Serieus nemen

De juf van mijn dochter neemt de tijd om naar de kinderen te luisteren en toch zijn de kinderen op tijd klaar met hun werk. Ze voelen zich serieus genomen en doen hun best de juffrouw ook serieus te nemen. Het resultaat wordt zichtbaar in mooie CITO scores en blije kinderen. Hoe vertaal je dat naar de bedrijfssituatie?

Sneller klaar
Mijn jongste dochter is in haar hoofd druk met het afscheid van de basisschool en het bedenken hoe het op de middelbare school zal zijn. Ze begint er om de haverklap over. Over wat ze nog gaan doen in de laatste weken, over het kamp, over de musical en vooral over hoe leuk het is op school. Ze praat vol enthousiasme over haar juf. Dat is trouwens niet iets van de laatste tijd. Ze sprak altijd positief over de juf of de meester. Ze had wel voorkeuren maar het was eigenlijk altijd leuk. Maar dit laatste jaar is het anders. Ze is regelmatig thuisgekomen met verhalen over juf Carla. De klas loopt weg met juf Carla. Juf Carla voetbalt mee in de pauze. Juf Carla bedenkt leuke dingen om met de klas te doen. En de CITO scores van de kinderen in de klas van mijn dochter waren fantastisch, die van mijn dochter ook. Mijn dochter kwam laatst thuis met het verhaal dat zelfs Jan het nu snapt en de jaren hiervoor snapte Jan het nooit. Gisteren maakte ik een wandeling met mijn dochter en tijdens de wandeling praatte ze weer honderd uit over school. Ze vertelde over de schooldagen. Dat juf Carla uitgebreid de tijd neemt om iets uit te leggen, ze gaat dan ook met de kinderen in gesprek en toch zijn ze ook nog sneller klaar. Ze mogen langer buitenspelen, omdat ze zo goed en zo snel gewerkt hebben. ‘Ja,’ zegt mijn dochter, ‘dat is gek hè? Juf neemt heel veel tijd voordat we aan het werk gaan beginnen en dan zijn we ook nog eerder klaar.’ ‘Ja,’ zegt ze, ‘we werken dan ook allemaal heel serieus, er wordt niet geklierd in de klas.’

Anders
‘Wat doet juf Carla nou anders dan de andere juffen en meesters?’ vraag ik mijn dochter. Ik vraag er wel vaker naar. Ik heb al eens gehoord dat juf doorgaat met uitleggen tot alle kinderen het begrepen hebben en dat je, als je het dictee foutloos maakt, een snoepje krijgt. Mijn dochter dacht lang na over mijn vraag en toen kwam het antwoord: ‘Juf Carla luistert.’ Daarin onderscheidt juf Carla zich van de andere juffen en meesters en juf Carla wordt niet boos als je iets raars zegt. Bij juf Carla mag je alles zeggen. Bij meester Jan niet, die is ook heel aardig, maar zegt, als je iets zegt wat niet bij de les past: ‘Ja daar hebben we het nu niet over, bewaar dat maar voor de pauze’ of hij vindt iets stom. Juf Marja zegt: ‘Vraag dat maar aan juf Carla.’ Andere juffen en meesters luisteren alleen maar als ze er zin in hebben. Maar juf Carla luistert altijd. En zo hebben we met juf Carla een spiekschrift gemaakt, omdat de kinderen dachten dat dat wel handig was. En, ook al dwalen we van het onderwerp af, juf weet het altijd weer terug te brengen bij de rekenles of bij de taalles. En dan zijn we ook nog op tijd klaar. Meester Jan en juf Marja hebben altijd haast, die zeggen dat we op moeten schieten, dat er geen tijd is voor iets anders. Toch zijn we met juf Carla altijd eerder klaar.

