Leiderschap of management

We worden er tegenwoordig regelmatig op gewezen dat leiderschap en management twee totaal verschillende zaken zij. Het lijkt er daarbij vaak op dat management iets slechts is. Toch komt er zonder management maar weinig van onze plannen terecht. Leiderschap en management horen bij elkaar. de één kan niet zonder de ander.Er moet voor opgepast worden dat we ze niet aan verschillende functionarissen toewijzen.

Management of leiderschap
Het is in deze tijd heel gewoon onderscheid te maken tussen management en leiderschap. Tussen managers en leiders. Daarbij is er vaak een ondertoon te horen waaruit blijkt dat management slecht is en leiderschap goed. Managers zijn er de oorzaak van dat het fout gaat in de zorg, het onderwijs, bij de politie en ga zo maar door. Het zijn mensen, die veel geld kosten en vooral bezig zijn met mensen de verkeerde dingen laten doen. Als we nou maar van die managers af waren, als we al die lagen met managers nu schrapen in een organisatie en zorgen voor meer leiderschap dan gaat het allemaal veel beter. In dat verband is het bijzonder om te lezen dat de bekende managementgoeroe henry Mintzberg geen onderscheid maakt tussen leiders en managers en ook de vermaarde Ram Charam. De man, die bekend staat vanwege het feit dat hij alleen maar vragen stelt tijdens zijn ontmoetingen met CEO’s en wereldleiders, benadrukt het belang van management. Een andere Aziatische management goeroe Rajeev Peshawaria, die ruim een jaren geleden sprak op een congres over sevant leadership in Amsterdam schreef daarentegen het boek Too many Bosses, too few leaders.

Nuttig onderscheid?
Hoe zit dat nou? Hoe nuttig is het onderscheid wat we maken tussen leiders en managers en wat zou er gebeuren als we managers zouden afschaffen en alleen met leiders verder gingen.
We kennen allemaal wel iemand, van wie gezegd wordt, wat die gezien heeft kan hij maken.Ik ken wel een paar van zulke mensen. De monteurs , bij het transportbedrijf waar ik vroeger werkte, niet opgeleid, alleen van kinds af aan in de garage rondgehangen. Een monteur van scheepsmotoren, die de hele wereld overvliegt om problemen op te lossen waarmee anderen niet uit de voeten kunnen. Mijn oude buurman, die geen noot kan lezen maar door heel Noord Nederland op het podium staat met zelf geschreven en gecomponeerde liedjes. Wat deze mensen met elkaar gemeen hebben is dat ze zich ergens een totaalbeeld van kunnen vormen. Ze hebben een beeld van hoe het moet zijn en ze hebben net zo lang geoefend en geprutst totdat ze ook in staat waren het in de praktijk uit te voeren. Daarmee komen we dicht bij het centrale thema in het werk van Ram Charam, hij is van mening dat het over het algemeen ontbreekt aan de vaardigheid om iets uit te voeren. Ideeën genoeg zegt hij, de wereld is er vol mee. Maar meestal blijft het bij ideeën en ontbreekt het aan de operationele vaardigheden om een idee ook echt uit te voeren. Er is geen gebrek aan visie, er is gebrek aan competenties en capaciteiten om een visie in realiteit om te zetten.

Crafting stategy
In een artikel in de Harvard Business Review van juli 1987, schrijf Henry Mintzberg over “crafting strategy”. Hij plaatst die benadering tegen over het gebruikelijke proces van strategie ontwikkeling in organisaties. Mensen aan de top, die bedenken welke resultaten bereikt moeten worden, analisten, die het proces om dat te bereiken in details uit werken en planningen waarin wordt vastgelegd wie wat waar gaat doen.De ambachtelijke strategiebenadering, die Mintzberg in zijn artikel beschrijft is gebaseerd op, traditionele vaardigheden, toewijding en perfectie door inzicht in details. Niet denken en rationaliteit staan centraal maar een vertrouwd zijn met dat wat je gebruikt om je visie vorm te geven en betrokkenheid, beiden ontstaan uit een langdurige relatie ermee. Visievorming en implementatie komen zo samen in één organisch leerproces, waarin een creatieve strategie ontstaat.
Mintzberg scheidt leiderschap en management niet van elkaar, zoals in de meeste traditionele organisaties gebruikelijk is. Hij laat leiderschap en management in elkaar vloeien en geeft daarmee ook een antwoord op het gebrek aan uitvoeringskracht zoals wordt beschreven door Ram Charam.
Op twitter kwam deze week de volgende tweet van Jos de Blok van buurtzorg voorbij “Jessie krijgt diploma SPH bij de Saxion, zegt de directeur: jullie zullen vooral regiseur zijn; geen zorgverlener! Wat een domme uitspraak”. Hoewel ik het niet heb kunnen controleren bij Jos de Blok, denk ik dat hij hier constateert waar Mintzberg het over heeft. Leiderschap en management worden door deze directeur weer uit elkaar getrokken. Bij de zelfsturing zoals die bij Buurtzorg is vormgegeven liggen leiderschap en management ook tegen elkaar aan. De medewerker, leidt en managet zichzelf. Natuurlijk het toekomstbeeld, de visie is afgestemd op de visie en het toekomstbeeld van andere betrokkenen. Het is niet zo dat iedereen maar doet waar hij of zij zin in heeft. Als Rajeev Peshawaria het heeft over too many bosses dan heeft hij het over teveel mensen, die met voorschriften vinklijstjes en regels andere mensen controleren, op de kop zitten en koeioneren. Over de mensen, die ervoor zorgen dat er zoveel stress is op de werkplek.

Uitvoering
Misschien moeten er daar wel minder van zijn maar de uitvoering is ongelooflijk belangrijk en daar is management voor nodig. Het is belangrijk dat management niet ver van het leiderschap en de uitvoering te organiseren. Het proces wat Mintzberg beschrijft kan alleen maar vorm krijgen als je leiderschap, management en uitvoering heel nauw op elkaar betrekt.
Recent had ik een coachgesprek met een manager van een Retail bedrijf. Hij kent de strategie van de formule waarvan hij onderdeel is, hij kent de visie van de hoogste baas. De vraag is nu hoe je die visie praktisch vorm geeft in je winkel. Het is dan nodig naar de details te kijken, daar met mensen, in het licht van de visie, over te praten. Mijn coach interventies zijn daarop gericht, op de vertaling van de visie in de dagelijkse werkzaamheden. Ik zie de manager blij worden als we daarmee bezig zijn. Hij ontdekt hoe hij de visie in de praktijk vorm kan geven. Leiderschap, management en uitvoering komen bij elkaar.
Coachend leiderschap is een leiderschapsstijl waarbij leiderschap en management ook met elkaar verweven zijn. Niet op de manier die Peshawaria beschrijft, de baas die verteld hoe het moet. Maar de baas, die geïnteresseerd is en in dialoog met medewerkers Om samen het toekomstbeeld helder te krijgen en samen te ontdekken wat dat voor ieders activiteiten betekent.
Het gaat niet om het verschil tussen management en leiderschap. Beiden zijn nodig. De mensen, die ik aan het begin van deze blog beschreef ( de monteurs, de muzikant) hebben ze in zichzelf geïntegreerd. In andere situaties is het belangrijk dat we leiding, management en uitvoering niet zo uit elkaar trekken maar veel dichter bij elkaar organiseren, zodat in een voortdurend leerproces steeds aan een creatieve strategie wordt vorm gegeven.