Leiderschap en de dag van de arbeid

Afspraken over rust en regelmaat leiden tot betere prestaties

Demonstraties
De dag van de arbeid ligt weer achter ons. Op tal van plaatsen werd uitgebreid gedemonstreerd. In Jakarta marcheerden meer dan 135.000 arbeiders door de straten, in Istanbul raakten demonstranten en politie slaags en in Amsterdam, waar het andere jaren ook wel eens onrustig kon zijn bij de 1 mei viering, was er niets aan de hand. De gebruikelijke grapjes werden ook gemaakt: hoezo, niet werken als het toch de dag van de arbeid is?

Werk en privé
Ja, 1 mei heet de dag van de arbeid, maar het gaat op 1 mei vooral om een goede indeling van de verhouding werk-privé en over de vraag wie bepaalt hoe lang er gewerkt wordt op een dag. Als er sprake is van coachend of dienend leiderschap maak je daar afspraken over met elkaar. Dan is er sprake van wederzijdse afhankelijkheid, die je samen vormgeeft en het past dan ook om daar afspraken over te maken met elkaar. Meestal is daar echter nog geen sprake van en wordt de verdeling tussen werktijd en tijd voor andere zaken min of meer eenzijdig vastgelegd. In ons land is de 8 urige werkdag inmiddels bijna een axioma, hoewel daar met de flexibilisering van de arbeid verandering in komt. Die flexibilisering blijkt vaak minder evenwaardig dan het lijkt. Opnieuw gaan mensen uit angst of uit zorg akkoord met werkdagen, die langer zijn dan 8 uur. Soms veel langer dan 8 uur.

8 uur werken
De oorsprong van de 1 mei viering is gelegen in de strijd om een 8 urige werkdag. Een 8 urige werkdag waardoor de werkende niet geheel afhankelijk wordt van de aanbieder van werk of de werkgever. Al meer dan 1000 jaar is dit thema aan de orde. Alfred de Grote, een Engelse koning, pleitte al voor een evenredige verdeling van het etmaal waarbij het leven uit meer dan werken bestaat. Zijn ideeën werden vroeg in de 17e eeuw door Comenius weer onder de aandacht gebracht. Voor Comenius was een evenredige indeling van het etmaal, waarbij maar een beperkt deel voor arbeid gebruikt werd, een belangrijke voorwaarde voor ontwikkeling. Comenius streed voor ontwikkeling en voor een leven lang leren, iets wat we elke keer opnieuw zeggen belangrijk te vinden. De ideeën van Comenius zijn daarmee een goede basis voor het vorm geven aan de P van People in de 3 P’s Profit, Planet en People, die centraal staan in duurzaamheid.

Leren en ontwikkelen
Leren en ontwikkelen vragen om ruimte voor reflectie. Rust en regelmaat zijn belangrijke peilers voor reflectie en ontwikkeling.
Het is in coachend leiderschap belangrijk om die rust en regelmaat aan de orde te stellen en er afspraken over te maken.
Rust en regelmaat zijn niet alleen een zaak in het belang van arbeiders, ze zijn ook van groot belang voor werkgevers en leidinggevenden. Sociaal bewogen ondernemers hebben dat begrepen.
Onbeperkte flexibilisering lijkt mooi maar vraagt om discipline en zelfsturing. Coachend leiderschap vergroot de capaciteit tot zelfsturing bij alle betrokkenen. Coachend leiderschap stimuleert mensen tot het nemen van beslissingen, die niet alleen korte termijn baten opleveren. Coachend leiderschap biedt de basis om te komen tot evenwichtige afspraken over de indeling van een etmaal.

Lentefeest
Ooit was 1 mei het lentefeest, het feest waarmee de komst van het voorjaar werd gevierd. Het voorjaar wat elke keer weer de rijkdom van de natuur en haar vruchten zichtbaar maakt. Als de arbeidsverhoudingen evenwaardig worden, kunnen er evenwichtige afspraken worden gemaakt over de etmaalindeling, er ontstaat dan ruimte voor reflectie en ontwikkeling, die op hun beurt tot groei leiden. De 1 mei viering hoeft dan niet langer te staan voor strijd. Voor strijd komt dan dankbaarheid voor de overvloed aan opbrengsten in de plaats, die volgens ondernemer Robert Owen (1817) dan beschikbaar komt.