Coachend leiderschap, overal toepasbaar?

Coachend leiderschap is een stijl, die veel vraagt van de lenigheid van de leider

De ideale oplossing
Over management, organisatie en leiderschap wordt veel gesproken, geschreven en gepubliceerd. Het onderwerp houdt ons bezig omdat we leiderschap missen bij het oplossen van maatschappelijke vraagstukken, omdat we niet tevreden zijn over onze baas of omdat we niet weten hoe we er voor moeten zorgen dat in ons bedrijf de mensen de goed dingen doen. Er wordt gezocht naar een ideale baas, naar een ideale stijl van leiding geven, naar een ideale stijl van leiding geven en een ideale medewerker. Lang geleden zei mijn collega, we zoeken altijd maar naar het dekseltje dat op elk potje past. We worden in allerlei publicaties ook regelmatig verrast met dekseltjes, die op alle potjes passen.
Zelf geloof ik in een coachende stijl van leidinggeven. Dat dekseltje past volgens mij op elk potje. Dat leidt regelmatig tot discussies met mensen, die mij graag aantonen in welke situatie coachend leiderschap niet past.

Stijlen van leiderschap
Daarbij wordt dan meestal de directieve stijl zoals Ken Blanchard, die in zijn model voor situationeel leiderschap presenteert, naar voren gehaald.
Nog maar kort geleden was het weer zover toen ik tijdens een bijeenkomst met managers, de rokers, buiten even het seintje gaf dat we weer gingen beginnen. Eén van hen keek mij lachend aan en zei, zie je wel coachend leiderschap werkt niet altijd. “Wat zou je doen als wij nu buiten bleven staan?” vroeg hij. Even stond ik met mijn mond vol tanden, toen greep ik hem bij zijn trui, vlak onder zijn kin en trok hem mee naar binnen. Daar liet ik hem snel weer los en we hebben er met ons allen even over gelachen.
De uitdagende vraag, die hij mij stelde over dat coachend leiderschap en de toepasbaarheid ervan, maakte duidelijk dat voor hem coachend leiderschap nog steeds iets is wat met fluwelen handschoenen en een zachte begeleiding dient te geschieden. Als de situatie erom vraagt kan coachend leiderschap echter heel streng en sturend zijn.

Servant leadership
Hoewel ze geen gebruik maken van de term coachend leiderschap laten Fons Trompenaar en Ed Voerman in hun interessante boek over “Servant Leadership” waar het om gaat. In dat boek bespreken ze 7 dilemma’s waar een leider steeds weer mee te maken heeft. Het gaat er volgens hen vervolgens om dat je steeds een dynamische balans zoekt tussen de polen van die dilemma’s. Ze beschrijven de volgende dilemma’s:

1. Dilemma 1 is het dilemma tussen leiden en dienen, de twee dimensies die centraal staan bij coachend leiderschap. Als mensen in verwarring zijn dien je maar leidt je ook als je de visie en de koers helder krijgt.
2. Dilemma 2 is het dilemma tussen regels en uitzonderingen. Regels zijn van groot belang bij
3. Dilemma 3 is het dilemma tussen de delen en het geheel. Het gaat om allebei dus zul je steeds weer opnieuw op zoek moeten naar evenwicht en balans tussen die beiden.
4. Dilemma 4 is het dilemma tussen controle en passie, Hoe doe je dat hoe zorg je dat de organisatie controle houdt en dat de passie in stand blijft. Dat betekent passen ruimte geven en waar nodig heldere kaders stellen.
5. Dilemma 5 is het dilemma tussen specifiek en diffuus, te specifiek maar ook te diffuus leiden ieder op hun eigen manier tot verstarring of verlamming. Je moet dus voortdurend met die balans aan de slag.
6. Dilemma 6 is het dilemma tussen korte en lange termijn, ook hier geldt weer dat je altijd de lange termijn in het oog moet houden maar je mag je er niet in verliezen want je handelt vandaag.
7. Dilemma 7 Push versus pull. Dat is een kwestie van steeds weer zien wat de situatie vraagt.Volgens Trompenaars zit daar de kern van “Servant Leiderschap”In het zoeken van de balans, elke keer op nieuw in al die situaties waar van een soort dualiteit sprake is. 

Vaardigheden
Bij coachend leiderschap gaat het om dezelfde dingen. Het is niet een strak geregisseerd recept om alle problemen op te lossen. Het concept nodigt je uit om uit de hiërarchie te blijven. Om steeds op te zoeken waar mensen zijn. Om vanuit evenwaardigheid te zoeken naar gedeelde visie. Om op basis van die gedeelde visie kaders vast te stellen met behulp van afspraken. Afspraken, die in vrijheid en evenwaardigheid gemaakt worden. Afspraken, die mensen de ruimte bieden om verantwoordelijkheid te nemen. Bij Servant Leadership en coachend leiderschap gaat het daarin om de houding en de vaardigheden van de leiding gevende.

Hoe heb je die van jou ontwikkeld?