Coachend leiderschap en motivatie

Motivatie kun je niet geven, je kunt mensen wel ruimte geven om te ontdekken wat ze belangrijk vinden, wat hun doel en bestemming is, je zult zien hoeveel energie ze ervan krijgen.

Gebrek aan motivatie
Afgelopen vrijdag verdedigde één van mijn dochters haar Master scriptie. Ze studeert af in organisatiecultuur en management aan de USBO in Utrecht. Ik ben heel trots op haar en moest weer terugdenken aan de zorgelijke gezichten van onderwijzers en onderwijzeressen op de basisschool, als ze weer eens een slecht rapport had, aan een minder mooie Cito score, aan gesprekken met mentoren. Er werd geklaagd over motivatie, gebrek aan concentratie en slordigheid. Met ernstige gesprekken en een krachtig moreel beroep werd getracht mijn dochter in het goede spoor te krijgen. Velen gaven de moed op, staken de handen in de lucht, moegestreden of omdat ze het de moeite niet waard vonden. Tegen alle adviezen in wilde mijn dochter naar de Havo en tegen alle adviezen in koos ze voor een exact pakket en tot veler verbazing ging ze aviationstudies doen en nu zet ze de kroon op haar studie-carrière met een master titel.

“Ze”
Het is rapporten en examentijd en er worden weer heel wat gesprekken gevoerd met motivatie en concentratie als onderwerp. Ook in bedrijven is motivatie een niet aflatend onderwerp. “Ze” moeten gemotiveerd worden, er is gebrek aan motivatie en er worden dagen georganiseerd om de motivatie terug te brengen of te vergroten. Het is alsof motivatie een soort batterijtje is. Een batterijtje wat je in mensen kunt stoppen, wat je eruit kunt halen of wat je weer kunt opladen. Motivatie wordt in zo’n redenering beschouwd als iets wat je kunt doorgeven.

4 stappen
In zijn boek Too many bosses, too few leaders bevestigt Rajeev Peshawaria dat leider zijn betekent dat je een team energiek en gemotiveerd op een hoger niveau laat acteren. Dat willen alle leidinggevenden wel, maar het is vaak lastig om het ook te doen. Veel leidinggevenden kennen wel de theorieën van Maslow, Herzberg, Covey maar hebben moeite met het praktisch inzetten ervan in hun organisatie.
Peshawaria geeft een aantal punten, die essentieel zijn als het om motivatie gaat.
1. Hoe hard je het ook probeert, je kunt een ander niet motiveren. Mensen halen hun motivatie uit hun eigen individuele bestemming, visie, doelen en waarden.
2. Vraag je niet af wat je kunt doen om anderen te motiveren maar probeer uit te vinden hoe ze al gemotiveerd zijn. Wat brengt ze in beweging, wat maakt ze enthousiast?
3. Zodra je dat ontdekt hebt, probeer dan het werk wat gedaan moet worden zo goed mogelijk af te stemmen op hun verwachtingen. Als iemand enthousiast wordt van creatief werk, geef iemand dan de kans om dat te doen. Als iemand graag met klanten werkt, schep daar mogelijkheden voor. Dus probeer zo goed mogelijk een match te maken tussen wat mensen enthousiast maakt en het werk wat gedaan moet worden.
4. En als het helemaal niet lukt ga dan niet aan de slag met belonen en straffen maar ga op zoek naar ander werk. Werk wat wel matcht met wat de persoon in kwestie energie geeft.

Coachend leiderschap
De sleutel is dus dat je uitvindt wat mensen belangrijk vinden, waar ze voor gaan, om op basis daarvan mensen werk te laten doen wat daar bij past.
Het denken van Peshawaria sluit hier goed aan bij wat Verhoeven schrijft over coachend leiderschap, je kunt dat lezen in De zelfsturende medewerker of in De dynamiek van coaching. Een belangrijke aanvulling van Verhoeven is dat je al die stappen samen met de ander zet.
Als leidinggevende zet je stap 1 tot 4 niet alleen achter je bureau maar je zet ze alle vier in dialoog met je medewerker. Dan wordt de toekomst van de medewerker ook de verantwoordelijkheid van de medewerker. Je kunt de medewerker geen pakketje motivatie geven en al evenmin een pakketje verantwoordelijkheid. Die verantwoordelijkheid kan worden opgepakt als je over deze zaken met de ander in gesprek bent.
Mijn dochter heeft ergens zelf ontdekt wat haar bestemming was, ze heeft ook zelf verantwoordelijkheid genomen en met een verbluffend resultaat.
Wat zou er gebeuren als jouw medewerkers hun bestemming, hun lot en hun energie ontdekten?