Waartoe dienen Cruciale dialogen?

De reis naar Lochristi
Donderdagmorgen 23 oktober, klauterde ik met mijn vouwfiets naar beneden uit een trein. Een smal stijl trapje leidde naar een laag gelegen perron van station Lokeren in Vlaanderen. Daar stond ik en ik liep met de andere reizigers mee naar de uitgang van het station. Voor het station vroeg ik me af welke kant ik op moest om in Locristi, waar ik ging deelnemen aan de jaarlijkse ontmoeting van het Genootschap Cruciale dialogen. Het was nog donker het regende een beetje en het waaide hard. . De wind was uit het westen dus ik wist globaal welke kant ik op moest, een kleine tien kilometer er tegenin. Een schooljongen die op de bus stond te wachten wees me vervolgens de weg die ik in moest slaan. Na nog enkele malen vragen merkwaardig genoeg steeds aan een vrouw want dat waren de enigen die ik in het donker op straat zag, joggend of een hond uitlatend, kwam ik op een fietspad naast het spoor terecht. Ook al was het donker, het was mooi fietsen door het Vlaamse platteland.

Een bijzondere ontmoeting
Zo kwam ik rond een uur of acht aan in Lochristi. Alleen nog even de evenementenlokatie vinden waar we onze bijeenkomst zouden hebben. Op een kruispunt stond ik even stil op zoek naar een aanknopingspunt. Daar kwam net een mevrouw aanlopen en ik vroeg haar of zij bekend was met een evenementen locatie in Lochristi. Ze keek me verbaasd aan en vroeg naar een adres. Dat stond helaas in mij laptop, die ik niet bij mij had. Ze vroeg een beetje kribbig waarom ik dat niet had en vroeg me wat ik daar ging doen. Ik vertelde dat ik daar een inleiding zou houden over het werk van Henri Nelson Wieman. Ze vroeg  verontwaardigd of ik van de organisatie geen adres gekregen had. Ik zei dat ik dat zeker ontvangen had maar dat ik het niet bij mij had. Vervolgens vroeg ze me waar mijn inleiding over ging en ik vertelde haar iets over de ander  willen begrijpen om zo te komen tot elkaar begrijpen zodat er creatieve wisselwerking kon ontstaan. Ze vroeg me of ik een filosoof was en waar ik vandaan kwam  en wat ik voor mij inleiding betaald zou krijgen.  Ik vertelde haar dat ik uit Nederland kwam en dat ik niets betaald kreeg maar dat ik het erg leuk vond om dit te mogen doen. Intussen belde ik mijn vriend Freddy Ginneberge om hem het adres te vragen. Zo hoorde ik waar het was en schrok want dat was nog ver fietsen. Gelukkig bood Freddy mij aan mij met de auto op te pikken . De mevrouw zei dat ze verder wilde lopen maar vroeg of ze me een knuffel mocht geven. Ze voegde de daad bij het woord en ik voelde me even erg gelukkig met deze creatieve gebeurtenis en haar resultaten. De lokatie Ruilok was een prettige locatie waar we opgevangen werden door aardige mensen.

Hernieuwde ontmoeting
Het was fijn om de mensen te ontmoeten die bij de bijeenkomst van het vorig jaar waren goed om nieuwe gezichten te zien. Freddy opende de bijeenkomst en gaf mij de gelegenheid iets te vertellen over  het boek The Source of Human Good van Henri Nelson Wieman. Het voorwoord in het boek dateert van 5 juli 1945 dus vlak voor het einde van de tweede wereldoorlog.

The Source of human Good
ik startte mijn voordracht met de vraag aan de deelnemers waardoor zij zich geleid voelden in hun leven, wat voor hen het leidend principe was. Waardoor laat  je je keuzes bepalen en ik refereerde aan wat ik leerde  van professor A.C.J de Leeuw, hoogleraar bedrijfskunde in Groningen, hij nam ons mee in de systeemtheorie en met name de besturing principes daarin. Zonder doel kun je niet sturen benadrukte hij altijd want je weet niet waar je heen moet en doet dus maar wat. Ik verzamelde een aantal antwoorden van de deelnemers als zorg voor elkaar, een vreedzame samenleving en een zorgzame samenleving. Het was duidelijk dat iedereen een eigen antwoord had.

