Bruggen bouwen

Leiding geven is ervoor zorgen dat er steeds weer verbindingen worden gemaakt

Kolb
Al jaren gebruik ik in mijn werk het concept van de leercyclus van Kolb. De cyclus waarin het leerproces beschreven wordt, in 4 opvolgende stappen. Er is de stap van het dagelijkse handelen, de praktijk, er is de stap van de reflectie, de evaluatie, het beschouwen, dan is er de stap van de theorievorming, van de concepten of het beleid zou u wilt en daarna de fase van het experimenteren en uitproberen. De meest toepasbare resultaten worden vervolgens weer onderdeel van de dagelijkse praktijk. Ze worden er aan toegevoegd of vervangen stukken praktijk, die minder goed werken. Volgens Kolb kan overal in deze cyclus gestart worden maar het is belangrijk om de cyclus compleet te maken. Dit concept van Kolb stamt al uit de jaren 70 van de vorige eeuw maar in de theorieën van mensen als Peter Senge, Otto Scharmer en Davis Cooperrider leeft het gedachtegoed van Kolb voort.

Stagnatie
De cyclus is belangrijk voor Kolb en hij heeft ons laten zien dat mensen meestal niet goed zijn in het doorlopen van de hele cyclus. Zo zijn ze bijvoorbeeld heel goed in het conceptuele maar missen ze de moed die je nodig hebt om iets uit te proberen of ze zijn heel goed in het handelen. Het zijn echte doeners, dagdromen daar houden ze niet van zodat de reflectie erbij inschiet. Zo ontstaat een situatie waarbij de cyclus onderbroken wordt. De cyclus dreigt keer op keer te stoppen. Als de cyclus stopt gaan de theoretici, concepten toevoegen, niet gebaseerd op de reflectie van het handelen maar opgedaan in het circuit van mensen, die ook goed zijn in theorie. De doeners gaan gewoon nog harder werken of worden moedeloos van het gebrek aan resultaat en gaan over op routinematig handelen. De mensen, die goed zijn in reflectie komen buiten het proces terecht. Dat geschiedt al vroeg, het zijn de luchtfietsers, dagdromers en navelstaarders. Soms worden ze journalist of commentator want ze hebben veel te zeggen over wat er gebeurt in de wereld. De mensen tenslotte, die durven te experimenteren komen ook vaak buiten een organisatie terecht, ze houden zich niet zo aan regels en krijgen soms het etiket ongeleid projectiel opgeplakt.
Een gevolg van dit alles is dat de cyclus meestal niet doorlopen wordt. In elke fase van de cirkel dreigt het proces te stagneren.
Professor Buijs, hoogleraar innovatie aan de TU Delft introduceerde de cyclus van Kolb in het werken aan innovatie. Hij liet zien hoe effectief het doorlopen van de cyclus is als het gaat om innovatieve processen.

Doorbewegen
Een kern van leiderschap is dat in de praktijk van elke dag is het doorlopen van deze cyclus. Leidinggeven is effectief als het mensen in de organisatie, maar ook teams en afdelingen helpt om door de cyclus heen te komen. Om de beweging te maken naar een volgende fase in de cirkel. Willem Verhoeven beschrijft in zijn boek de “De herwaardering van het doen”het belang om van de conceptfase over te gaan naar de experimenteer fase en de doe of de praktijk fase. Professor De Leeuw laat in zijn boek “De wet van de bestuurlijke drukte”zien hoe organisaties in de conceptfase blijven hangen. De stap naar de experimenteerfase wordt nooit gezet. En Otto Scharmer en David Cooperrider nodigen ons uit om de reflectiefase bewust te doorlopen. Het zijn allemaal uitnodigingen om de cyclus op gang te houden. In veel van onze organisaties gaat dat moeilijk omdat we doen en denken gescheiden hebben. De koppelingen ertussen, de reflectie en het experimenteren hebben we weggeorganiseerd. Daardoor kunnen doen en denken elkaar volledig isoleren. Er wordt op beide niveaus hard gewerkt maar er is geen sprake van ontwikkeling, innovatie of leren. Bij een Lean aanpak of bij een Srum aanpak wordt de cyclus, bij goed getraind management, wel op gang gehouden en de resultaten zijn er ook naar.

Leiderschap
In onze publicaties en trainingen laten wij zien dat coachend leiderschap een organisatie helpt om steeds opnieuw de beweging te maken naar een volgende fase in de cyclus. Coachend leiderschap leidt dan niet alleen tot een beter functioneren van individuen maar tot een toegenomen effectiviteit en een toegenomen innoverend vermogen in de organisatie. De crisis waarin wij ons thans zeggen te bevinden kan doorbroken worden door in onze organisaties maar ook in bestuur te zorgen voor het weer in beweging krijgen van de cyclus van Kolb, een mooie uitdaging voor leidinggevenden.