Diversiteit doet appèl op leiderschap

Diversiteit staat in de aandacht, het is een populair onderwerp. Ingesleten gewoonten en processen laten echter soms weinig ruimte voor diversiteit. Een beetje aan de buitenkant, als versiering is niet erg maar waar het er echt om gaat is het lastig om andere perspectieven te zien. Om de organisatie dynamisch en vitaal te houden is het van groot belang daar bewust aandacht aan te besteden

Andijvie met yoghurt
Ik weet nog precies het moment dat ik voor de eerste keer andijvie met yoghurt at. Het was in het pension voor Turkse werknemers van de aluminium fabriek in Delfzijl. Ik ging in dat pension Nederlandse les geven en werd uitgenodigd om mee te eten. Met verbazing zag ik aan tafel dat de andijvie met yoghurt werd vermeng. Daar was yoghurt niet voor. Zo kende ik yoghurt niet. Yoghurt was een toetje. Ik heb mijn bord andijvie met yoghurt keurig leeggegeten. Het viel niet tegen maar tot mijn eetgewoonten is het niet gaan behoren.

Gewoonten
Eet gewoonten, ja, wij hebben eetgewoonten maar ook een heleboel andere gewoonten. Thuis, op school op het werk in het dorp. We zijn gewend aan die gewoonten, we denken er niet bij na en van sommige gewoonten houden we ook wel een beetje zoals een borreltje voor het eten of voor het slapen gaan. Het is prettig als andere mensen zich aan onze gewoonten aanpassen. En het is wel eens lastig als andere mensen dat niet doen. Ik kan het mij herinneren uit de tijd dat ik nog verkering had. Dan wilde ik graag dat mijn vriendin zich aanpaste aan de gewoonten bij ons thuis. Ze moest dan samen met ons gezellig doen. Af en toe iets anders doen was niet zo erg maar het moest niet te gek worden. Discussie daarover kon wel eens op een ruzie uitdraaien. Gelukkig heb je, als je verliefd bent nog wel de motivatie om je aan te passen. Zeker als het helpt om daarmee het object van je verliefdheid krachtiger aan je te binden.
Gewoonten en het aanpassen aan gewoonten, zijn heel natuurlijke processen. Ze horen bij het leven. Ze maken het leven ook in veel opzichten gemakkelijk. Je hoeft over veel dingen niet na te denken, die gaan vanzelf.

Diversiteit
Diversiteit, is een onderwerp wat de laatste jaren weer sterk aan belangstelling gewonnen heeft. Diversiteit is belangrijk en onderzoeken tonen aan dat organisaties, die een grote diversiteit hebben in personeelopbouw, vaak succesvoller zijn dan organisaties die dat niet hebben. Er wordt geschreven over diversiteit, er wordt onderzoek naar gedaan maar in de praktijk valt diversiteit nog vaak niet mee.
In organisaties kom je op grote schaal de processen tegen, die gericht zijn op het je aanpassen van de gewoonten van de organisatie. In dat proces van aanpassen gaat veel van de diversiteit verloren. Als je anders bent of je anders gedraagt neem je vroeg of laat afscheid van de organisatie. Mij schieten twee management trainees te binnen. Beiden briljant op de universiteit. Cum laude afgestudeerd. Leuke mensen, maar in hun traineeprogramma ging het fout. De een maakte zichzelf zorgen over het afwijkende profiel wat ze scoorde bij MBTI het bevestigde voor haar dat ze zich niet thuis voelde bij de “ellebogenwerkers” en ze nam haar ontslag. De ander had zoveel moeite met het oppoetsen van cijfers voor de bühne dat hij elders zijn carrière voortzette. Voor beiden hebben de keuzes hen geen windeieren gelegd maar voor de betreffende organisaties laat het zien hoe ze steeds zichzelf aan het kopiëren zijn. Het gaat in beide gevallen om een grote gerespecteerde Nederlandse onderneming met een diversiteitbeleid.

Neue kombinationen
De econoom Schumpeter heeft het over “neue kombinationen” als belangrijke element van vernieuwing. Nieuwe combinaties zijn in potentie volop aanwezig bij diversiteit. Veel meer aanwezig dan daar alleen maar mensen werken, die aangepast zijn aan de vaste patronen en regels. Diversiteit opent de mogelijkheid voor veel nieuwe combinaties. Yoghurt met andijvie?, wij waren er bij ons thuis nooit opgekomen.
Voor leiderschap heeft dit consequenties. Als diversiteit belangrijk is dan moet er op gestuurd worden. Dat betekent toelaten wat anders is. In gesprek zijn met wat anders is. Zoeken naar het niveau waarop dan wel te verbinding te maken is. Toelaten dat op sommige momenten en in sommige situaties ander gedag wordt vertoond.

Teveel oma’s
Ik ken iemand die bijzonder goed is in sociale verzekeringen. Hij doet de berekeningen bijna uit het hoofd, ziet snel wanneer er iets niet klopt. Hij ziet ook oplossingen en kansen. Aan het begin van zijn loopbaan moest ik hem een paar maal “redden”. Hij had teveel oma’s.Toen hij voor de derde keer z’n oma ging begraven was de maat vol. Het was een bedrieger, werd vastgesteld. Dat was hij niet. In zijn cultuur behoren allen van de generatie van de ouders van zijn ouders tot de categorie opa en oma. We zijn nu ruim 20 jaar verder en ik zie hem nog wel eens. Hij is in de organisatie waar hij werkt nog altijd de grote steun en toeverlaat als het om sociale verzekeringen gaat.

Voor leidinggevenden betekent dit hard werken. Diversiteit betekent wikken en wegen. Niet snel oordelen en ook niet de dingen laten gebeuren maar in gesprek zijn en mensen met elkaar in gesprek brengen. In het gesprek ontstaan de nieuwe combinaties ontdek je onvermoede krachten en werk je aan een organisatie, die dynamisch, vitaal en innoverend is.