Wiemans zoektocht
Ik gebruikte die antwoorden als opstapje als opstapje naar Wieman en diens zoektocht naar wat we als samenleving kunnen gebruiken om onderscheid te maken tussen goed en kwaad. Sedert de constatering van Nietzsche dat God dood is zijn we op zoek naar een antwoord op die vraag. Nietzsche was daar niet hoopvol over.Hij voorspelde strijd, polarisatie en chaos. Wieman heeft echter hard gewerkt om een goed antwoord op die vraag te vinden. Een ander leidend principe om te vooromen dat we als samenleving ten onder gaan. Het werk van Johan Roels zoals is vastgelegd in het boek Cruciale Dialogen bouwt voort op het wekt van Wiemen,in zijn vlindermodel heeft hij er als echte thought engineer praktische handen en voeten aan gegeven.

Een ontdekking
Wieman ontdekte Creatieve wiselwerking, hij ontwierp het niet. Hij nam het waar in de werkelijkheid inhet contact tussenmensen. Cratieve wisselwerking is een creatief proces waarin creatieve gebeurtenissen een belangrijke rol spelen het proces kan daaraan ook herkend worden. Het is voor ons essentieel om de voorwaarden te scheppen die dat proces op gang brengen en op gang houden.
Die ochtend was ik al enkele malen in een creatieve gebeurtenis terecht gekomen op mijn reis naar Lochristi.

De creatieve gebeurtenis
Wieman beschrijft uit wat er plaats vindt in zo’n gebeurtenis.
1. Er is en groeiend bewustzijn van kwalitatieve betekenis door communicatie
2.de interpretatie van deze betekenis in de verzameling  van eerder verworven betekenissen
3.Het groeien van kwaliteit in de ervaren wereld en
4.De verbreding en verdieping van gemeenschap
De laatste drie volgen logisch uit de eerste. Weiman noemde dat proces Creative Interchange  en benadrukt dat we ons in ons handelen daarop moeten richten. Door dat te doen ontstaat gemeenschap, vernieuwing en innovatie. Dat had ik in het begin van die ochtend alweer ervaren met de aardige mevrouw in Lochristi als inspirend hoogtepunt.

Als iemand niet wil
In onze sessie kwam de vraag op tafel hoe je iemand meekrijgt die niet open staat voor Creatieve wisselwerking. Ik had het voorbeeld van iemand als president Trump genoemd. Kan je met die man in creatieve wisselwerking komen? Ik denk dat dat kan als je start met proberen te begrijpen en doorvragen tot je iets begrijpt. Daar tegenover kun je aangeven dat je andere ideeën hebt en ruimte vragen die te delen.  Gezien  mijn ervaringen met andere dominante mannen denk ik dat er op die manier ruimte voor uitwisseling kan ontstaan. Uit de groep kreeg ik weinig support voor deze gedachte die gedachte was te naïef hoorde ik.

De zoektocht
In zijn boek beschrijft Wieman een systematische zoektocht naar wat ons zou moeten leiden in het onderscheid maken tussen goed en kwaad. Hij begint met vast stellen wat waarde is. Zijn uitgangspunt is dat waarde bruikbaar moet zijn. Die bruikbaarheid moet te ervaren zijn in het dagelijks leven. En in dat dagelijks leven  doen zich ook de creatieve gebeurtenissen voor. Alles in ons leven ervaren we in gebeurtenissen.
Met die bril onderzocht Wieman waarde. Om te beginnen de waarde van goederen . hij komt tot de conclusie dat goederen niet als leidend principe kunnen dienen. ( Dat is ook een kritiek op het kapitalisme  in mijn ogen) Goederen kunnen goed zowel als slecht gebruikt worden. Dat geldt  onder anderen voor goederen als  kernenergie en Artificial intelligence. Wieman kijkt ook naar satisfactie ( bevrediging) daarbij noemt hij een goede voedselvoorziening voor alle mensen of een betere gezondheidszorg. Maar zegt hij wat voor de een  meer sartisfactie betekent ellende voor de ander. Hij onderzoekt ook kwaliteit als ultieme leidraad en stelt dat dat ook onbruikbaar is. Kwaliteit van een gebeurtenis kan veranderen wat eerst als goed ervaren wordt kan later als slecht beleefd worden. Een voorbeeld is schaalvergroting in de agrarische sector.
Ook menselijke controle is onbruikbaar als leidend principe. Mensen kunnen niet voorspellen wat het resultaat is van hun controle en we zien daar veel te vaak de negatieve gevolgen van.

