Zelfsturing en evenwaardigheid

Zelfsturing lijkt vaak recht tegenover leiderschap te staan. Zelfsturing en leiderschap hebben echter alles met elkaar te maken. Je bent niet alleen op de wereld, je hebt met elkaar te maken. Dat is zo in je werk maar ook privé. Het is belangrijk om te leren hoe je van toeschouwer in deelnemer verandert en hoe je verantwoordelijkheid kunt nemen.

Stress
2006 was het laatste jaar van ons Indonesische restaurant in Culemborg. Het laatste bezoek van de Voedsel en Warenautoriteit spookte voortdurend door mijn hoofd, of liever gezegd de conclusie die niet meer te vermijden was. Er was maar één weg en dat was verbouwen, ingrijpend verbouwen. In het monumentale pand uit 1582, ooit een herberg bij de stadspoort, was geen rechte muur te vinden. Alles was scheef en krom en het resultaat was dat de keuken erg moeilijk schoon te houden was. En een nieuwe keuken betekende een investering van € 30.000. Zoveel geld had ik niet en zoveel lenen wilde ik niet. Bovendien betekende die extra investering dat de omzet omhoog moest, dat betekende meer marketing, efficiënter koken en mensen sneller het restaurant uitwerken zodat de tafeltjes elke avond tweemaal bezet konden worden. En dat betekende weer minder tijd voor de gasten. Daar was het ons echter juist om te doen, een ontmoeting met de gasten, en de ruimte voor gasten om elkaar te ontmoeten. Om ook een ontmoeting te organiseren tussen de westerse en de Indonesische cultuur. Om die reden hadden we ons restaurant “De Ontmoeting” gedoopt. Zo werkte het trouwens ook. Dat hoorden we terug van onze gasten en we lazen het ook terug op de website van IENS. Mijn vrouw en ik sliepen er slecht van, we wisten niet wat we doen moesten.

De buurman
En toen zat op een zondagmiddag ineens de buurman in het restaurant. Hij wilde een kopje koffie en een praatje. Plotseling zei hij “jullie hebben het moeilijk hè” en toen ik dat niet tegen sprak vervolgde hij met “dat hebben we gezien” en met dat “we” doelde hij op andere mensen in de buurt. Hij ging door en ik luisterde. Ze wilden ons wel helpen. Niet met geld, want dat hadden ze niet en ze waren ook geen geschoold therapeut. Maar ze konden wel schoonmaken en opruimen en ramen wassen en boodschappen doen en helpen met nadenken. Hij had ook al een plan en stelde voor om met de buren bij hem thuis een vergadering te houden over onze situatie. En zo zaten we op een zaterdagmorgen kort daarop bij de buurman in de keuken met de buren, die ik op zijn voorstel zelf gekozen had. Er was een bankexpert, een theatermaker, een kunsthistorica, een bioloog, een consultant en een timmerman. Het was niet makkelijk om te vertellen waar we voor stonden maar het was heerlijk dat iedereen luisterde en vragen stelde. En aan het eind van de ochtend hadden we een plan. Dat plan leidde ertoe dat we enkele maanden later ons restaurant verkochten en ik me weer volledig op trainen en coachen kon richten.

Zelfsturing en evenwaardigheid
Als ik hier aan terugdenk, dan valt me op hoe in deze geschiedenis zelfsturing en evenwaardigheid centraal staan. Er was geen sprake van oordelen van mensen die zeiden”dat doe je helemaal verkeerd”. Het waren geen deskundigen die hielpen, maar we hebben ons nog nooit zo geholpen gevoeld. Ze hielpen ons de beweging te maken, die we wilden maken en omdat we het zelf wilden kwam er ook veel energie bij ons los. Het waren wel bijzondere mensen. Het buurtje waar wij woonden werd bevolkt door mensen met een ongebruikelijke loopbaan. Behalve de bankmeneer mensen die in hun jeugd op school niet in het patroon pasten. Dat brengt me bij een recente blog van Koen Marichal, mededirecteur van “The future leadership initiative” Hij vertelt in zijn blog over een evenement waar Duco Sickinghe sprak. Sickinghe, die zegt dat alles begint met nieuwsgierigheid. Dat zit in alle kinderen en laat ze daar nou gebruik van maken. Laat ze zelf hun ambitie formuleren en spreek doelen met ze af. Geef ruimte aan zelfleiderschap en deel vanuit dat zelfleiderschap. Erken dat we allemaal verschillend zijn, maar dat we allemaal talenten hebben en dat er voor elk talent ruimte is. Duco Sickinghe, die directeur was bij Telenet, vertelde dat zijn eigen rol overbodig werd bij Telenet. Dat de mensen die er werkten drommels goed zelf wisten wat ze doen moesten. Ze kregen ruimte om zelf na te denken en deden dat ook. En, zegt Sickinge, start niet vanuit de problemen maar zoek uit wat mogelijk is. Zo komt een ontwikkeling op gang. Een optimistisch en hoopvol verhaal. Welke mogelijkheden zie jij? Ik kwam ze tegen waar ik ze niet verwachtte in een ontmoeting met mijn buurman de timmerman.