Hoe voed je motivatie?

Elke werkgever heeft graag gemotiveerde mensen, het selectieproces is erop gericht die gemotiveerde mensen te ontdekken. Als mensen eenmaal aangenomen zijn verslapt de aandacht voor die mensen en niet zelden leidt dat op een dag tot de constatering dat de motivatie verdwenen is. Hoe kan je als leidinggevende zorgen dat motivatie zich ontwikkelt?

Nonvaleurs
Maar wat moest je dan met mensen waar niets mee te beginnen was, vroeg de teamleider. Hij bleef hardnekkig volhouden dat er in zijn team een paar mensen zaten waar je geen kant mee op kon. En ook toen ik een week geleden met een aantal managers over het voeren van gesprekken sprak waren twee van de aanwezigen er vast van overtuigd dat er mensen waren waar je niets mee kon. Je hoort dat heel vaak, dat er mensen zijn waar je niets mee kan.

Galg en rad
Dat geldt trouwens niet alleen voor volwassenen maar ook voor pubers. Ook daar kun je niets mee. Ooit zei mijn gymnastiekleraar tegen mij dat hij zijn handen van mij aftrok, dat ik dan maar voor galg en rad moest opgroeien en ik mocht een jaar lang de gymnastieklessen niet meer volgen. Maar in ons werk worden we er vooral mee geconfronteerd in de bedrijven waar wij betrokken zijn bij de ontwikkeling van leiderschap.

Coachend leiderschap
Het gaat daarbij vooral om coachend leiderschap. Toen ik betrokken was bij de invoering van dat leiderschap bij een grote retail-organisatie en er met de managers over sprak viel op dat sommige managers coachend leiderschap een goed idee vonden maar anderen waren zeer sceptisch. Die zeiden tegen ons en hun collega’s: jullie hebben makkelijk praten want jullie personeel is daar aan toe. Wij hebben het verkeerde personeel, ze nemen geen verantwoordelijkheid, ze lopen de kantjes eraf, er is geen initiatief, dus bij ons kan je helemaal niet coachend leidinggeven.

Monique Valcour
 Monique Valcour, hoogleraar management en executive coach zegt daarover dat veel leidinggevenden er geen idee van hebben dat zij zelf een integraal onderdeel zijn van wat zij noemt het motivatie ecosysteem. Als je wilt dat je medewerkers doorzetters, zelfstarters en betrokken zijn, verantwoordelijkheid nemen, de bereidheid tonen om een stap extra te zetten en anderen te helpen, dan is het belangrijk om je er bewust van te zijn dat mensen die kwaliteiten laten zien in een werkomgeving waarin ze zich gewaardeerd, vertrouwd, uitgedaagd en gesteund voelen. Dat is dus niet de werkomgeving waar gezegd wordt dat je denken aan paarden over moet laten en waar je te horen krijgt voor jou tien anderen en waar de baas geen goedemorgen zegt.

Machine-onderdeel
Er is een probleem als leidinggevenden mensen zien als onderdeel van een machine waarbij mensen in ruil voor het uitvoeren van de hun voorgeschreven handeling een financiële compensatie krijgen. Die financiële compensatie is één van de aspecten die samen met andere de beleving van het werk bepalen. En al die andere zaken, die ook grote invloed hebben op de beleving hebben een veel grotere invloed dan de financiële compensatie. Valcour zegt hier hetzelfde als professor Martin, die ik in mijn blog van gisteren aanhaalde.

DNA
Wat ook een belangrijke rol speelt is de aanname dat motivatie in het dna van de medewerker is opgenomen. Het is geen kwestie van het wel of niet hebben. Motivatie is een dynamisch proces. En er is vaak sprake van vicieuze cirkels. We geven minder of negatieve aandacht aan mensen waarvan we denken dat ze motivatie missen en het gevolg is een verdere erosie van die motivatie. In zo’n situatie zijn er alleen verliezers. Dat zijn ook de situaties waarin leidinggevenden gaan zeggen dat er niets meer met die mensen te beginnen is.

Zie de mens
Valcour spreekt dat echter krachtig tegen, er is wel degelijk iets te beginnen met afgeschreven medewerkers. Het is dan echter wel belangrijk dat we de betreffende medewerker niet als onbruikbaar en onveranderbaar zien. Ook met zo’n medewerker kan je in gesprek komen, niet om op al diens eisen in te gaan of om de medewerker te pamperen. Maar ook niet om die medewerker de les te lezen. Het begint met serieus luisteren en vragen stellen. De medewerker voelt zich dan in elk geval serieus genomen en als mens gewaardeerd. Het is noodzakelijk om de medewerkers als mens te zien en niet alleen als productiefactor. Als je mensen als mens ziet kun je op zoek naar hun perspectief op de werkelijkheid om daarover met ze in gesprek te gaan.

Je beste baas
Een goede manier om daarmee te beginnen is eens terug te denken aan de beste baas, die je zelf ooit had. Ik heb dat gisteren gedaan en ik heb opgeschreven in welke zin hij betekenis voor mij gehad heeft. Ik heb er een brief van gemaakt, die ik hem gestuurd heb om hem ervoor te bedanken. En daarmee kom ik op de andere kant van dit verhaal. Het werk wordt een stuk leuker en effectiever wanneer de medewerker ook de baas als mens kan zien en vanuit dat perspectief een gesprek kan voeren.