Leiding geven moet je zelf doen

De mislukte fusie van de inspectiediensten leidt tot geschrokken reacties. Net of we niet wisten dat er zoveel fusies mislukken. Het papier is geduldig, op papier kan alles, maar zaken in de realiteit tot stand brengen vraagt om hard werken. En je brengt pas echt iets tot stand als je het nog samen doet ook. Dus hard werken is vooral hard aan dat samen werken. De kaboutertjes doen dat niet voor jou, dat moet je zelf doen.

Spoken
Spoken bestaan. Of misschien geen spoken, maar dan toch wel kaboutertjes. Het is al vaak bij me opgekomen. Als de voetbalschoenen van mijn dochter niet te vinden zijn op zaterdagmorgen, als ik in al mijn broek- en jaszakken heb gevoeld en nog steeds mijn autosleutels niet gevonden heb. Of als mijn vrouw en ik het hele huis doorzocht hebben zonder de telefoonoplader te vinden. Op de vraag: wie heeft…………..? kijken we elkaar dan met grote vragende ogen aan. “Nee, ik niet, ik heb ze niet in handen gehad, ik heb het niet opgeborgen, ik ben er niet aangeweest”. Niemand heeft het gedaan en alleen spoken of kabouters blijven over, die moeten het wel gedaan hebben.

Mislukt
In de samenleving is gisteren met ontsteltenis gereageerd op het rapport van de Rekenkamer over de mislukte fusie van de inspectiediensten. De in 2007 ingezette samenvoeging van de Algemene Inspectiedienst, de Plantenziektenkundigedienst en de Voedsel en Warenautoriteit tot een NVWA, een Nederlandse Voedsel en Warenautoriteit, blijkt volledig mislukt. De voorspelde besparingen zijn bij lange na niet gehaald en het toezicht laat te wensen over. De Rekenkamer zegt dat het ook komt  omdat er bij incidenten steeds ad hoc een grote inzet van de NVWA gevraagd wordt. Volgens de Rekenkamer klopten aan de fusie voorafgaande analyses en voorspellingen niet. De Tweede Kamer, die in 2007 instemde met het besluit tot deze fusie, reageert geschrokken en er zal vast weer een onderzoek komen naar hoe dit nou heeft kunnen gebeuren. Waren het de kaboutertjes, waren het spoken of hebben we gewoon zelf niet goed opgelet.

Geen nieuws
Onderzoeken laten keer op keer zien dat er meer fusies mislukken dan goed gaan. In veel gevallen leveren fusies de voorspelde voordelen niet op. Dat is inmiddels al lang geen nieuws meer. Dergelijke onderzoeksresultaten waren er ook al in 2007 en zowel ministers als Tweede Kamerleden, als ook de directies van de diensten die gingen fuseren wisten dat.
Als we uiteindelijk de voetbalschoenen van mijn dochter vinden, als ik mijn autosleutels weer in handen heb of opgelucht de telefoon weer op kan laden dan weet ik best dat het niet de kaboutertjes waren. Dan weet ik dat ik slordig ben geweest, dat ik niet goed heb opgelet of mijn hoofd er even niet bij had toen ik de oplader ergens, op een ongebruikelijke plaats, neerlegde.
Er zijn inmiddels al heel wat parlementaire onderzoeken gedaan, die elke keer weer tot soortgelijke conclusies komen en ik vermoed dat het onderzoek in dit geval niet veel anders op zal leveren. Ja, we willen misschien nog vaststellen wie de schuld heeft, als we de schuldige gevonden hebben kunnen we opgelucht adem halen omdat wij niet verantwoordelijk waren.

Wie is verantwoordelijk?
Wij zijn echter wel verantwoordelijk en niet de kaboutertjes. Wij zijn verantwoordelijk omdat we elke keer weer hopen op kaboutertjes terwijl we weten dat ze niet bestaan. We weten wel dat fusies vaak mislukken. Maar we hopen dat het deze keer beter gaat, we laten ons zand in de ogen strooien door rapporten waarin ons de voordelen voorspeld worden. We vergeten voor het gemak dat je een fusie alleen kunt laten slagen als je heel hard werkt, veel aandacht hebt voor de betrokken mensen, hun ideeën meeneemt en gebruikt (iets wat tegenwoordig cocreatie heet). Een fusie wordt niet succesvol geïmplementeerd door kaboutertjes. Daar zijn mensen en tijd en aandacht voor nodig.

Anders veranderen
In onze training “Anders veranderen” laten we de deelnemers ervaren hoe je met een coachende stijl mensen mee kunt nemen in een veranderingsproces. De mensen in de organisatie bewegen dan zelf en werken samen actief mee in het tot stand komen van een andere organisatie. Je leert niet hoe je andere mensen moet veranderen maar hoe je samen kunt veranderen. In het begin van zo’n training, en trouwens ook in andere trainingen die gericht zijn op coachend leidinggeven, zeggen deelnemers heel vaak: “maar dat duurt toch veel te lang”. “Al die vragen, al dat luisteren, daar ben je toch veel te veel tijd mee kwijt? Er is toch al over nagedacht, het is toch een kwestie van uitleggen en overtuigen zodat  de mensen het anders gaan doen. We moeten alleen nog even door die weerstand heen”. Zo kun je er tegenaan kijken ja, maar dan geloof je in kaboutertjes. Dan hoop je dat ’s nachts als jij in je bed ligt, hordes kleine mannetjes en vrouwtjes met kleine kruiwagentjes en schepjes en houwelen het echte werk gaan doen. Die hakken wel door de weerstand heen, die creëren wel de nieuwe communicatiekanalen, die laten de betrokkenheid op de nieuwe organisatie groeien, die zorgen voor passie, plezier en inspiratie.
Ik geloof niet in kaboutertjes. Ik geloof in zelf de handen uit de mouwen steken. In hard werken samen met de andere mensen die met jou voor een klus staan. Een coachende stijl is daar de aangewezen stijl voor. Visie delen, erover in gesprek zijn, elkaar er vragen over stellen, luisteren, afspraken maken en aanspreken. Als je zo aan de slag gaat kun je resultaten bereiken. Ja, leidinggeven is een ambacht.  Dat moet je zelf doen. De kaboutertjes doen het niet voor jou.