Dankbaarheid

Bij een afscheid word je bewust van wat een echte leider kenmerkt

Dankbaarheid
Een jaar of vier geledenben ik naar een crematie geweest. Het was een bijzondere gebeurtenis. Dat zijn natuurlijk alle crematies en begrafenissen. Alle momenten in het leven waarop je afscheid moet nemen van iemand die je dierbaar is. Afscheid van mijn dochters, die aan de andere kant van de wereld wonen en werken is al moeilijk. Maar als het afscheid definitief is dan valt het nog veel zwaarder. Hij was iemand die ik heel goed kende. Hij heeft de geweldige leeftijd van 98 jaar bereikt en wat mij betreft had hij alle Nobelprijzen van de wereld mogen ontvangen. Hij was een verbinder in hart en nieren en hij was daarin de bescheidenheid zelve. In zijn novelle “Die Morgenlandfahrt” beschrijft Herman Hesse de persoon Leo. Leo is de bediende van een groep belangrijke mensen, die op reis gaat naar het Morgenland. Leo zorgt op de achtergrond voor alles, de bagage, het eten en ga zo maar door. Plotseling verdwijnt Leo echter en doordat Leo verdwijnt raakt de groep haar koers kwijt. De belangrijke mensen, inclusief hun leider, blijven in verwarring achter. Later blijkt dat Leo de echte leider is, die de groep leidde door te dienen. Dit is een veel te korte samenvatting van het boek van Herman Hesse. Ik noem Leo nu omdat ik gedurende de afscheidsdienst steeds aan Leo moest denken.

Wijs man
De man van wie afscheid werd genomen had een leven achter de rug gekenmerkt door hard werken en veel bereiken. Aan de andere kant ook momenten dat alles hem uit handen werd geslagen en hij weer helemaal opnieuw moest beginnen. En elke keer weer heeft hij dat gedaan. Niet wild om zich heen slaand, maar vanuit een diepe overtuiging en een vast vertrouwen. Een vertrouwen wat hij ook aan mensen gaf. Hij werkte na een eerste carrière ver van Nederland uiteindelijk in Nederland voor een overheidsorganisatie. Hij viel daar op door z’n inzicht, z’n scherpte, z’n wijsheid, z’n bescheidenheid en met die kwaliteiten kwam hij steeds hoger in de organisatie terecht. Hij veranderde daar echter niet door. Hoewel bijna al z’n medewerkers met de auto naar kantoor kwamen, fietste hij elke dag een flinke afstand. Door weer en wind op een oude zwarte Gazelle herenfiets, broodtrommel in de tas onder de snelbinders, 'smorgens naar kantoor en ’s avonds weer naar huis.

Dat kunnen ze zelf wel
Zijn bureau was meestal leeg en volgens één van de sprekers zaterdag controleerde hij z’n medewerkers niet. “Die begrepen immers zelf wel wat ze moesten doen”. Wel maakte hij elke dag na de post gedaan te hebben een ronde langs alle medewerkers om te vragen hoe het met hen ging. Dat was welgemeende belangstelling. Hij wist ook altijd alles over de toestand van hun vrouw of man of van hun kinderen. Als hij zijn rondje had gemaakt ging hij nadenken over hoe dingen makkelijker, slimmer of efficiënter zouden kunnen. Zo bedacht hij een eenvoudiger formulierenstroom en ontdekte hij heel vroeg hoe moderne techniek tot een veel efficiënter uitvoering van het werk zou kunnen leiden. Hij sprak daarover regelmatig met zijn stakeholders, die hij dan opzocht. Niet om ze ergens toe te dwingen maar om rustig van gedachten te wisselen wat nu de voor en nadelen van een nieuwe aanpak zouden zijn.

Betekenis
Het was op die bewuste zaterdag bijzonder om mee te maken hoe een aantal jonge succesvolle mensen er melding van maakten hoe deze bescheiden, stille dienstbare man van essentiële betekenis was geweest in de stappen, die zij gezet hadden om te komen waar ze nu waren. Zelfs tot op hoge leeftijd was hij daar actief in geweest.
Ik moest aan Leo denken toen ik de voordrachten hoorde en in mijn gedachten zijn leven liet passeren. Een sterk gevoel van dankbaarheid bekroop mij voor wat deze man mij en anderen gegeven heeft.
Daar hoort ook een droom bij, de droom dat eens alle leiders, bescheiden, op mensen gericht maar ook altijd zoekend naar verbetering, in nauwe samenspraak met stakeholders hun werk zullen doen.
NB Leo is de hoofdpersoon uit de roman Journey to the East van Herman Hesse, voor Robert K.Greenleaf was het de inspiratie om zijn essay “The essentials van Servant Leadership”te schrijven.