Evenwaardigheid en participatie

Evenwaardigheid prikkelt mensen om verantwoordelijkheid te nemen

Kali Code
Toen ik enkele maanden in Yogyakarta (Midden Java) woonde, werd ik op een morgen, door mijn collega, meneer Herman, meegetroond voor een bezoek aan een bekende van hem. Nietsvermoedend stapte ik bij mijn collega in de auto en na een kort ritje, door de zonovergoten stad, kwamen wij aan bij één van de ongecontroleerde vuilstortplaatsen van de stad. Vanuit de verte had ik die plek al eens gezien. Het steile dal van de rivier de Code, midden in de stad waar, uit gewoonte, al het afval uit de stad in werd geworpen. Ik was verbaasd over deze bestemming, waar nam meneer Herman mij nu mee naar toe? We gingen zowaar een hekje door en kwamen op een pad, steil naar benedenlopend over de vuilstort plaats. We liepen tussen de krotten door, die door daklozen van afvalmateriaal gebouwd waren. Er liepen vrouwen, kinderen, kippen, honden, poezen en het stonk. Ik werd met openmond aangestaard, een blanke op de vuilstort? Na ongeveer een minuut het pad naar beneden gevolgd te hebben, kon ik mijn oren niet geloven. Ik hoorde de Brandenburgse concerten van Bach, nee ik vergiste me niet. Het waren echt de Brandenburgse concerten. Ik had, behalve uit mij eigen cassettedeck, nog nooit Europese klassieke muziek gehoord in Indonesië, en nu hier, de Brandenburgse concerten? We waren inmiddels ook aangekomen in een omgeving die er anders uitzag. Nog steeds huizen van bamboe en afvalmateriaal, maar vrolijk en schoon. Er waren opgeruimde openplaatsen en ik zag zelfs vrolijk gekleurde wipkippen, gemaakt van oude vrachtwagen veren.

Priester/architect
Nu werd ook duidelijk, waar de Brandenburgse concerten vandaan kwamen. Ze kwamen uit één van die vrolijk gekleurde huizen. Een huis met een verdieping zelfs. Het huis had een veranda, die schaduw gaf en op de veranda zat een man, die ons vriendelijk begroette. Het was Romo Mangunwidjaya (1929-1999) of Vader Mangun. We werden uitgenodigd om bij hem te komen zitten en we kregen koffie en een trommel met koekjes voor onze neus. door meneer Herman werd Vader Mangun aan mij voorgesteld.

Vader Mangun bleek een katholieke priester. Hij had, na zijn priesteropleiding, architectuur gestudeerd, eerst in Indonesië en later in Aken (vandaar Bach). Terug, in Indonesië, had hij besloten zijn leven te wijden aan de armen en hij deed dat op een bijzondere manier. Hij was niet naar de vuilstortplaats gekomen met een zak geld of met een sociaalprogramma maar hij was er gaan wonen. Hij had zich gevestigd tussen de mensen, die niks hadden en die voortdurend in hun bestaan bedreigd werden. Regelmatig werd een vuilstort hardhandig schoongeveegd door de politie.

Samen
Maar hij was er juist gaan wonen.En het eerste wat hij, na een kennismaking, had gedaan was een huis bouwen. Hij had daarvoor het voor handen zijnde afvalmateriaal gebruikt en zo was het eerste vrolijke schone huis verrezen. De buren hadden er eerst met verwondering en later met enige afgunst naar gekeken. Zij wilden dat ook wel en vroegen om hulp. Vader Mangun wilde wel helpen, maar voor wat hoort wat. Dus hij wilde in ruil voor hulp, geld of materiaal voor de bouw van huizen. En zo ontstond er een zeer actieve gemeenschap, want iedereen ging aan de slag. Nu jaren later, heeft dat  geleid heeft tot een zeer bijzondere woonwijk.

Uit de hele wereld komen architecten kijken. Ook nu vader Mangun al meer dan 10 jaar dood is. Zijn wijk werd helemaal beroemd, toen half Yogyakarta beschadigd raakte bij de aardbeving van 2006. De wijk aan de kali Code echter bleef onbeschadigd staan.

Evenwaardigheid
Vader Mangun ging in zijn werkwijze uit van evenwaardigheid. Hij had een visie, hij maakte die visie fysiek zichtbaar, hij durfde mensen aan te spreken, hij maakte heldere afspraken, stelde zich bescheiden op en was zichzelf. Met die vorm van leiderschap maakte hij een enorme energie en creativiteit los bij mensen, van wie de samenleving denkt dat ze nergens goed voor zijn. Zijn aanpak deed het beste uit mensen komen. Ze kregen zelfbewustzijn en hun kinderen gingen weer leren.
Hoe maak jij die energie en die creativiteit los bij de mensen in jouw omgeving?