Vallen en opstaan

Succesvolle ondernemers kunnen rekenen op veel belangstelling. Wat is hun geheim? Hoe werden ze zo succesvol? Hoe komen we aan hun formule, zodat we die ook toe kunnen passen? Stanford hoogleraar Bill Barnett betoogt dat er geen geheim is. Het is een kwestie van uitproberen, vallen en opstaan, doorzetten en pijn kunnen lijden.

Alles anders
Vanaf 24 juni 2014 wordt alles anders in ondernemersland. Ricardo Semler was in Nederland  en vertelde aan allen die het wilden horen dat bedrijven met hiërachische sturing hun beste tijd gehad hebben. Het bewijs van zijn gelijk is het succes van zijn eigen onderneming SEMCO. Een bedrijf waar zelfsturing centraal staat. Er zijn geen werktijden, mensen bepalen zelf de hoogte van hun salaris, lezen we in een artikel van Philip Bueters. En volgens Semler zijn we er in Nederland ook helemaal klaar voor, lezen we in hetzelfde artikel. Volgens Semler is de Nederlandse cultuur klaar voor “The age of wisdom”. De tijd van de wijsheid is aangebroken. Alleen met wijsheid kunnen de problemen van onze tijd worden opgelost. Volgens Semler zullen er echter nog wel een jaar of twintig verstrijken voor het zover is, want managers weten niet beter en zien er tegen op hun comfortzone te verlaten.Toch zaten er heel wat van die managers onder het gehoor van Semler en was hij naar Nederland gehaald door “De Baak”, een instituut opgericht door werkgevers en met veel werkgeversvertegenwoordigers in de raad van toezicht en het curatorium. Maar dat is zo gek nog niet, want iedereen wil wel graag weten hoe Semler zo succesvol is met zijn ondernemingen.

Het geheim
We zijn altijd benieuwd naar het hoe van het succes van anderen en zoeken graag naar aanknopingspunten om de succesformules van anderen toe te passen in onze eigen ondernemingen om zo die successen te kunnen evenaren. Veel managementonderzoeken richten zich op de vraag hoe anderen succesvol zijn geworden. Wat zijn nu toch die succesfactoren, als we die weten kunnen we ze ook toepassen en even succesvol zijn. Wat is het geheim van de smid?
Bill Barnett, hoogleraar aan Stanford, schreef recent een aardig artikel. De titel is “The secret”. Als je niet weet hoe iets moet, hoe je iets voor elkaar krijgt of hoe je een resultaat moet behalen en je ziet anderen dat wel voor elkaar krijgen dan denk je dat degenen die succesvol zijn een geheim delen. Zij weten iets wat jij niet weet. En als jij dat nu ook wist, dan zou jij net zo succesvol zijn. Welke kunst moet jij nog afkijken om dezelfde resultaten te bereiken? Barnett noemt dat “the secret”. Je zou kunnen zeggen dat Peters en Waterman in hun boek “In search of excellence” op zoek waren naar die secrets. En met “lean” lijkt het of we weer zo’n secret in handen hebben. Als kind wilde ik graag leren fluiten en mijn ouders vertelden mij dat het hielp als ik de vellen van de melk opdronk. Ik deed het dapper, maar ik leerde niet fluiten. Het geheim werkte daardoor erg lang.

Vallen en opstaan
Er is echter geen geheim zegt Barnett, er bestaat geen sleutel die je in staat stelt de beheersen wat die anderen al beheersen. De enige sleutel is beginnen, vallen, opstaan, weer vallen, je pijn doen en het nog een keer proberen. Door te doen, te proberen, door fouten te maken leer je. Barnett refereert hier aan het werk van de filosoof Alfred North Whitehead. Die al lang geleden zei dat leren niet het resultaat is van feiten die je doorgegeven krijgt. Doorgegeven feiten zijn ideeën die losgeraakt zijn van de omgeving waarmee ze normaliter verbonden zijn. Een omgeving die noodzakelijk is voor echt begrijpen. Volgens Whitehead betekent echt leren levende kennis ontdekken. Het proberen van ideeën, het testen en het toepassen ervan in nieuwe combinaties. Dat is de manier waarop je leert en iets nieuws onder de knie krijgt. Het aangereikt krijgen van de succesformule werkt niet en toch blijven we geloven in de mythe van “het geheim”.
Barnett trekt de parallel door naar het leren fietsen van zijn zoontje. Die leerde dat net zoals ander kinderen het leren, door het te proberen met één van de ouders rennend en hijgend ernaast. Eerst nog vast houden en op een gegeven moment loslaten en weer vast grijpen als het mis dreigt te gaan.

Beter niet doen
Barnett vraagt zich af wat een managementgoeroe van deze methode zou zeggen en komt tot de volgende interventies: ”Je kunt dit beter niet doen, er zijn teveel risico’s”, “Dit is niet je kerncompetentie”, “Je kunt dit beter outsourcen”, “Je kunt een samenwerkingsovereenkomst afsluiten met één van de buurkinderen, die al wel kunnen fietsen, misschien mag je tegen een kleine vergoeding achterop zitten”. En zo is er nog wel meer te bedenken. Gelukkig gedragen de meeste ouders zich niet als managementgoeroe en tonen zij zich bereid achter de fiets van hun oefenende kind aan te rennen. En als je kind kan rijden weet het kind dat er geen geheim is waardoor al die mensen zomaar op twee wielen kunnen rijden, maar dat het draait om uitproberen en oefenen.
Barnett zegt dat je in organisaties ook vaak deze redenering tegenkomt. Er wordt al gauw van iets geroepen dat het niet onze kerncompetentie is. We zij gewend om ons te beperken tot die dingen die we al jaren deden. We gaan ervan uit dat onze managers oplossingen meekrijgen van de hoogleraren op de MBA. Volgens Barnett is dat hetzelfde als denken dat een goed kookboek je tot een goede kok maakt.

Ruimte scheppen
Barnett suggereert dat we onze organisatie zo opzetten dat mensen de kans krijgen nieuwe competenties en vaardigheden te leren. Zorg dat je organisatie beter wordt in leren. Dat doe je door mensen actief te betrekken bij problemen die voor liggen. Niet door die problemen te laten oplossen door consultants, om ze vervolgens aan die mensen op te dringen. Geef hen de kans om fouten te maken en beloon mensen die hard werken om nieuwe wegen te ontdekken. Schep een cultuur waarin “leren kennen” en “worden” belangrijker zijn dan er zijn. Schep de omstandigheden, die leren mogelijk maken en onthoud goed dat er geen geheim bestaat.
Hoe kunnen we in dat opzicht leren met de inzichten van  Ricardo Semler?