Luisteren en samenwerken

De gebeurtenissen in Geldermalsen hebben de gemoederen opnieuw in beweging gebracht. Hoe gaan we om met al die bevolkingsgroepen, die zo langzamerhand over de aardbol zwerven. Kunnen we ons stukje wereld ervoor afschermen of moeten we ermee leren leven? Welke rol spelen bestuurders en leidinggevenden in het omgaan met die vraag?

Er wordt geschoten
Eergisteravond werd ik opgeschrikt door een app van één van mijn dochters. “Er wordt geschoten hier” schreef ze in de app. Ik schrok erg, wat was er aan de hand? Het was het begin van een zoektocht naar informatie over wat er aan de hand was in Geldermalsen. Het bleek helemaal uit de hand te lopen. Er waren flarden van berichten. Uit die berichten ontstond de indruk dat de situatie zeer gespannen was. De ramen van het gemeentehuis werden ingegooid en de ME voerde charges uit. Er kwamen ook elke keer weer tweets voorbij. In die tweets kwamen boosheid, teleurstelling en verdriet voorbij. In andere tweets klonk tevredenheid door. Althans tevredenheid omdat de bestuurders nu eindelijk wel geluisterd zouden hebben. Nu zou het toch wel tot de bestuurders doorgedrongen zijn dat de inwoners van Geldermalsen geen AZC wilden hebben.  Mij werd langzaam duidelijk dat er een grote groep mensen is, die het gevoel hebben dat er niet naar ze geluisterd wordt. Dat is een bekend verschijnsel in organisaties, het is ook een verschijnsel waar risico’s aan kleven. Als mensen het gevoel hebben dat er niet naar ze geluisterd wordt gaan ze steeds harder roepen. En je ziet wat er gebeurde in Geldermalsen: uiteindelijk gaan ze roepen met behulp van stenen en vuurwerk. En ja, dat is gedrag waar je bang van wordt, ook al omdat het zo gemakkelijk escaleert.

Divers en toch samen
Enkele dagen geleden schreef ik in een blog over het ontwikkelen van karakter, over de unieke situatie in de Bosnische stad Tuzla. In dat artikel wordt de rol van de burgemeester benadrukt, die soms tegen de verdrukking in en met niet aflatende ijver bezig is ervoor te zorgen dat de mensen in de stad, die zeer divers is wat etniciteit en religie betreft, steeds met elkaar in gesprek blijven. Hij neemt de mensen serieus, hij luistert naar ze. Maar dat betekent niet dat hij ze in alles gelijk geeft. Hij heeft wel degelijk een opvatting en steekt die niet onder stoelen of banken. Die opvatting zit hem echter niet in de weg als het gaat om het luisteren naar andersdenkenden. Hij is ook steeds bezig met de mensen van informatie over de feiten te voorzien. Zo doet hij waar in Nederland Balthazar Bekker in de 17e eeuw reeds voor pleitte. Hij maakt korte metten met de “betoverde wereld”. En dat doet hij niet door mensen ermee om de oren te slaan maar door met ze in gesprek te zijn.

Burgerfora
In het artikel in de Correspondent van Rik Rutten wordt ook benadrukt hoe belangrijk de rol is en was van de burgerfora. Die hebben een lange traditie in Tuzla, ze ontstonden in de jaren 20 van de vorige eeuw. Ze waren een reactie op de slechte sociaal-economische omstandigheden. Samen dwars door de scheidslijnen van geloof en etnische achtergrond een antwoord vinden op die sociaal economische problemen. Samen invloed uitoefenen op de leiding in bedrijven, op het stadsbestuur en ga zo maar door. Die draad is in toen Joegoslavië eind vorige eeuw instortte weer opgepakt. Multiculturalisme, zegt Rutten, zit niet in mooie moskeeën, kathedralen en synagogen. Het zit in een manier van leven. En die andere manier van leven, zegt Rutten, is heel erg gevormd door het elkaar helpen in moeilijke tijden.

Wat kunnen wij leren?
Wat kunnen bestuurders en leidinggevenden leren van Tuzla? De gebeurtenissen in Geldermalsen laten zien dat het tijd is dat we wat leren. De reacties die zich richten op groepen die niet deugen, de reacties die oproepen tot strenge straffen, dragen niet bij aan het oplossen van de spanning die ontstaat als groepen tegenover elkaar staan. In de tweets die verschenen na het begin van de rellen werd veel over democratie gesproken. En democratie is er inderdaad om te zorgen dat we met dit soort verschillen en tegenstellingen om kunnen gaan. Maar dan moet democratie niet alleen iets zijn van meeste stemmen gelden, van winnaars en verliezers, van de beste praters winnen het debat en omdat ze zo handig praten hebben ze gelijk. Het gaat niet om recht praten wat krom is, het gaat om luisteren, naar elkaar luisteren en als bestuurder of leidinggevende het goede voorbeeld geven door nog beter te luisteren dan alle anderen. En als je geluisterd hebt laten merken dat je de ander begrijpt en waardeert, maar daarbij niet je eigen waarden of principes verloochenen. Ja, en dit wisten jullie natuurlijk allemaal al, maar ik wilde het toch graag even opschrijven