haar in de klas op school is. En hoe het met haar is, hoe ze zich ontwikkelt, vind ik eigenlijk belangrijker dan een rijtje cijfers. Helaas lijkt het of de school daar een ander beeld over heeft, want vandaag kwam mijn dochter thuis met de mededeling dat ik alleen maar een afspraak hoef te maken met de leraren van de vakken waarvoor mijn dochter zwak staat. En die vakken zijn er niet, dus is het niet nodig om een afspraak te maken. Maar ik ga wel afspraken maken met de leraren, waarvan mijn dochter vindt dat ze er niet goed mee praten kan. Ik wil wel graag weten wie dat zijn en hoe ze zich gedragen in een gesprek. Het maakt het voor mij makkelijker er daarna ook met mijn dochter over te praten en samen met haar uit te zoeken hoe ze daar nu effectief mee om kan gaan. Het beeld wat ik van mijn dochter op school wil hebben is veel te mager als het zich beperkt tot een rijtje cijfers. Dan zal ik er overigens ook wel mijn eigen verhaal mee construeren, maar de kans dat dat verhaal ook klopt met de werkelijkheid is maar klein.

WYSIATI
Nobelprijs winnaar Daniel Kahneman heeft het in zijn boek Thinking fast and slow over de krachtige WYSIATI regel. Die regel betekent What You See Is All There Is. Kahneman zegt dat we daarmee ons eigen verhaal van de werkelijkheid construeren. We maken daarmee een verhaal dat ons past en dat we ook geloven. En, zegt Kahneman, bij die regel speelt nog een bijzondere wetmatigheid. Namelijk dat we het beste een coherent verhaal kunnen construeren als we maar weinig weten. Als we meer weten wordt dat lastiger, dan worden we gedwongen om meer na te denken. Maar dat nadenken is erg belangrijk om te voorkomen dat we de verkeerde beslissingen nemen en de onjuiste dingen doen.

Vertragen
In zijn boek Business Exposed, ik haalde dat al eerder aan, schrijft Freek Vermeulen over verkeerde beslissingen die mensen aan de top nemen op basis van hun eigen verhaal dat ze geconstrueerd hebben op basis van een veel te beperkte hoeveelheid gegevens. De beslissingen die ze nemen pakken vaak helemaal verkeerd uit: mislukte acquisities, dramatisch verlopende reorganisaties en de invoering van nieuwe informatiesystemen zijn daar voorbeelden van. Om over de grote geopolitieke beslissingen maar niet te spreken. Kahneman  heeft het over Thinking fast and slow en als het erop aankomt, zegt hij, is het belangrijk om te vertragen. De tijd nemen om meer informatie te zoeken, en niet alleen informatie die je verhaal bevestigt maar juist informatie, die je een andere kant laat zien. Daarvoor is het nodig om echt in gesprek te zijn.