John Dewey
Wieman neemt hier afstand van de pedagoog John Dewey. Die pleit volgens Wieman voor meer menselijke controle. Daar wil ik graag een kanttekening bij plaatsen. Ik ken Dewy als een pedagoog die het belang van zelfcontrole van mensen benadrukt en dat lijkt mij goed aan te sluiten bij Creatieve Wisselwerking. Om de ander waarderend te begrijpen en goed te luisteren en oordellen aan de kaant te zetten is enige zelfcontrole niet overbodig.

Het creatieve proces
Na al deze principes te hebben afgewezen als leidend principe komt Wieman op het creatieve proces dat werkzaam is in de menselijke geest en de daarmee verbonden wereld. Dat proces is altijd gericht op een groter goed. Alle vier genoemde fasen kom je vanzelf tegen als je dat creatieve proces  volgt. Die processen starten in een creatieve gebeurtenis. Je wordt uitgenodigd je over  te geven aan dat proces, om dat proces haar werk te laten doen.

Risico
Er is echter een groot risico en dat is dat we dat proces stop zetten en denken dat we er zijn. Dan veranderd het creatieve goed in een gecreëerd goed en dat is een goed waarmee we anderen de maat nemen. Dat gecreëerde goed krijgt makkelijk demonische trekjes schrijft Wieman .Het brengt ons tot oordelen en verketteren van anders denkenden. Het is essentieel het creatieve proces door te laten gaan om elke keer weer de creatieve wisselwerking aan te gaan door de ander waarderend te begrijpen. Blijf open staan . luister, stel vragen en probeer te begrijpen. Zet er je eigen ideeën en gedachten naast  en oordeel niet. En wees wel authentiek in het delen van je eigen ideeën en gedachten. Ik schijf het hier nu wat uitgebreider op dan wat ik deelde in de eerste sessie van 23 oktober.

De andere sessies
Charles Petre vervolgde de dag , hij nam ons mee in het omdenken . Freddy vervolgde met een sessie waarin luisteren en het moeilijke daarvan centraal stond. Er was helaas geen tijd meer voor de oefening waarin  we empathisch luisteren zouden oefenen. Na een voortreffelijke lunch was het podium voor Elisabeth Koolmaan en Lieve Willems, die ons gebruik makend van het nieuwe boek van Orly Polak meenamen in de wereld van ‘ Veilig voelen en veilig zijn.

Nog een creatieve gebeurtenis
Ik mocht de dag afsluiten en met dank aan Karel de Mooij voor de creatieve gebeurtenis, die hij mij bezorgde door te refereren aan de bijdrage van Paul de Blot, die in een eerdere bijeenkomst op een blanco vel papier twee kolommen had getekend met bovenin de linker kolom ‘ ik doe’ en boven in de rechter kolom ‘ik ben’  . Ik gebruikte dat inzicht als opstapje naar mijn laatste oefening. Ik vroeg alle aanwezigen op een leeg stuk papier op te schrijven wie ben je. Alleen kenmerken, geen naam. Ik verzamelde de opgevouwen vellen papier en liet iedereen willekeurig  een van de papieren pakken en vroeg toen om door middel van vragen en goed luisteren uit te zoeken wiens papier ze in handen hadden.

Afsluiting
Na de ervaringen gedeeld te hebben sloot Freddy de dag af  en werd er kort geëvalueerd. Benadrukt werd dat het prettig was dat er veel ruimte was voor uitwisseling, Dat sluit goed aan op cruciale dialogen. We besloten 22 oktober 2026 weer bij elkaar te komen
Alle aanwezigen dank voor het creatieve proces wat we samen doormaakten.

Het is mooi te zien hoe de voorwaarden voor creatieve wisselwerking aansluiten bij bij coachend leiderschap. Cruciale dialogen  vormen zijn een essentieel aspect van dat leiderschap.

Dit onderwerp komt ook aan de orde in onze trainingen Coachend Leiderschap en Excellent Leiderschap. Van beide trainingen begint binnenkort weer een nieuwe editie. Misschien ken je iemand voor wie deze trainingen interessant kunnen zijn. Voor meer informatie en aanvangsdata kun je terecht op onze website https://www.excellentleiderschap.nl/opleiding-en-training/”