Coachen, dienen en delen

Als je coacht, dient en deelt, kom je tot effectiviteit, creativiteit en innovatie

Complexiteit
Eergisteren had ik twee ontmoetingen bij de Vrije Universiteit in Amsterdam. Voor het hoofdgebouw is het altijd een komen en gaan van mensen en ook dit keer zag ik weer mensen naar binnen en naar buiten gaan. Ook stonden er mensen voor het gebouw te wachten, misschien werden ze opgehaald of waren ze te vroeg voor hun ontmoeting. Ineens ging het door mij heen dat al die mensen hard werken om de werkelijkheid of een deel daarvan in hun hoofd te krijgen. Ik zag al die hoofden en bedacht hoe klein zo’n hoofd is als je het alleen maar vergelijkt met de drukte, de dynamiek en de complexiteit van de bewegingen en het verkeer rondom het gebouw van de Vrije Universiteit. Alleen dat kleine stukje van de werkelijkheid met alles wat daarbinnen plaats vind kan je onmogelijk in één zo’n hoofd krijgen. Dat lukt alleen maar als je van die werkelijkheid een eenvoudige schematische voorstelling maakt. Om een vergelijking te maken, als je een bloemkool of een stronk broccoli keurig rechthoekig afsnijd, je maakt er allemaal gelijke rechte vlakken van dan krijg je een heleboel van die net gesneden stronken in een doos. Als je ze echter hun originele vorm laat behouden is de doos gauw vol. Als je de werkelijkheid of de realiteit in haar volle verschijningsvorm in je hoofd probeert te krijgen dan is je hoofd al vol als je nog maar een heel klein stukje van die werkelijkheid in je hoofd hebt gepropt.

Categorieën
Bij leiderschap denken we al gauw dat degene die leiding geeft alles overziet. Hij of zij kent het systeem wat wordt bestuurd. De ins en outs zijn bekend en op basis daarvan worden beslissingen genomen. In de praktijk blijkt dat we de werkelijkheid alleen maar in ons hoofd krijgen als we die werkelijkheid versimpelen. We maken er categorieën van, we snijden alle losse stukjes eraf zodat we meer in ons hoofd kunnen stoppen, Niet Louise, Jan, Kees en Marietje maar generatie X, generatie Y, 40 plussers, vrouwen, mannen en senioren. Hoe algemener de categorie hoe meer mensen er in passen en hoe overzichtelijker de wereld wordt. Op die categorieën kun je beleid maken, kun je stuurmaatregelen bedenken en kun je leiding geven.
In het gewone leven geef je echter leiding aan gewone mensen, niet aan een verzameling identieke vertegenwoordigers van zo’n categorie. Hoewel je met twee vertegenwoordigers van generatie Y te maken kunt hebben reageren ze beiden geheel verschillend en datzelfde geldt voor senioren.

Veel te groot
Je kunt de wereld niet in één hoofd stoppen, daar is de wereld veel te groot en veel te complex voor. Zelfs als je de allergrootste database tot je beschikking had was het nog niet mogelijk om op tijd en op maat de passende sturingsmaatregel te bedenken.
Als we over leidinggeven praten is de vraag ook niet hoe die categorieën in elkaar zitten maar de vraag is veel meer hoe ze elkaar beïnvloeden, hoe ze met elkaar samenwerken en hoe je gebruik kunt maken van alle kennis en inzichten, die in die hoofden opgeslagen zijn. Misschien kan ik hier beter schrijven hoe we gebruik kunnen maken want je suggereert opnieuw dat één persoon dit alles aan zou kunnen sturen.
Keer op keer ontdek ik hoe er in organisaties geen gebruik gemaakt wordt van alle kennis en ideeën die mensen beschikbaar hebben. Er wordt niet eens naar gevraagd. Er wordt daarentegen hard gewerkt om de kennis en inzichten uit het hoofd van één persoon in de hoofden van die anderen te krijgen. Als dat vervolgens maar matig lukt, praten we over weerstand tegen verandering of verandermoeheid.

Coachen, dienen en delen
Coachend leiderschap, dienend leiderschap en gedeeld leiderschap werken op een geheel andere manier. Het zijn leiderschapsconcepten die gebouwd zijn op het idee dat één persoon maar over beperkte kennis, inzichten en vaardigheden beschikt. Deze leiderschapsconcepten zijn gericht op het gebruik van alles wat bij alle betrokkenen aan kennis, inzicht en vaardigheid aanwezig is. Bij deze leiderschapsconcepten draait het om de vraag hoe je mensen stimuleert en uitdaagt die kennis in te zetten. Het is daarbij van groot belang om daar ruimte voor te scheppen. Om te organiseren dat mensen met elkaar in gesprek zijn, dat ze elkaar opzoeken maar ook weer de verantwoordelijkheid nemen om zelf hun ding te doen. Als je dat op een goede manier doet ontstaat een vruchtbaar klimaat voor grotere effectiviteit, meer creativiteit, innovatie en het ontdekken van nieuwe wegen om de toekomst optimistisch tegemoet te gaan