Niet zo erg meer
De kinderen sluiten hun basisschooltijd af met een musical. Mijn dochter mopperde daarover in de voorjaarsvakantie. ‘Ik heb helemaal geen zin om weer naar school te gaan,’ zei ze. Ik heb een stomme rol, ik wil niet alleen zingen en ik wil al helemaal geen kus geven. Ik zei dat ze er met juf Carla over moest gaan praten, maar ze was bang dat iedereen dat stom zou vinden. Vorige week vertelde ze dat ze het al niet zo erg meer vond. Juf Carla had gezien dat ze boos keek en was het gesprek aangegaan. Toen ze hoorde dat mijn dochter niet alleen wilde zingen had ze gezegd: ‘Nou, dan zingen we toch met z’n allen.’ Dat hadden ze gedaan. Die kus hoeft ook niet van de juf, maar dat vind ik nu al lang zo erg niet meer. Desgevraagd, vertelde ze dat andere juffen en meester er bij haar op aangedrongen zouden hebben toch te zingen, dat het niet leuk zou zijn voor de anderen als ze het niet zou doen of dat het allemaal wel mee zou vallen.

Serieus nemen
Juf Carla luistert en neemt de kinderen serieus en die voelen zich ook serieus genomen. Het zijn belangrijke voorwaarden voor coachend leiding geven. In zijn boek “Coachend gesprekken voeren” stelt Willem Verhoeven dat vertrouwen de basis is en daar is voor nodig dat je als coachend leiding gevende aansluit bij de gecoachte. Openheid en toegankelijkheid zijn ook belangrijke voorwaarden. Een dat moeten dan wel echte openheid en echte toegankelijkheid zijn. Je verraad jezelf als je alleen maar een open en toegankelijke buitenkant hebt. Mensen hebben dan al snel het gevoel dat er iets niet klopt, worden voorzichtig en kijken de kat uit de boom. Dat is niet handig als je coachend wilt leiding geven. Oordelen over gecoachte staan een goede coachrelatie in de weg. Dat geldt ook voor “professionele” oordelen. Als je met iemand een gesprek aangaat met in je hoofd het beeld van welk enneagram type er voor je zit dan is de kans dat het gesprek de door jou gewenste resultaten oplevert heel klein. Het lukt je dan overigens wel een bevestiging te vinden van het oordeel wat je had. Coachen vraagt een onderzoekshouding zegt Verhoeven. Dat betekent het relativeren van de eigen opvattingen en inzichten, en een nieuwsgierigheid naar andermans opvattingen en inzichten. Juf Carla slaagt erin vanuit die houding met de kinderen in haar klas om te gaan en dan ontstaat er dialoog. Een gesprek is geen tweestrijd. Een gesprek is confrontatie met eigen en andermans uitganspunten; gevoelens onthullen en aan een gemeenschappelijke basis werken.

Tolerantie
Jammer genoeg is dialoog het lastigst in milieus van hoogopgeleiden, die zijn voor jet weet in een hanige discussie verzeild, kijk maar naar de politiek.
Volgens de bekende filosoof Popper is dat te wijten aan het oude gebod voor de intellectueel: “Wees een autoriteit, weet alles op jouw gebied” Veel leidinggevenden hebben ook last van deze ethiek. Het is een ethiek, die fouten maken verbied. Dat leidt onherroepelijk tot het verdoezelen van fouten. We kennen dat helaas maar al te goed. Niemand heeft het gedaan. Popper pleit voor “intellectuele bescheidenheid”. Verhoeven verwijst naar Voltaire, die tolerantie omschrijft als het noodzakelijk gevolg van het inzicht dat wij feilbare mensen zijn: dwalen is menselijk en wij maken allemaal voortduren fouten. Laten wij dan elkaar onze dwaasheden vergeven. Dat is de grondregel van het natuurrecht. Als we ons daarvan bewust zijn kunnen we onze fouten ook sneller laten zien. En dat betekent weer dat we ze sneller kunnen herstellen. We staan er dan bovendien niet alleen voor maar kunnen het samen met anderen doen.
Vertrouwen is de basis voor het bereiken van doelen, juf Carla heeft dat goed begrepen