De leider een bully?

Er is heel wat aandacht voor pesten op scholen maar ook in bedrijven. de berichtgeving rondom het lot van klokkenluiders maakte dat nog een pijnlijk duidelijk de afgelopen tijd. Op veel plaatsen in organisaties worden interimmers ingezet en vaak is hun opdracht de rommel opruimen of schoon schip maken. het risico is dan groot dat niet de bal maar de man gespeeld wordt. Als je echt schoon schip wilt maken is het echter niet verstandig om de man te spelen

De bal of de man?
De week tegen het pesten is weer voorbij. De focus lag bij het pesten op scholen maar ook op het werk wordt door mensen regelmatig pesten ervaren. De casus van Arthur Gotlieb bij de NZA is nog zeer actueel. In het dagboek van Arthur Gotlieb wordt een interimmanager beschreven die de indruk wekt meet de man dan de bal te spelen. In elke geval is dat wat Gotlieb ervaart. Hij voelt zich als mens klem gezet en beschadigt door deze interim manager. Helaas ken ik zelf ook gevallen van mensen, die geconfronteerd werden met een manager, die de man speelde en die dat verantwoorde met de uitleg dat een zakelijke aanpak en een harde hand in die situatie noodzakelijk maakten. Zachte heelmeesters maken stinkende wonden, nietwaar? In het voorspel naar de eerste afslankingsrondes bij de PTT, begin jaren 90 van de vorige eeuw, schrok ik erg van de manier waarop sommige managers over medewerkers spraken. Het lukte hen alleen maar om de boodschap overcompleet over te brengen als ze zichzelf eerst een negatief oordeel over de personen in kwestie hadden bezorgd. Pas als ze een negatief beeld ten aanzien van iemand hadden gecreëerd konden ze de boodschap “einde oefening” communiceren. Ze speelden dan de man en niet de bal. Zelf had ik in de voorbereiding op die grote afslankingsoperatie een sollicitatiegesprek met de directeur van de regio Noord Oost Nederland over een functie als hoofd P&O in die regio. Hij stuurde mij weg met de mededeling dat ik veel te vriendelijk was. Met die vriendelijkheid zou ik niets bereiken als het ging om zakelijke maatregelen. Hij had een harder iemand nodig.

Mentale weerbaarheid
Watvoor hardheid heb je nou nodig? En hoe ziet die hardheid eruit? La Rae Quy, een voormalig FBI agente, die zich met leiderschapsontwikkeling bezig houdt schreef daar recent en artikel over met als titel de 4 geheimen van mentale weerbaarheid.
Die mentale weerbaarheid schrijft ze hebben we nodig om in moeilijke situaties overeind te blijven en succesvol om te gaan met tegenstand.

Haar eerste geheim is al direct raak wat mij betreft. Mentale weerbaarheid is het tegenovergestelde van agressie. Het hardste kunnen praten, het stevigste zijn of het gemeenste zijn is wat anders dan mentaal weerbaar, dat is een pestkop zijn of een bully zoals zij zegt. Agressief gedrag is een defensieve reactie, agressief gedrag is geworteld in angst. Alleen als we ons niet sterk genoeg voelen zetten we agressie in om een meningsverschil of een conflict op te lossen. Dan gaan we de man spelen in plaats van de bal. Krachtige leiders zijn niet agressief omdat ze hun eigen kracht kennen. Met agressie verstop je je eigen zwakte. Managers die pesten voelen zich onzeker en bedreigd.

Mentale weerbaarheid daarentegen, en dat is het tweede geheim is je eigen moed en kracht ontdekken. Er is kracht en moed voor nodig om steeds weer je eigen grenzen te verleggen. Jezelf voorbij het punt brengen waar je denkt niet meer te kunnen, waar je denkt, dit lukt toch niet of dit lukt niet meer. Niemand vindt het fijn om te falen en het si belangrijk om te weten hoe je zelf  op falen reageert, je bent er dan niet meer door verrast als het gebeurt. Fouten maken en falen zijn leermomenten voor de toekomst. Reflecteer erop en bedank op welke aspecten je het een volgende keer anders kunt doen.Je hebt daar echter wel de moed voor nodig om te falen. De houding van het lukt toch niet zorgt ervoor dat je je moed niet ontwikkeld en dat het niet lukt.
Het derde geheim is vertrouwen op je eigen kwaliteiten. Het is belangrijk om die te ontdekken Quy geeft een aantal tips om daar mee om te gaan.

1. Stel je natuurlijke kwaliteiten vast, er zijn talloze tests die je daarbij kunnen helpen. Mar ook in gesprekken daarover  met mensen om je heen, kun je er al veel over leren.
2. Oefen je in elke ontdekte kwaliteit, zoek uit hoe ver je ermee kunt gaan, ontdek je grenzen in het inzetten ervan. Je moet je grenzen kennen en hoe het voelt om ertegen aan de duwen.
3. Analyseer je fouten, sluit je ogen er niet voor. je fouten geven je veel informatie over wat je echte kwaliteiten zijn of kwaliteiten waarvan je droomde dat je ze had.
4. Houd de ontwikkeling van je kwaliteiten goed bij en zoek uit hoe je ze nog verder kunt ontwikkelen
5. Probeer je kwaliteiten eerst uit op kleinere doelen. Je krijgt ze dan echt onder de knie, zodat het makkelijk wordt ze te gebruiken als het echt moeilijk wordt.
6. Ontwikkel je kwaliteiten één voor één. Je kunt dan beter aandacht besteden aan de ontwikkeling ervan.
7. Vermijd het ontwikkelen van je zwaktes, accepteer ze en leer hoe je ze het beste kunt managen, eventueel met behulp van anderen

Wees je ervan bewust dat je alleen aan de ontwikkeling van je kwaliteiten kunt werken als je voorbereid bent op het, je vernederd en verslagen  voelen en  je weten dat je soms iets weer overnieuw moet doen. Als je je angst de baas laat spelen en je kruipt weg in de luwte dan wordt je nooit mentaal weerbaar.

Het vierde geheim is, zet je denkkracht in. Quy refereert hier aan de psycholoog Martin Seligman, die zegt dat veel mensen, in situaties waarin ze zich bedreigd voelen, reageren met aangeleerde hulpeloosheid. Als we echter leren om die situaties in een ander kader te plaatsen dan kan ook onze angst ervoor verdwijnen. Onze gedachten kaderen de gebeurtenissen, waarmee we in ons leven geconfronteerd worden. Het is niet de gebeurtenis maar onze perceptie ervan, die ons raakt. Het zijn de gedachten, die we erover hebben.

Mentale weerbaarheid is geloven dat we de omstandigheden aan kunnen in plaats van denken dat we de omstandigheden kunnen veranderen. En, zegt Quy, je wordt niet met mentale weerbaarheid geboren. Het is iets wat je kunt leren, het kost veel tijd maar het is de moeite waard om die tijd erin te steken.
Coachend leidinggeven is een goede manier om de mentale weerbaarheid van de mensen met wie je werkt te vergroten. Zelfsturend zijn betekend je eigen mentale weerbaarheid vergroten. Als mensen mentaal weerbaar zijn is er voor pesten geen plaats meer op scholen en in organisaties