Regels volgen of leren denken

Klakkeloos toepassen wat je uit een training hebt meegekregen kan wel eens verkeerd aflopen. Het is belangrijk jezelf telkens weer de vraag te stellen wat je wilt bereiken en wat de situatie is. Dat vraagt denkwerk en het is belangrijk je daarin te oefenen in een training

Volgens de regels
“En ik had het nog wel gedaan, zoals we het in de training geleerd hadden”. Die uitspraak kwam uit de mond van iemand, die enige tijd geleden had deelgenomen aan de training “Excellent leiderschap” Ze had een lastig gesprek gehad met een lastige zakenrelatie. En, in de periode, die volgde op dat gesprek had ze gemerkt dat die zakenrelatie het gevoel had dat ze hem een negatief etiket had opgeplakt. Hij leek nu z’n gram te willen halen. Hij had meer mensen bij het meningsverschil betrokken. De zaak dreigde verder te escaleren. Met het uitspreken van de zin dat ze gedaan had wat ze geleerd had in de training, ontstond bij mij het idee dat ze vond dat de escalatie van het conflict mijn schuld was. Het was niet haar verantwoordelijkheid maar het was mijn verantwoordelijkheid omdat de aanpak, die ze bij mij geleerd had, niet tot het goede resultaat geleid had.

Zelfsturen of regels volgen
Hiermee kom ik op een veel voorkomende kwestie, die alles te maken heeft met zelfsturing, coachend leiding geven. Maar, die ook alles te maken heeft hoe allerlei concepten voor communicatie, voor omgaan met conflicten en voor leiderschap worden aangeboden en hoe daar door mensen tegenaan gekeken wordt. Vaak zijn mensen op zoek naar recepten, naar een aantal regels, die je kunt volgen om daarmee gegarandeerde resultaten te behalen. En, er zijn ook veel aanbieders van trainingen en van concepten, die hun concept of hun training aanbieden als recept voor handelen in lastige situaties. Ik moet denken aan de instructies, die je krijgt als je een vliegreis gaat maken. vroeger deden de stewardessen dan voor wat je moest doen als het vliegtuig in het water kwam ,tegenwoordig krijg je in video te zien. Je krijgt te zien waar de zwemvesten zijn opgeborgen, hoe je ze aan moet trekken hoe je ze op moet blazen en waar het lampje zit. Ik heb nog niet zo vaak verhalen gehoord van mensen, die echt op die manier zichzelf in veiligheid brachten, als een vliegtuig te water raakte. De meeste mensen, die in zo’n vliegtuig zaten kunnen het niet na vertellen. Want de omstandigheden waren anders. Het vliegtuig kwam anders neer, bleef niet op het water drijven etc. etc.

Gedragsvoorschriften
In veel trainingen hoor je  je wat je in welke situatie doen moet. Je oefent in het  typen klanten herkennen en je wordt gedrilt in de passende reacties op zo’n klant. Je hoorthoe je een vergadering moet leiden en je oefent soms met een acteur in het voeren van een slecht nieuws gesprek . J e ontdekt met behulp van een test welke stijl je hebt en welke stijl de mensen om je heen hebben. 
Je krijgt te horen dat het belangrijk is om authentiek te zijn of dat je nieuw moet zijn of dat je coachend moet leiding geven.
Kortom, je krijgt gedragsvoorschriften. Er wordt je verteld wat je doen moet in welke situatie. Het is al heel lang zo dat ik met gedragsvoorschriften moeilijk uit de voeten kan. Dat bleek al toen ik aan mijn trainersloopbaan begon. Ik kan mij het boek over gesprekstechniek van professor Vrolijk herinneren, het was nogal populair rond 1980. In het boek was de communicatie tussen mensen tot in details uitgewerkt en we moesten leren hoe je in welke situatie welke reactie moest geven. Die aanpak heb ik snel gelaten voor wat ie was. De aanpak, die ik koos had als bassi elke keer de vraag wat wil je bereiken. Als je ruzie wilt, dan doe je het nu heel goed, zei ik dan tegen een deelnemer aan mijn training. Oordelen uitspreken is een goed middel om de ander op de kast te krijgen. Maar als je op zoek bent naar een betere verstandhouding dan moet je het anders aanpakken. Het gaat om wat jij wilt bereiken. Denk daar eerst eens over na want, daar ligt de basis voor de handelingen die je kiest. Weten wat je wilt en waarnemen hoe de omstandigheden zijn. En als deelnemers willen leren wat het goede protocol is, leg ik ze vaak uit dat in het verkeer in Nederland de regel geldt dat je rechts rijdt. Maar wat doe je als wegwerkers, op de rechterbaan aan het werk zijn, blijf je dan wachten tot ze klaar zijn? En, als je dan toch even aan de linkerkant gaat rijden, veranderd daarmee de regel dan?

Wat zijn je motieven
Brené Brown, die schrijft over “Daring Greatly”, geeft 10 wegwijzers, daarover schreef ik gisteren. De eerste is: “ontwikkel authenticiteit”. In een recente video boodschap zegt ze iets belangrijks over de toepassing van dat principe. Ze zegt daarin dat authentiek zijn om het authentiek zijn, niet werkt, het moet geen maniertje worden. het is elke keer belangrijk om jezelf de vraag te stellen; “Wat wil ik ermee bereiken”. Als het antwoord is dat je er de organisatie mee vooruit wilt brengen, dat je graag wil dat mensen een visie beter begrijpen dan is het goed. Als je het daarentegen doet omdat je graag wilt dat mensen je sympathiek vinden of omdat je het wel makkelijk vindt of omdat je jezelf uit een lastige situatie wilt redden, dan is dat een verkeerd motief.
In een training is het belangrijk dat mensen leren, zichzelf die vraag te stellen om op basis van die vraag steeds te leren kiezen voor wat het beste werkt in die situatie.

De kwestie waarmee ik dit stuk begon is inmiddels  naar tevredenheid opgelost.