Hoe worden mensen zelfsturend

Vaak vinden mensen het prettig als anderen het antwoord op hun vragen geven. De verantwoordelijkheid voor ingewikkelde zaken bij een ander leggen bezorgt je een vrij gevoel. Je leert op die manier echter niet om zelf bewust en verantwoordelijk met je uitdagingen om te gaan

Onze huisarts
Onze huisarts was een aardige man. Het was een vriendelijke man. Hij dacht weleens hardop als je bij hem op het spreekuur zat. Je kon z’n afwegingen horen. “Tja, op basis van deze symptomen zou het dit kunnen zijn.” “Maar… zullen we het nog even aankijken? Als we nog een paar dagen wachten weten we het zeker. Misschien verdwijnt de pijn vanzelf dan hoeven we niets te doen. Maar als het erger wordt mag je gelijk bellen, dan kom ik wel even kijken.” Hij werkte volkomen anders dan de huisarts uit het belendende dorp. Op die huisarts waren wij aangewezen als onze eigen huisarts geen dienst had. Deze tijdelijke vervanger was een gedecideerde man. Hij zag als je de spreekkamer binnenkwam al wat je mankeerde en voor je goed en wel zat had hij al een recept uitgeschreven. Een enkele keer gaf dat nog wel een probleem als hij in een weekend snel een diagnose uitsprak in een situatie waarin onze eigen huisarts nog gezegd had dat hij nog twijfelde.

Verschillende percepties
Veel patiënten vonden dat trouwens prettig. De gaven aan de dokter uit het buurdorp de voorkeur boven onze eigen huisarts. Hij was, vonden de mensen, zoveel kundiger. Het was een dokter die tenminste wist wat er aan de hand was. Het kwam regelmatig voor dat mensen even wachtten op het moment dat onze dokter er niet was. Dan gingen ze gauw even naar diens vervanger want die wist het tenminste.
Omdat ik in die tijd nog wel eens op de universiteit in de stad kwam wist ik dat onze huisarts daar docent was. Zijn kennis en ook zijn vaardigheden werden door collega docenten en studenten zeer gewaardeerd. Hij nam je goed mee in het diagnostische proces, betrok je erbij en hielp je dan tot de goede keuzes te komen. Hij liet je groeien in je inzicht in gezondheidsvraagstukken en het behandelen van ziekten. Dat oordeel van mensen uit de academische wereld verschilde totaal van de mensen in ons dorp. Ze spraken wel eens het verlangen uit dat onze dokter net zo goed zou worden als de dokter uit het belendende dorp. Dat onze dokter ze ook zekerheid zou geven, dat ze zich waar het gezondheid betreft, helemaal van hem afhankelijk zouden kunnen maken. Vaak probeerde ik dan tegengas te geven en legde ik uit hoe onze dokter in academische kringen werd gewaardeerd. Ongelovige blikken waren dan de reactie.

Altijd een antwoord
Bij leiderschap komen we iets vergelijkbaars tegen. Voor sommige mensen is het fijn om geleid te worden door een manager, die overal een antwoord op heeft. Dat leidt niet tot toename van hun inzichten maar het handelt wel gemakkelijk. Tenminste op het eerste gezicht, want anders dan bij je eigen gezondheid het geval is heb je in je werk of als lid van de samenleving altijd met andere mensen te maken. Het is bij bijna alles wat je doet belangrijk om met andere mensen af te stemmen. Zo’n leider die op alle vragen antwoord heeft stimuleert ons niet zelf na te denken. Stimuleert ons niet tot het zelf keuzes maken. In de moderne, dynamische, complexe samenleving is zelf nadenken en zelf keuzes maken van essentieel belang. Leiderschap wat je daartoe uitdaagt stimuleert de ontwikkeling daarvan. Leiderschap wat op alle vragen antwoord heeft leidt tot afhankelijkheid en stimuleert niet tot het beter
opgewassen zijn tegen de uitdagingen in je werk en in de samenleving.

Coachend leiderschap
Coachend leiding geven betekent mensen prikkelen en uitdagen tot zelf nadenken, zelf keuzes maken en zelf verantwoordelijkheid nemen. Dat voelt niet altijd prettig als het je overkomt en je zou die verantwoordelijkheid misschien ook wel eens weer uit handen willen geven. Bij onze dokter bleef je zelf verantwoordelijk voor je gezondheid en voor een herstelproces. Mij heeft dat veel bewuster gemaakt van hoe ik met mijn gezondheid omga. Ik heb ook veel geleerd over de effecten van medicijngebruik, ik kan beter inschatten wanneer ik naar de dokter moet gaan. Ik kan mijn kinderen beter helpen als er iets aan de hand is en ga zo maar door. Bij de dokter uit het belendende dorp werd jouw gezondheid zijn verantwoordelijkheid. Dat voelde prettig voor veel mensen maar toen hij afscheid nam als huisarts waren deze mensen in het bewustzijn over de eigen gezondheid niet gegroeid.
Wat zou jij in je leidinggeven met de mensen om jou heen willen bereiken?